De opkomst van Jeanne d'Arc: Haar tocht naar de Koning

Het leven van Jeanne d'Arc, hoe kort ook, heeft de Franse identiteit gevormd tot wat deze nu is. Jeanne d'Arc heeft dit niet alleen bereikt in haar leven, maar met name door haar dood. Zelfs eeuwen later, in de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog, wist zij de strijdende Fransen te inspireren en te motiveren. Tegenwoordig is haar merkwaardige levensloop veelvuldig verfilmd en beschreven, hoewel niet alle vertellingen berusten op de feiten zoals deze tegenwoordig bekent zijn. Hieronder wordt kort het leven van Jeanne d'Arc geschetst, zoals dit naar alle waarschijnlijkheid heeft plaatsgevonden

Het leven van Jeanne d'Arc

Hoewel het leven van Jeanne d'Arc slechts van korte duur was, kent haar leven een grilliger en merkwaardiger verloop dan dat van de meeste mensen. Dit merkwaardige leven begint eigenlijk als ze 13 jaar is; we zitten dan in het jaar 1425. Op deze leeftijd begint ze stemmen en beelden te ontvangen van verschillende heiligen, waaronder heilige Margaretha en heilige Catharina. Deze stemmen sporen haar aan om vroom te leven. Later, als ze 16 is spreekt de heilige Catharina weer tegen haar; deze maal heeft ze een taak voor de jonge Jeanne d'Arc in petto. Jeanne d'Arc wordt gevraagd om de stad Orléans te bevrijden en de Franse dauphin (kroonopvolger) Karel de VII te laten kronen in Reims. Deze stad was toentertijd bezet door de Engelse invasiemacht.

Achtergronden van de honderdjarige oorlog ten tijde van Jeanne d'Arc

De opdrachten die Jeanne D’arc door middel van stemmen door kreeg moest zij uitvoeren in Frankrijk dat op dat moment leed onder de gevolgen van de zogeheten ‘honderdjarige oorlog’, dat plaats vond van 1337 tot 1453. Deze oorlog was ontstaan uit onenigheid over de Franse troonopvolging. In 1328 overleed de toenmalige koning als laatste afstammeling van de Koninklijke familie. Het Capetingische Huis (ook wel het Huis van Frankrijk genoemd) kwam daardoor aan zijn einde. Er dienden zich twee adellijke aan die beide aanspraak maakten op de Franse troon. Dit betekende natuurlijk oorlog! Aan de ene kant stond de fransman Filips, die uiteindelijk ook de Franse troon besteeg. Aan de andere kant stond de Engelsman Eduard III. Beide waren al aan de macht, maar Eduard III vond dat hij het recht had om, naast de Engelse troon, ook de Franse troon op te eisen. Hij stuurde troepen en gedurende honderd jaar was Frankrijk het toneel van de strijd tussen de legers van Filips IV en Eduard III. De Engelsen waren succesvol en hielden periodiek grote gebieden in hun bezit waaronder Parijs! De ommekeer kwam toen Jeanne d’arc bij het vervullen van de taak die haar door stemmen was opgedragen, het vertrouwen won van de nog ongekroonde Franse koning Karel VII.

Jeacques d'Arc, de vader van Jeanne d'Arc

Op een ochtend vertelde Jacques d’Arc aan zijn vrouw Isabelle dat hij een benauwde droom had gehad. Hij moest daarin beleven dat zijn tienerdochter het ouderlijke huis had verlaten en vertrokken was in gezelschap van een groep krijgslieden. Daar was hij behoorlijk van geschrokken, ook Isabelle raakte van zijn verhaal nogal overstuur. Omgang met krijgslieden was voor een jong meisje volstrekt ongepast en bovendien gevaarlijk! Wanneer zij daardoor bekend zou komen te staan dan zou dat niet alleen een ramp voor haar zelf zijn geweest maar ook voor haar familie. Jacques stelde daarom ook haar broers op de hoogte van zijn droom. Als datgene zou gebeuren waarvoor hij vreesde, dan zou hij willen dat zij hun zus zouden verdrinken. En als zij het niet zouden doen dan zou hij haar zelf wel onder water houden.

Jacques d’Arc, geboren omsteeks 1375, woonde met zijn vrouw Isabelle in een klein, stenen huis naast de dorpskerk van Domrémy. Daar werden hun vijf kinderen geboren; drie zonen en twee dochters waarvan een Jeanne is. Jeanne speelde dan ook de zorgwekkende hoofdrol in de bovengenoemde droom van Jacques d’Arc waar hij nog veel kopzorgen over zou krijgen. Jeanne d’Arc wordt (waarschijnlijk) op 6 januari 1412 of 1413 geboren.

In het plaatsje Domrémy hadden de inwoners te leiden van het oorlogsgeweld. Verwoestingen en plunderingen hebben ook hier veel plaatsgevonden. De inwoners leefden steeds in een toestand van voortdurend alarm. Jacques d’Arc, de vader van Jeanne, had in het dorp aanzien door het natuurlijk gezag dat hij bezat. Door zijn leiderschap kwaliteiten vervulde hij een belangrijke rol in de dorpsgemeenschap. Zo huurde hij, samen met een partner, een verlaten kasteel op een eilandje in de maas die langs Domrémy liep. Zodra er geweld uitbrak konden de dorpelingen daar hun vee en hun familie onderbrengen. Na de burgemeester was Jacques de belangrijkste man van het dorp.

De jeugd van Jeanne d'Arc

Toen Jeanne ongeveer 13 jaar oud was verkeerde ze in de pubertijd; een periode waarin culturele en vaak ook religieuze bewustwording plaats vind. Jeanne zat toen vaak in de kerk te bidden en wanneer ze op het land van haar vader aan het werk was en de kerkklokken begonnen te luidden, knielde ze onmiddellijk neer. Dit gedrag verschilde nogal met haar kindertijd. Toen deed ze samen met haar vriendinnetjes volop mee met spelletjes.

Jeanne is nooit naar school geweest. Haar vader vond dit niet nodig, hij vond het belangrijker dat ze ingezet kon worden voor karweitjes op het land of in het huishouden. Toen haar kindertijd voorbij was moest ze andere werkzaamheden vervullen zoals spinnen en naaien. Ze stond bekend als een flinke en gewillige werkkracht. In Domrémy vond men haar een ‘’gewoon meisje’ dat zich in niets onderscheidde van haar leeftijdsgenoten. Maar opeens hadden zich de eerder vermelde verschijnselen zoals veelvuldig bidden geopenbaard. Het meest opvallend vonden haar vriendinnetjes haar overdreven neiging tot biechten. Vermoedelijk had dit veelvuldig biechten te maken met iets onverklaarbaars dat Jeanne was overkomen en dat haar bevreemdde. Ze had namelijk een droom gehad waarin zij van god opdracht kreeg om ‘de dauphin’ (de kroonprins) te gaan helpen. Die droom kreeg een vervolg. Op een zomerdag wanneer Jeanne op het land van haar vader aan het werk is begonnen de kerkklokken te luiden en verscheen er een helder licht. Een stem sprak; ik kom van God om je te helpen je goed te gedragen. Wees braaf en god zal je bijstaan. Leef rein en vroom, ga naar de kerk en je zult op Zijn bescherming kunnen rekenen. Jeanne wist niet wie er tot haar gesproken had, maar toen de stem zich tot drie keer toe in een heldere lichtgloed aan haar had geopenbaard, drong tot haar door dat het de aartsengel Michaël moest zijn. Bij een van de volgende verschijningen deelde Saint-Michaël het jonge meisje mee, dat God ‘diep medelijden had met het koninkrijk Frankrijk’, en dan Jeanne d'Arc de Dauphin te hulp moest komen zodat hij de troon van zijn voorvaderen kon bestijgen.

Op een dag deelde de aartsengel haar mee dat zij voortaan bezocht zou worden door de heilige Catharina en de heilige Margaretha, zij waren door God uitgekozen om haar te helpen. Met deze twee heiligen was Jeanne evengoed bekend, zij waren dan ook haar meest geliefde heiligen.

Een goddelijke opdracht voor Jeanne d'Arc

Bij hun verschijning aan Jeanne brachten zij een andere boodschap dan de aartsengel Michaël; ‘Dochter van God, je moet je dorp verlaten en naar Frankrijk trekken’. Daar moest zij Karel VII naar het door de vijand bezette Reims brengen, zodat hij als koning gekroond kon worden zoals dat al eeuwenlang gebeurde. Na dit bericht raakte Jeanne erg van streek, ze zag zichzelf als een ‘gewoon meisje’ en wist niet hoe ze hier mee om moest gaan. Ze kreeg antwoord dat ze zich geen zorgen hoefde te maken. Ze moest naar de naburige stad Vancouleurs gaan en in gesprek zien te komen met Robert de Baudricourt, de koningsgezinde militaire commandant van de stad en streek. Deze man zou er voor zorgen dat zij zonder problemen de stad Bourges zou bereiken, waar Karel zich bevond.

Toestemming om te vertrekken naar de dauphin van Frankijk

Jeanne kon niet langer blijven maar moest gaan en ervoor zorgen dat de belegering van Orléans werd opgeheven. De enige bij wie ze veilig haar gemoed kon luchten, was haar biechtvader. Hij was vermoedelijk de eerste en voorlopig ook deze enige , die op de hoogte werd gebracht van de stemmen die zich aan Jeanne openbaarden. Dat ze haar ouders niets vertelde had te maken met het feit dat ze op de hoogte was van de droom van haar vader. Daarnaast had ze vaak onenigheid met haar vader en het is mogelijk dat dat ook de reden was dat haar vader haar daarom wilde uithuwelijken. Toen Jeanne hiervan hoorde bood ze hevig verzet en weigerde het plan in overweging te nemen. De stemmen bleven aandringen en werden heviger en dwingender. ‘Dochter van God, verlaat je dorp en ga naar Frankrijk, ik zal je helpen, ga! Ga en breng de dauphin naar Reims, zodat hij daar zijn plechtige zalving zal ontvangen. Jij moet naar de bevelhebber Baudricourt in Vaucouleurs gaan en hij zal je mannen geven om je naar de edele dauphin te geleiden’. Jeanne wist niet hoe ze deze oproepen moest vervullen aangezien de nauwlettend in de gaten werd gehouden vanwege de huwelijkskwestie. Iemand die haar kon helpen was een familielid; haar oom. Durand Laxart en Jeanne waren bijzonder op elkaar gesteld en toen hij eens een bezoek bracht aan zijn verwanten in Domrémy vertelde Jeanne hem over haar stemmen. Jeanne wist haar verhaal met zoveel overtuiging te brengen dat Durand zijn nichtje serieus nam en haar wilde helpen om een smoes te verzinnen waardoor de ouders van Jeanne het toelieten dat hun dochter met hem mee ging. In gezelschap van haar oom werd Jeanne bij Baudricourt aangediend. ‘ik ben gekomen op bevel van mijn meester, zodat u tegen de dauphin zult zeggen dat hij vol moet houden en de strijd met zijn vijanden niet moet opgeven. Mijn meester zal de dauphin vóór half vasten te hulp komen. Het rjjk behoort nog niet aan de dauphin, maar mijn meester wil dat de dauphin als koning het rijk zal regeren. Ondanks de vijanden zal de dauphin koning worden, en ik ben het, die hem naar de kroning zal voeren’. Baudricourt reageerde geërgerd en nam haar niet serieus;’neem die meid terug naar haar vader en geef haar eerst een stevig pak rammel!’ Na deze teleurstellende mislukking bleven de stemmen echter aanhouden haar aansporen. Jacques d’Arc begon zich grote zorgen te maken over zijn dochter; de vrees van zijn eerder vermelde droom begon gestalte te krijgen. Opnieuw hielp haar oom Durand haar door haar opnieuw mee te nemen, ze was 17 jaar en zou haar dorp nooit weerzien. Het een en ander drong tot Baudricourt door en hij was bewust dat haar voorspellingen van God kwamen en niet van de duivel. Hij gaf Jeanne toestemming.

Op zondag 12 februari 1429 verliet Jeanne d'Arc met hulp van 6 soldaten de stad Vaucouleurs. Deze soldaten moesten in opdracht van Baudricourt mee om haar te beschermen. Jeanne had haar haren laten knippen en droeg mannenkleding en de krijgers uitrusting die enkele burgers speciaal voor haar hadden gemaakt.

Jeanne d'Arc ontmoet koning Karel VII

De reis van Vaucouleurs naar chinon was oppassen geblazen. Overal op wegen dreigde gevaar en daarom reisde het kleine gezelschap bij voorkeur het s nachts en vermeed zoveel mogelijk grote wegen en steden. Tijdens de reis kwam een van haar begeleiders die voorop reed om de weg te verkennen angstig terug en riep dat ze zo snel mogelijk weg moesten omdat de hij de vijand had gezien. Jeanne d'Arc bleef rustig en zei; niet vluchten! Er zal ons niks gebeuren! Dat hadden de stemmen haar dan ook medegedeeld. Toen Jeanne d'Arc samen met de soldaten het dorpje Sainte-Cathérine-Fierbois hadden bereikt bezocht Jeanne d'Arc regelmatig de kapel die aan Catharina was toegewijd. Tijdens haar verblijf schreef ze een brief aan Karel VII, waarin ze haar komst aankondigde en hem vroeg of hij haar wilde ontvangen. De dauphin gaf toestemming. Op zondag 6 maart 1429 reed Jeanne de stad binnen. Karel VII was er niet zeker van of hij Jeanne d'Arc wel kon vertrouwen dus bedacht hij het volgende plan. Toen Jeanne de grote zaal van de burcht binnenkwam hadden zich er een aantal mannen verzameld, de koning was echter niet aanwezig. Ze werd voorgesteld aan de graaf van Clermont en zei dat hij de koning was. Jeanne d'Arc ontkende dat en zei dat ze de koning wel zou herkennen als ze hem zou zien ook al had ze hem eerder nog nooit ontmoet. Vervolgens werd haar een schildknaap gepresenteerd, die behandeld werd alsof hij de koning was, ook dit ontkende ze. Tenslotte verscheen Karel VII. Jeanne ging direct op de koning af en begroette hem eerbiedig. ‘God geve u een gelukkig leven, edele dauphin’ begroette ze hem, maar Karel ontkende dat hij de koning was. Jeanne antwoordde hierop: "In de naam van God edele heer, ú bent de koning en niemand anders!"

Na de ontmoeting met Karel VII

Vanaf dit moment zou de glorieuze geschiedenis van Jeanne d'Arc aanvangen; de koning geloofde haar uiteindelijk en zij mocht de troepen aanvoeren. Dit leidde uiteindelijk tot de kroning van Karel VII tot koning van Frankrijk. Niet veel later zou Jeanne d'Arc in de handen van de Bourgondiërs en de Engelsen vallen en zou ze eindigen op de brandstapel. Vanwege onjuistheden in het proces van Jeanne d'Arc en de status die ze inmiddels had vergaard, zag het volk haar steeds meer als onschuldig en schaarde men zich steeds meer achter het idee van Jeanne d'Arc voor een verenigd Frankrijk onder Karel VII. Ook het Bourgondische volk, dat zich eerder aan de Engelsen had gelieerd, begon zich steeds openlijker achter Jeanne d'Arc te scharen na haar dood. Uiteindelijk zou dit de Fransen een militair voordeel geven waarmee Frankrijk verenigd kon worden.