De geboorte van koning Jezus

Met elke jaarwisseling worden allerhande romantische mythen en fabeltjes over Jezus als naar gewoonte weer eventjes uit de kast gehaald. Hoewel het een inherent onmogelijke opgave is de figuur Jezus buiten een godsdienstig kader te bespreken, proberen we op een objectieve manier feit van fictie te scheiden. Dat Jezus' achtergrond onder tweeduizend jaar geschiedenis en folkore bedolven is maakt dat er ook al niet makkelijker op. Maar elke opgraving, hoe groot ook, begint altijd met één eerste steek van de spade.

Indeling

• Religie en politiek: onafscheidelijke "vrienden"
• Jezus van "Nazareth"
• Het fabeltje van de stal
• De "geboortelijst" van Jezus
• De ster van Bethlehem

Religie en politiek: onafscheidelijke "vrienden"

Het is onmogelijk om Jezus' geschiedenis, en daarmee de christelijke, joodse en islamitische van de halve wereldbevolking van twee millennia in een paar alinea's uit de doeken te doen. Daarom worden hier slechts enkele van de markantste feiten (en daarmee gepaard gaande misverstanden) aangehaald. De druppelsgewijze vrijgave van meer bronmateriaal sinds 1945 toont meer en meer aan dat:

• Jezus in grote kring werd ondersteund als een mogelijke politiek "Gezalfde", wat hem de facto tot een troonpretendent maakte. Aan een Messias (in het Grieks: χριστός) werd binnen de Joodse cultuur GEEN goddelijkheid toegeschreven.
• Jezus behoorde tot een adellijke en rijke familie die in hoog aanzien stond binnen de Joodse maatschappij.
• Jezus was geen 'hippie' of geweldloze pacifist
• Jezus vertolkte een brede roep van de bevolking voor een terugkeer naar de Joodse Wet en strijd tegen de bezetter.
• Jezus was een tegenstander van de Romeinse overheid en de corruptie van de marionettenpriesters in het bijzonder.

Een heel belangrijke opmerking moet gemaakt worden over de teksten waarop de christelijke leer is gebaseerd:
Van alle evangeliën die er tot nu toe bekend zijn, worden er maar vier geaccepteerd als de "waarheid". Zelfs deze vier "ware" getuigenissen spreken elkaar op veel punten tegen. De bijbel erkent naast dat van Matteüs geen enkel evangelie van Jezus' apostelen (Filippus, Thomas, Petrus, Judas) of andere tijdgenoten van Jezus. Daarbij is het ook niet zeker of Matteüs de apostel Matteüs was.

De kerk censureert of negeert met andere woorden meer dan 80 % van het bronmateriaal over Jezus en zijn omgeving.
Binnen het geheel van het 'Nieuwe Testament' zijn deze evangeliën op hun beurt slechts een handig geredigeerd en gecensureerd deel; er wordt veel meer belang gehecht aan de commentaren van vooral Paulus. Het is vergelijkbaar met onze rechtspraak, waar steeds meer belang wordt gehecht aan precedenten en interpretaties van rechters, terwijl de grondwet stilaan bezwijkt onder alsmaar meer regeltjes en juridische haarkloverij. In Jezus' maatschappij was dat niet minder actueel: ook in zijn tijd bestonden er al verschillende facties binnen het Joodse geloof, naargelang de interpretatie van de wetten door hun respectieve leden. Zes eeuwen later gebeurt binnen de islam vlak na Mohammeds dood net hetzelfde. Er zijn vele stromingen binnen de islam, waarvan de soennitische en sjiïtische waarschijnlijk de bekendste zijn. Ruim beschouwd toont de geschiedenis ons dat elke op geschreven teksten gebaseerde religie in telkens kleinere splintergroepen uiteenvalt. Wie daaraan twijfelt moet het Oosters schisma maar eens nader bekijken. Het is verbijsterend hoe een "Universele goddelijke boodschap" door één enkel "triviaal" woord kan verscheurd en vernietigd worden. Het toont in ieder geval aan hoe één enkel woord, één verkeerde vertaling of één niet begrepen ritueel Jezus van een reële man van vlees en bloed in een ongrijpbare en onverstaanbare figuur deed veranderen.

Jezus van "Nazareth"

De consensus

De christelijke 'folklore' verkondigt bij hoog en bij laag dat Jezus (1) de zoon was van een timmerman in (2) Nazareth, en uit pure armoede (3) in een stal werd geboren. Daarbovenop werd dan een paar eeuwen later verklaard dat Jozef enkel een stiefvader van Jezus was, vermits Jezus werd geboren uit een maagd. Dit idee dat pas eeuwen daarna tot dogma verklaard werd, is vooral gebaseerd op Paulus' fanatieke visie, maar was wel een handige toevoeging om de zelfgecreëerde "God-Jezus" te doen concurreren met de Isis-cultus en andere van die tijd (In de toenmalige volksmythologie werd Horus ook geboren uit 'de onbevlekte ontvangenis' van Isis). Jezus maakt zelf een duidelijk onderscheid tussen zijn Hemelse Vader en zijn vader en heeft op geen enkel moment zijn biologische afstamming ontkend. Dat zou binnen de Joodse Wet zelfs onaanvaardbaar geweest zijn. ("Eert uw vader en moeder" )

Judea of Galilea

Dat Jezus' familie uit Nazareth komt is allerminst zeker. Er is zelfs twijfel of het dorp in Jezus' dagen al wel bestond. Maar zelfs als het bestond, wijst de naam ervan op een nederzetting van Nazoreeërs / Nazrim (de Gewijdene of ook de Afgescheidene). Jezus wordt meer dan eens 'de Nazoreeër' genoemd. Jezus had niettemin goede connecties in Galilea en vooral dan via zijn moeder en Maria Magdalena, zijn 'metgezellin' of zijn geliefkoosde volgelinge die, in Petrus' eigen woorden 'de Heer boven al zijn volgelingen het meeste liefhad'; om haar niet gewoon zijn vrouw te noemen. Dat Jezus getrouwd zou zijn is enkel vanuit theologisch perspectief problematisch. 'God' heeft toch geen nood aan een vrouw? Dit veegt tegelijk de vraag of "God" überhaupt wel een man is onder het tapijt en het feit dat er maar één apostel is die Jezus goddelijk noemt: opnieuw Paulus. Moest Paulus in 2013 hetzelfde prediken over een andere persoon, zou hij ofwel door de kerk vervolgd worden of op een zetel bij een psycholoog belanden.

In ieder geval zegt Matteüs ongewild dat Jezus niet uit Nazareth kwam. Jozef keert met zijn gezin pas twee of drie jaar na de dood van Herodes de Grote uit Egypte terug naar Judea, waar Jezus geboren is. Maar Jozef verneemt dat diens zoon Herodes Archelaos de troon heeft overgenomen en reist daarom maar naar Galiliea, de landstreek die geregeerd wordt door...Herodes Antipas, zoon van Herodes de Grote. Tenslotte verwijst hij dat die verhuis kadert in de profetie dat de Messias een Nazoreeër zal zijn. Nogmaals, de term Nazoreeër slaat op iemand die een eed aflegt ter bescherming van en ijver voor de Wet (of Verbond door de Wet, vgl. Nazrie ha-Brit), periodes van kuisheid inachtneemt en zich voorbereidt op een leven van strijd in woord en daad. Vergelijk zo iemand met een vrome kruisvaarder, een tempelier , een Japanse kamikazepiloot of een hedendaagse islamitische "zelfmoordterrorist" en je vindt onmiddellijk dezelfde aspecten van "religieuze zelfopoffering" terug. De eerste beroemde Nazoreeër in het Oude Testament, onder die naam althans, is Samson. Op geen enkel moment verklaarden zulke mensen zichzelf tot God, of zoon van God in meer dan symbolische zin. Zoals de christelijke exegeten (bijbeluitleggers of schriftgeleerden) zelf verklaren, baseren zowel Lucas als Matteüs zich grotendeels op het evangelie van Marcus. Het is is dus niet vreemd dat Lucas ook gewag maakt van het dorp of de stad Nazareth. Wat dat tegelijk toch vreemd maakt, is dat Marcus helemaal niets schrijft over Jezus' geboorte of jeugd, zijn ouders of zijn afkomst.
Dat laat vele veronderstellingen of vragen toe:

• Ofwel kopieerde Matteüs van Lucas
• Ofwel kopieerde Lucas van Matteüs
• Ofwel kopiëerden ze beide van Marcus; maar in dat geval:
• hadden ze andere bronnen over Jezus' geboorte buiten Marcus om hoewel de kans daarop kleiner is en;
• hadden Matteüs en Lucas dezelfde bronnen over Jezus' geboorte
• ofwel hadden ze elk onafhankelijke schriftelijke bronnen die ons onbekend zijn, of die berusten op niet te traceren mondelinge verslagen
• ofwel werden bepaalde delen van Jezus' afkomst bewust uit Marcus' evangelie weggesneden en gezien de eeuwenlange kerkelijke censuur is vooral dat laatste absoluut geen denkbeeldig idee.

Het fabeltje van de stal

Het evangelie van Johannes zegt niets over Jezus' geboorte, dus ook niets over een stal.
Lucas vermeldt bij de geboorte van Jezus wel een 'herberg', maar dit is een wel heel enge vertaling van het Griekse το κατάλυμα dat onderdak of accomodatie betekent. Het staat natuurlijk iedereen vrij om een herberg als 'een stal' te interpreteren, maar er zijn weinig reisorganisaties die hun jaarlijkse klanten lokken met foto's van stallen.
Zoals hierboven al vermeld: Marcus doet alsof Jezus' als volwassen man vlak voor Johannes de Doper ogen uit de lucht de in de Jordaan valt. Helaas, geen stal te bespeuren.

En Matteüs tenslotte vermeldt bij het verhaal over Jezus' geboorte: "Zij gingen het huis binnen, zagen er het kind met zijn moeder Maria en op hun knieën neervallend betuigden zij het hun hulde..." Mt 2:11
Hoe vertederend de sfeervolle decors ook zijn die wereldwijd stadspleinen en huiskamers sieren tijdens de kerstperiode (en dan hebben we het nog niet over het "heidense" symbool van de den of spar), ze zijn ontsproten aan...lucht? In ieder geval zijn ze niet gebouwd op kennis van Jezus' leven en werk.

De "geboortelijst" van Jezus

In de moderne folklore worden zowel herders als drie koningen naar de niet bestaande stal gestuurd. Matteüs spreekt alleen van de drie wijzen, terwijl Lucas enkel de herders op visite laat gaan. Van Lucas, of de herders, krijgt Jezus helaas geen cadeautjes, maar Matteüs is iets vrijgeviger.
De drie koningen of "wijzen" die de pasgeboren Jezus komen bezoeken doen dat niet alleen heel snel na zijn geboorte, ze brengen hem veelzeggende geschenken.

• Goud: het symbool van adel en koningschap
• Wierook: symbool van macht en heerschappij
• Mirre; symbool van heiligheid en rechtschapenheid

Dit zijn natuurlijk weer 'puur godsdienstige symbolen' in onze algemene moderne visie, maar vergeet niet dat kerk en staat één en hetzelfde zijn (zelfs in de huidige westerse wereld is die scheiding niet absoluut).

Jezus' koninklijke afstamming mogen we gerust letterlijk nemen. Zelfs in de christelijke canon is die nog prominent aanwezig. De Joden zouden zelfs de kandidatuur voor het koningschap nog niet in overweging nemen als die niet op de juiste afkomst gestoeld was. Voor de christenen vandaag gaat het om een vaag symbolisch koningschap, maar voor de Joden was het een absoluut concrete politieke kwestie. We kunnen het belang daarvan niet genoeg benadrukken. Om het wat actueler te maken:
Stel je voor dat Nederland / Vlaanderen wordt veroverd en bezet door de Saoudi's, je verplicht wordt Allah te aanbidden en de grondwet vervangt door de Shariah; vervolgens alle kerken, sociale ontmoetingsplaatsen en culturele centra sluit, extra belastingen heft om moskeeën te bouwen, het vrij onderwijs vervangt door koranscholen en duizenden vrouwen, waaronder je eigen dochter, in slavernij naar harems verscheept.

Wie gelooft dat dit niet realistisch is, moet niet verder teruggaan in de geschiedenis dan 1945. Ook vandaag zouden we al snel om een "eigen" en rechtvaardige regering of staatsbestuur roepen. Voor de Joden in 10 voor of na Christus was dat niet minder reëel dan dat het voor een Nederlandse dwangarbeider in een Duits concentratiekamp was 70 jaar geleden.

Het gebruikte voorbeeld is dan ook geen haatpreek tegen de Saoudi's! De christenen hebben meer dan duizend jaar net hetzelfde gedaan in Europa, Azië, Amerika en Afrika. Alleen in Antarctica hebben de westerse mogendheden zich niet aan dit gedrag bezondigd, en alleen maar omdat dit niet ging: als we de pinguins als slaven voor ons konden laten werken hadden we dat wel gedaan. Andere diersoorten zijn minder gelukkig.

De zware onderdrukking van de Joodse vrijheid en cultuur door de Romeinen, de Idumeïsche koningen en hun stromannen in de Tempel was in ieder geval keiharde realiteit voor het gros van de Joden. De roep om een "Messias", een werkelijke "Verlosser" was een roep om een echte, menselijke leider in een strijd om vrijheid; niet om een ver in de toekomst wederkerende god waar de mensen van die tijd niets aan hadden. Er zijn na Jezus noch andere Messiassen opgestaan in Palestina, één daarvan was Simon Bar Kochba; maar ook hij bleek niet opgewassen tegen de macht van Rome.

De ster van Bethlehem

Wat we mogen weten:

Uit de meestal verkeerd begrepen (en verkeerd uitgelegde) symboliek van de 'Wijzen' en de ster putten we nog enkele opmerkingen. Het enige relaas over de ster is op zijn minst verwarrend te noemen. De drie 'Wijzen' komen uit het oosten aan in Jeruzalem omdat ze Jezus' ster in het oosten hebben gezien. Vreemd, vreemd. Als ze werkelijk een 'hemelse lichtbron bij nacht' volgen is die ster echt wel het noorden kwijt. Bovendien weet die ster niet waar ze heen moet gaan totdat de hogepriesters en schriftgeleerden van Jeruzalem op bevel van Herodes de 'Wijzen' zeggen dat ze Jezus zullen vinden in Bethlehem zoals de profeet Jesaja al vijfhonderd jaar geleden had gezegd. Vervolgens gaan ze weer op pad en heel Mt.2:9 blijven ze de ster volgen tot waar die blijft stilstaan en zich in vers 10 plots verheugen bij het zien van de ster. Niet alleen ontheft Matteüs met dit absurde verhaal de 'Drie Wijzen' van hun adellijke status, hij ontheft ze ook van enige wijsheid. Ondertussen ligt Jezus al met een dilemma in de kribbe, want niet alleen moest hij volgens de profetie van Jesaja in Bethlehem geboren worden, maar ook nog eens 110 km ten noorden daarvan in Nazareth, althans volgens de uitleg die de christelijke bijbelleraren aan de profetie van Numeri geven. Jezus spreekt uit wel héél vroege ervaring wanneer hij zegt dat men geen twee meesters kan dienen.

Wat we eigenlijk niet mogen weten:

De "ster" die hen leidde was een tweezijdig maar werelds symbool: het verwijst naar de profetie in Numeri 24: 17 "een ster gaat op uit Jacob, een scepter rijst op uit Israël" Het is overduidelijk dat dit slaat op koninklijke afstamming en de souvereiniteit van de Joodse natie. Wat is het symbool op de vlag van Israël? Kunnen we het nog eenvoudiger maken? Vergelijk eens met:
"Ayelet Zurer schitterde als geen ander. In die tijd was ze de grootste ster." Voor onze generatie heeft dit geen enkele uitleg nodig (alhoewel?) Maar over 50, 100 of 500 jaar? De ster leidde de 'Wijzen' niet naar Jezus, want Jezus was die ster, net zoals Simon Bar Kochba een eeuw later ook 'Zoon van de Ster' werd genoemd. En de Hogepriesters, naar wie die 'Wijzen' refereren, wezen de ster toe aan Jezus. Dat kan niet alleen afgeleid worden uit de 'cryptische' tekst van Matteüs zelf (of dat zo bedoeld was, valt niet meer na te gaan), maar wordt bevestigd in meer apocriefe bronnen dan er canonieke zijn. De Rooms Katholieke Kerk verscherpte niet voor niets voortdurend de censuur op "tegenstrijdige bronnen". De bijbel werd nog maar eens zwaar opgeschoond in 1543, toen bij het Concilie van Trente de Roomse Catechismus vast omlijnd werd.

De omschrijving van Jozef als 'timmerman' hebben we al ontzenuwd in vijf wereldwijde misverstanden. Over Maria's afstamming zegt de bijbel zo mogelijk nog minder, maar apocriefe bronnen kennen haar blijkbaar stukken beter (of beter gezegd: ontsnapten aan de kerkelijke censuur). Het is geen toeval dat we de meeste informatie over de vrouwen rond Jezus' figuur in de Nag Hammadi teksten vinden. Wat er nog uit de Dode Zee rollen tevoorschijn zal komen hangt al sinds 1947 volledig van de katholieke kerk af, dus daar hoeven we alvast niet veel vertrouwen in te stellen. Maria werd bij kerkelijk decreet tot eeuwige maagd verklaard in 693 n. Chr. bij het Concilie van Trullo. Dat moet Jozef echt wel tot posthume jaloerse verzuchtingen genoodzaakt hebben, want Maria beviel daardoor niet alleen van Jezus zonder ooit geslachtsgemeenschap gehad te hebben, maar ook nog van Jakobus, Jozef, Simon, Judas en een niet nader bepaald aantal zussen (van één van hen weten we dat ze ook een Maria was). Elke rechtgeaarde man zou de heilige geest in Jozefs plaats wel meer dan eens vervloekt hebben.

Kerstdag

Nog één klein akkefietje i.v.m. kerstdag: Jezus is vier keer geboren.
Zijn biologische geboorte viel in maart 6 v.Chr., zijn "koning(-inne)dag" in september. Door de Romeinse bisschoppen werd dit verplaatst naar 6 januari en dan ettelijke eeuwen later tenslotte naar 25 december. Wie oren heeft, hij hore.

Gezond verstand en betrouwbare informatie zijn altijd de grootste vijanden geweest van heersers. Daarom wordt geschiedenis zo veel mogelijk geschreven door de heersers, en gezond verstand zo goed mogelijk verdrongen door blind geloof.