Zoeken in historische kranten en oude publicaties

In historische kranten vindt u allerlei informatie over gebeurtenissen uit het verleden maar ook familieberichten, aankondigingen en mededelingen van diverse aard. Dat wetenschappers er veelvuldig gebruik van maken is logisch, maar ook steeds meer amateurhistorici halen uit deze bronnen informatie over het familieverleden, personen, lokale geschiedenis en bijzondere gebeurtenissen. Met de digitalisering van veel kranten is de toegankelijkheid van deze bronnen steeds groter geworden, maar u moet dan wel weten waar die informatie te vinden is.

De "aroma van het verleden"

Kranten zijn de spiegel van de samenleving en er is voor veel mensen niets spannender dan het leven van de alledag van het verleden terug te vinden in de kranten van die tijd. Tenminste voor degenen die gevoelig zijn voor wat de schrijver Godfried Bomans "de aroma van het verleden" heeft genoemd. Gebeurtenissen en personen die voor ons nu tot het verre verleden behoren komen opeens heel dichtbij en de missende puzzelstukken in uw familiegeschiedenis kunnen met behulp van krantenartikelen, advertenties, familieberichten of passagierslijsten van weleer vaak moeiteloos worden ingevuld.

Digitalisering van historische kranten en archieven

In het -niet zo verre- verleden moest u voor historische kranten en andere publicaties op pad naar de diverse instituten, bibliotheken en uitgevers, waar u met groot geduld en kennis van zaken kranten en microfiches moest doorkijken om na lang zoeken het artikel te laten kopiëren of de informatie over te schrijven. Het afgelopen decennium heeft een vlucht gezien in het digitaliseren van met name oude kranten, waarbij in sommige gevallen terug wordt gegaan tot het begin van de 17e eeuw.

Omdat in vroegere eeuwen de druk niet altijd even duidelijk was, of de kranten door de tand des tijds zijn aangetast, is de tekst niet altijd goed te lezen, ook niet bij vergroting. In sommige gevallen wordt er gebruik gemaakt van OCR (Optical Character Recognition) waarbij de tekst gescand wordt om vervolgens omgezet te worden in een standaard tekst. Alhoewel enige interpretatie dan nog nodig is, is de tekst dat vaak nog heel goed te lezen. Hiermee zijn vrijwel alle artikelen toegankelijk gemaakt.

De belangrijkste en meest gebruikte bronnen

De digitalisering van historische kranten stond onlangs in de belangstelling toen de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag haar collectie oude kranten, de grootste collectie van Nederland, via haar website voor iedereen toegankelijk had gemaakt. Maar er zijn natuurlijk veel meer uitgevers, bibliotheken en organisaties die hiermee aan de slag zijn gegaan.

Een overzicht van populaire bronnen

Het NIOD (Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudie

Hier zijn de archieven van de Duitse bezetting van Nederland en de Japanse bezetting van Nederlands-Indië ondergebracht; ook vindt u hier diverse illegale kranten en pamfletten, affiches en foto’s, boeken en artikelen. Met name van belang zijn de Indische kranten uit de periode 1940-1946.

De Koninklijke Bibliotheek van Den Haag

Hier bevindt zich de meest uitgebreide Nederlandse krantencatalogus, inclusief kranten uit Nederlands-Indië, Suriname en de Nederlandse Antillen. De website heet http://www.delpher.nl. De oudste kranten zijn uit 1618 en het de laatste van rond 1995. Er is een keuze uit ca. 85 miljoen artikelen uit o.a. De Tijd, het Rotterdams Nieuwsblad, Leeuwarder Courant, Algemeen Handelsblad, De Waarheid, Het Vrije Volk en De Telegraaf.

De Krant van Toen

Deze website maakt het digitale archief beschikbaar van het Dagblad van het Noorden, de Leeuwarder Courant en veel van de weekbladen van NDC mediagroep. Deze dienst wordt o.a. mogelijk gemaakt door financiering door het VSB Fonds en het Prins Bernhard Cultuurfonds.

Historische Krantenbank Zeeland

De Zeeuwse Bibliotheek in Middelburg bezit, naast een grote beeldbank van de regio, een groot krantenarchief. In samenwerking met de archieven van een aantal gemeenten en o.a. de Koninklijke Bibliotheek, het Zeeuws Archief en de Provincie Zeeland is de Krantenbank Zeeland tot stand gekomen.

Diverse lokale historische archieven

Vervolgens is er nog een groot aantal lokale historische verenigingen, uitgevers, musea en stadsarchieven die hun collecties kranten en beeldmateriaal digitaal beschikbaar hebben gesteld. Dit zijn grootstedelijke kranten zoals de Alkmaarsche Courant en het Utrechts Nieuwsblad maar bijvoorbeeld ook de Schager Courant en de Leidsche Dagbladen. U vindt deze op de Startpagina Historische Kranten, ook met links naar diverse buitenlandse kranten.

Tips en adviezen bij het zoeken in historische kranten

• Zoals bij al het digitale zoekwerk: kies de juiste zoekwoorden, en voorkom het gebruik van woorden als "van" of "de".
• Op de meeste websites kunt u de pagina vergroten en bij de Koninklijke Bibliotheek heeft u ook nog de "tekst" optie, waarbij het -misschien moeilijk leesbare- artikel wordt omgezet in gewone tekst.
• Vaak kunt u de artikelen gratis als PDF downloaden.
• U kunt natuurlijk ook een print screen maken en deze via Paint tot een afbeelding omvormen.