Napoleon en de Slag bij Leipzig in 1813

In Leipzig staat een gigantisch monument dat de volkerenveldslag bij deze Duitse stad in het jaar 1813 herdenkt. Het 'Völkerschlachtdenkmal' staat ten zuiden van de stad en is destijds gebouwd ter herdenking van de honderdste verjaardag van de veldslag. Het stenen monument is 91 meter hoog en heeft een gewicht van 300.000 ton. Onder het dak staan twaalf stenen vredeswachters en aan de voorkant staat een twaalf meter hoog beeld van de aartsengel Michael. Vijfhonderd treden leiden de bezoekers naar een platform van waaruit men een uitzicht heeft over de stad Leipzig.

Pruisen verklaart de oorlog

Na de desastreus verlopen Russische veldtocht bouwde Napoleon in snel tempo een vernieuwd leger op. Opnieuw werd een nieuwe lichting jonge mannen opgeroepen voor de militaire dienst. Hiermee werd het leger uitgebreid met 100.000 soldaten. Ondertussen staken de troepen van tsaar Alexander de grenzen van het Groot Hertogdom Warschau over. De oorlog tussen Frankrijk en Rusland breidde zich verder uit toen Pruisen op 27 maart 1813 de oorlog aan Napoleon verklaarde.

Oostenrijkse eisen

Op 2 mei 1813 behaalde Napoleon een militaire overwinning op de geallieerde legers van Rusland en Pruisen. Bij het plaatsje Lützen vielen 110.000 Franse soldaten 73.000 tegenstanders aan. Uiteindelijk werd bij Bautzen het Pruisisch-Russische leger overwonnen. Echter voor Napoleon dreigde het conflict zich uit te breiden met een nieuwe doch voor hem oude tegenstander: Oostenrijk. Het keizerrijk van keizer Frans was bezig met de opbouw van een leger van 200.000 man. Namens de keizer bezocht graaf Clemens Metternich Napoleon in Dresden. Hierbij kwam hij met een behoorlijk aantal eisen waaraan Napoleon niet kon voldoen. Zo eisten de Oostenrijkers voor zichzelf de soevereiniteit over Illyria en Noord-Italië, voor de Russen het Groot Hertogdom Warschau en voor het koninkrijk Pruisen de linkeroever van de Elbe. Tevens zou de Confederatie van de Rijn opgeheven moeten worden, waardoor er geen bufferstaat meer zou zijn tussen het Franse keizerrijk en de grote mogendheden in het oosten van Europa. Napoleon weigerde in te gaan op de Oostenrijkse eisen, met als gevolg dat op 12 augustus 1813 Oostenrijk de oorlog verklaarde aan Frankrijk.

Bernadotte, koninklijke prins van Zweden

Het Franse leger werd bedreigd door een geallieerde coalitie van drie mogendheden: Rusland, Pruisen en Oostenrijk. Daarbij voegde zich nu ook nog Zweden. Vanuit het oosten stonden verschillende legers klaar om Napoleon aan te vallen. In Bohemen bevond zich een 230.000 man tellend Oostenrijks leger onder leiding van Schwarzenberg. In Silezië was een 100.000 man tellend gecombineerd Pruisisch-Russisch leger onder het leiderschap van de Pruis Blücher gevormd. Verder bevond zich in de omgeving van de Pruisische hoofdstad Berlijn het Zweeds-Russische leger van 100.000 manschappen onder bevel van de koninklijke prins van Zweden, Bernadotte. Tegenover deze 430.000 vijandelijke soldaten kon Napoleon slechts een leger van 300.000 man stellen. Hij was in de minderheid.

Veldslag bij Leipzig

Na een veldslag bij de Duitse stad Dresden, die in het voordeel van Napoleon uitpakte, besloot de Franse keizer zich te hergroeperen in de zo'n honderd kilometer van Dresden gelegen Saksische stad Leipzig. Op 16 oktober 1813 begon hier een veldslag tussen aan de ene kant 177.000 Napoleontische troepen en aan de andere kant 257.000 geallieerde troepen. De veldslag duurde drie dagen, en staat bekend als de volkerenslacht. Op de tweede dag van de veldslag, zondag 17 oktober, arriveerden aan de geallieerde kant versterkingen van ongeveer 110.000 soldaten. De daarop volgende dag verzwakte de positie van Napoleon doordat drieduizend Saksische soldaten, met inbegrip van de hun toegewezen kanonnen, overliepen naar de vijand. In totaal werd tijdens de veldslag 73.000 Fransen en 54.000 geallieerden gedood of gewond. Napoleon was verslagen.

Confederatie van de Rijn

Op de avond van de 18e oktober 1813 besloot Napoleon zijn troepen terug te trekken naar Frankrijk. Via de brug over de rivier de Elster vertrokken de resterende Franse soldaten richting hun vaderland. Als snel gaf Napoleon ook de soldaten van de Franse garnizoenen in de Duitse staten de opdracht terug te keren naar Frankrijk. De verloren veldslag bij Leipzig was het begin van het uiteenvallen van het grote Franse keizerrijk. De staten van de Confederatie van de Rijn sloten zich aan bij de geallieerden. Hessen, Frankfurt, Westfalen, Württemberg, Berg, Baden en Beieren verwisselden van oorlogscoalitie. In Nederland keerde de zoon van de laatste stadhouder van de Republiek terug en werd een paar jaar later koning Willen I van de Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Illyria en Noord-Italië kwamen onder de invloedssfeer van Oostenrijk. In 1814 werd Frankrijk bedreigd door de buitenlandse mogendheden met bezetting. De rollen waren omgekeerd.