Fiësta de los Muertos (dodenfeest)

Op 1 en 2 november vieren de Mexicanen het Fiësta de los Muertos, ofwel het dodenfeest. De deuren van de huizen staan die dag wagenwijd open voor de doden, en dat laten de Mexicanen goed zien: een overdaad aan bloemen en het lievelingseten en –drinken van de overledene verwelkomen de zielen.

Traditioneel feest

Iemand die nog niet dood is, weet volgens de Mexicanen nog niet alles van het leven. Daarom zijn alle zielen op 1 en 2 november in ieder huis welkom. Alles draait om het feest, het altaar en de offers. Veel mensen, waaronder indiaanse bevolkingsgroepen, vieren het Fiësta de los Muertos nog op de traditionele manier. Tijdens die dagen komen zelfs de mensen die verhuisd zijn naar de stad terug naar hun geboortedorp. Het zijn namelijk de belangrijkste feestdagen om samen met de familie op het platteland door te brengen.

Feesten

Het feest begint al op 31 oktober. Dan worden er inkopen gedaan en veranderd het marktplein in ‘het plein van de doden’. Het is de belangrijkste markt van het jaar. Grote bossen bloemen worden ingekocht, waaronder de felgele ‘dodenbloem’ en de paarse hanenkam. Naast bloemen wordt er ook veel eten gekocht: gezoet fruit, speciaal zoet brood of felgekleurde schedeltjes van suiker. In die schedeltjes wordt de naam van de koper gezet.

Nadat de inkopen zijn gedaan, begint het in orde maken van de huizen. Er wordt een altaar (de heilige tafel) gemaakt van suikerrietstengels die op de markt zijn gekocht. Die stengels worden in een boog gezet om te laten zien dat leven en dood één zijn. Het altaar wordt vervolgens versierd met in stukjes geknipte bloemblaadjes en op de vloer wordt een tekening van bloemblaadjes gemaakt. Op het altaar zelf wordt het lekkers neergezet waar de overledene van hield toen hij nog leefde. Verder staat er een groot glas water zodat de dode zijn dorst kan lessen. Als er tijdens het feest een vrucht van het altaar rolt, of een kaars uitgaat, zeggen de Mexicanen: “De dode is gekomen!”

Het klaarmaken van het eten neemt behoorlijk wat tijd in beslag. Nadat de kippen en kalkoenen zijn geslacht, is het de taak van de vrouwen er tijdrovende en traditionele gerechten van te maken. Eén van die gerechten is ‘mole’, waar wel acht ingrediënten in zitten, onder meer chocolade en chilipepers. ‘Tamales’ is een ander traditioneel gerecht. Het bestaat uit maïs- of bananenbladeren die gevuld zijn met een mengsel van vlees en maïsmeel. Er zijn grote en kleine tamales.

Kerkhof

Tijdens het Fiësta de los Muertos wordt ook het kerkhof druk bezocht. De zerken worden er schoongemaakt en de graven worden versierd. Kruiwagens en gieters worden af- en aangedragen om alles er zo mooi mogelijk uit te laten zien. ’s Nachts staat er eten en drinken klaar, zijn er bloemen en branden er kaarsen, omdat men beweerd dat dit de dode zielen aantrekt. Er wordt volop muziek gespeeld en iedere dode krijgt zijn of haar lievelingsmuziek te horen.

Carnaval

In de nacht van 1 november wordt er in sommige Mexicaanse dorpen een dodencarnaval gevierd. Twaalf uur lang wordt er door een groep spelers op straat een toneelstuk opgevoerd. Hierbij draagt ‘de dood’ een geraamtepak met een schedel als masker. Een duivel met vuurrode ballen en zwarte ribben is ook van de partij. Grotere groepen duivels dragen pakken met belletjes en spiegeltjes eraan. De groep trekt door de straten en laat bij ieder huis luidkeels horen: “wij zijn de doden, wij komen van heel ver! Wij willen uw doden hebben!” Op deze manier laten de duivels weten dat ze de zielen van de overledenen weer terug brengen naar de plek waar ze horen.

De dag na het dodencarnaval vindt er een traditioneel ontbijt plaats. Het brood en al het andere eten wordt opgemaakt maar thuis gaat iedereen door met zingen, dansen en feesten. Aan het einde van het feest is de band met de levenden en de doden weer versterkt en het normale leven gaat weer door. Toch wordt het marktplein ‘het dode plein’ genoemd. Er is die dag namelijk niemand te bekennen, want voorlopig is het geld op.

Nederlands dodenfeest

In Nederland kent men een dergelijk feest als het Fiësta de los Muertos: Allerheiligen en Allerzielen. Maar vergeleken met het Mexicaanse feest zijn deze Nederlandse feesten maar kleintjes.