De geschiedenis van de Nederlands vlag

De kleuren van de Nederlandse vlag zijn rood, wit en blauw. Die kleuren heeft de vlag al heel lang, de kleuren verschijnen ergens in de 16e eeuw om nooit meer te verdwijnen. Waarom is de vlag rood, wit en blauw? Niemand die het zeker weet, wel dat het rood eerst oranje was. Het oranje was waarschijnlijk een verwijzing naar Willem van Oranje. De geschiedenis van de vlag begint in 1572 wanneer de Geuzen Den Briel binnenvallen.

Inhoud

• De Nederlandse vlag: het is rood, wit en blauw!
• De geschiedenis begint bij de Geuzen met een prinsenvlag
• Politiek en de vlag
• Een protocol voor de vlag
• Een koninklijke vlag

De Nederlandse vlag: het is rood, wit en blauw!

‘De kleuren van de vlag van het Koninkrijk der Nederlanden zijn rood, wit en blauw.’, aldus koningin Wilhelmina in een Koninklijk Besluit in 1937. Eigenlijk was de vlag dat al vanaf 1796 rood, wit en blauw maar er waren altijd stemmen geweest voor anders gekleurde vlaggen. Oranje, wit en blauw, zou weer moeten terugkeren want dit was de oude ‘officiële’ vlag. Het oranje symboliseerde de band met het koningshuis. De oranje wimpel boven de nationale vlag bij feestdagen van het koninklijk huis was het compromis.

De geschiedenis begint bij de Geuzen met een prinsenvlag

In 1572 trekken de Geuzen Den Briel binnen met een vlag die een oranje, een witte en een blauwe streep heeft. De oranje kleur was waarschijnlijk een eerbetoon aan Willem van Oranje maar de aanwezigheid van de andere kleuren is nooit verklaard. De vlag werd vooral gebruikt op de schepen van de Watergeuzen en beschrijvingen van de vlag komen ook vooral daar vandaan.
Een halve eeuw later is het oranje veranderd in rood. Net zomin als er voor de andere kleuren een verklaring is, is er ooit een verklaring gegeven voor de nieuwe rode kleur. Soms wordt geschreven dat het oranje op de schepen moeilijk te zien was of dat de kleur oranje te snel verbleekte. Wat de verklaring ook mag zijn, halverwege de 17e eeuw is de Nederlandse vlag rood, wit en blauw. De bijnaam van de ‘Prinsenvlag’ werd nog wel gebruikt.

Politiek en de vlag

In de 18e eeuw staan twee partijen lijnrecht tegenover elkaar. De Patriotten willen de politieke macht van de Prins en zijn regenten indammen. De zittende regenten noemden zich de Prinsgezinden. De vlag werd ook een punt waarover gedebatteerd kon worden. De Prinsgezinden wilden het oranje weer terug in de vlag terwijl de patriotten voor het rood waren. De Prinsgezinden kwamen als winnaars uit de strijd maar de vlag bleef gewoon rood-wit-blauw.

Nog net voor de Eerste Nationale Vergadering maakt de Staten Generaal bekend: ‘of zogenaamde Hollandse vlag, bestaande in drie evenwijdige en horizontale banden, van gelijke breedte, en van welken de bovenste rood, de middenste wit, of ongekleurd, en de benedenste blauw gekleurd is.’ Het is officieel, het is 1796 en we hebben een echte vlag!

De vlag bleef de kleuren houden zoals in 1796 werd bepaald. De driekleur werd de officiële vlag van het Koninkrijk Holland dat maar enkele jaren standhield en dat maakte het in 1813 waarschijnlijk wat eenvoudiger. Willem I keert terug naar Nederland en laat de vlag met rust. Wat wel verschijnt, zijn de oranje wimpels die in 1813 ter ere van het koningshuis aan de vlaggenmasten werden gehangen. Er zijn dan nog steeds aanhangers van het ‘oranje’ in de vlag en zo af en toe zijn er weer oproepen om de oude ‘Prinsenvlag’ in zijn eer te herstellen. Maar deze oude ‘oranje’ vlag is nooit een officiële vlag geweest, de ‘rode streep’ was dat sinds 1796 wel.

De discussie blijft en Colijn vindt het waarschijnlijk in 1937 genoeg, hij laat de koningin een Koninklijk Besluit tekenen tijdens haar vakantie. In 1958 krijgen de kleuren ook namen: de kleur rood is helder vermiljoen, helderwit en de kleur blauw is kobaltblauw.

Een protocol voor de vlag

Er zijn regels voor het gebruik van de vlag maar deze zijn alleen voor de rijksoverheid. Voor bedrijven en personen zijn deze regels niet bindend. Dat betekent dat tijdens iedere feestelijke gebeurtenis waarbij niet de rijksoverheid betrokken is, gevlagd mag worden. Tijdens je verjaardag mag de vlag uit, een jubileum of een huwelijk, hiervoor is niets vastgelegd.

• Een vlag mag de grond niet raken en moet vervangen worden wanneer de kleuren zijn verbleekt.
• Vlaggen mag alleen van zonsopgang tot zonsondergang.
• Vlaggen met een oranje wimpel worden gebruikt bij vieringen van de koninklijke familie en natuurlijk op Koninginnedag.
• Vlaggen zonder wimpel kan op 5 mei, derde dinsdag in september, 15 augustus en 15 december. Op 15 augustus wordt het einde van de Tweede Wereldoorlog in Nederlands Oost-Indië gevierd en 15 december is Koninkrijksdag.
• De vlag halfstok kan op 4 mei tijdens de Nationale Herdenking en 14 augustus, de Dodenherdenking van de gevallenen in Nederlands Oost-Indië.

Een koninklijke vlag

De koningin heeft ook een eigen vlag, de koninklijke standaard. Het is een oranje vlag met een blauw kruis in het midden. In het midden van de vlag staat het Rijkswapen met een kroon met eromheen de versierselen van het Grootkruis Militaire Willemsorde. In de vier oranje vlakken staan jachthoorns. De jachthoorns komen uit het wapen van het prinsdom Oranje. De vlag wordt gehesen wanneer de koningin in Nederland is op Paleis Huis ten Bosch en Paleis Noordeinde.