Pasen en liturgische vieringen rondom dat hoogfeest

Het hoogfeest van Pasen kent een aantal liturgische vieringen om die feestdag heen waardoor er sprake is van een paascyclus. De paascyclus is een serie gebeurtenissen die elk jaar in dezelfde volgorde terugkeert. In plaats van paascyclus wordt ook wel eens gesproken over paaskring die 70 dagen voor Pasen aanvangt op Septuagesima en 50 dagen na Pasen op Pinksteren eindigt.

Liturgische vieringen in paascyclus

De belangrijkste liturgische vieringen in de cyclus zijn drie zondagen vooraf aan de vastenperiode, Aswoensdag waarmee de vasten aanvangt, Palmzondag het begin van de Goede Week, drie dagen in de Goede Week (Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Paaszaterdag), Pasen, Beloken Pasen, Hemelvaartsdag en Pinksteren.

Septuagesima

De eerste zondag van de paascyclus is Septuagesima en valt 70 dagen voor Pasen. Met de nog twee volgende zondagen zijn die dagen bedoeld als voorbereiding op de vastentijd van 40 dagen. Tijdens de voorbereidingsperiode blijven vreugdezangen als Te Deum, Gloria en Alleluja achterwege. De liturgische kleur is paars wat inhoudt dat de door de celebrant gedragen gewaden en de eventuele medecelebranten tijdens de mis paars van hoofdkleur zijn.

Sexagesima

De tweede van de drie zondagen voor de vastentijd is de Sexagesima.

Quinquagesima

De laatste zondag voor de aanvang van de vasten is de Quinquagesima.

Tridentijnse liturgie

Overigens moet gesteld worden dat het vieren van de drie zondagen voor de vasten bij de Tridentijnse liturgie behoort. Bij de aanpassing van de liturgische kalender na het Tweede Vaticaans Concilie werden de drie zondagen eigenlijk vervangen door gewone zondagen.

Aswoensdag

Aswoensdag is het begin van de Vasten die 40 dagen duurt tot de dag voor Pasen die Paaszaterdag wordt genoemd. In de volkstradities wordt Aswoensdag voorafgegaan door een aantal dagen Carnaval ook wel Vastenavond genoemd hoewel daar eigenlijk alleen de laatste avond vóór Aswoensdag mee zou moeten worden bedoeld. Overigens telt de periode van Aswoensdag tot Paaszaterdag meer dan 40 dagen maar de zondagen gelden niet als vastendagen.

Palmzondag met intocht van Jezus

Palmzondag wordt ook Passiezondag of Palmpasen genoemd en is de vijfde zondag in de Veertigdagentijd. Tijdens Palmzondag wordt de blijde intocht van Jezus Christus in Jeruzalem gevierd.

Witte Donderdag

Witte Donderdag is de dag waarop Het Laatste Avondmaal van Jezus en zijn apostelen wordt herdacht. Tijdens Het Laatste Avondmaal vertrekt Judas op een gegeven moment en gaat naar het Sanhedrin (de Joodse hoge raad) met de bedoeling Jezus gevangen te laten nemen. Na de maaltijd gaat Jezus met de apostelen naar de hof van Getsemane op de Olijfberg waar Judas plotseling verschijnt met soldaten van het leger van het Sanhedrin. Judas verraadt daar Jezus door hem een kus te geven waarop Jezus gevangen wordt genomen.

Goede Vrijdag

Op Goede Vrijdag wordt de kruisiging en de dood van Jezus herdacht. De dood van Jezus was het gevolg van de veroordeling door de Romeinse stadhouder Pontius Pilatus op aandrang van het Sanhedrin. Pilatus had aanvankelijk geen reden om Jezus ter door te veroordelen maar liet zich overhalen door de Joodse leiders die vreesden dat Jezus zich als nieuwe koning van het Joodse volk wilde opwerpen. Uiteindelijk besloot Pilatus om het volk, in het kader van een gebruikelijke vrijlating in verband met het feest Pesach, te laten kiezen tussen een moordenaar Barabbas en Jezus. Het volk koos echter voor Jezus.

Paaszaterdag

Paaszaterdag wordt ook wel Stille Zaterdag genoemd en is de laatste dag van de vastentijd als voorbereiding op het paasfeest. De term Stille Zaterdag duidt op het stil blijven van de klokken die pas weer met de Paaswake gaan luiden. Liturgisch gezien duurt Paaszaterdag totdat de schemering invalt en de Paaswake wordt gevierd.

Pasen

Pasen is het belangrijkste liturgische feest van het jaar. Met Pasen wordt de opstanding uit de doden door Jezus gevierd.

Paasmaandag

Paasmaandag of tweede paasdag is de tweede dag dat Pasen wordt gevierd. Het voornaamste niet christelijke aspect van die dag bestaat eigenlijk uit de traditie die is ontstaan om op tweede paasdag massaal meubelboulevards en dergelijke te bezoeken. Het is evenals de eerste paasdag voor zeer velen een vrije dag.

Beloken Pasen

Beloken Pasen is de eerste zondag na Pasen op welke dag de paasweek wordt afgesloten. Beloken is afgeleid van het Oudnederlandse beluiken dat afsluiten betekent. De liturgische kleur op die dag is wit waardoor ook wel over Witte Zondag wordt gesproken.

Hemelvaartsdag

Op Hemelvaartsdag wordt gevierd dat Jezus is opgevaren naar zijn vader in de hemel de veertigste dag na de opstanding. Hemelvaartsdag valt daarom altijd op een donderdag en wel 10 dagen vóór Pinksteren.

Pinksteren

Met Pinksteren wordt herdacht dat de Heilige Geest neerdaalde over de volgelingen van Jezus Christus. Tevens is Pinksteren het feest waarop de stichting van de kerk wordt gevierd.