Scheepswrak VOC-oorlogsschip Huis te Warmelo uit Medemblik

In de Finse wateren tussen Finland en Estland is in 2006 een oud Nederlands oorlogschip gevonden uit de achttiende eeuw. Over de exacte herkomst van het schip is vanaf 2006 jarenlang onderzoek gedaan. Nederlandse onderzoekers uit het stadsarchief van Medemblik hebben in 2016 uiteindelijk geconstateerd dat het om het Nederlandse VOC-oorlogsschip 'Huis te Warmelo' zou gaan. Volgens getuigenverslagen zou het schip tijdens een storm op een rots zijn gevaren. Door deze vondst is men enthousiast geraakt om nieuw onderzoek te doen in de archieven en naar oude zeekaarten.

Onbekend VOC-schip

In 2006 is het schip door de Finse Maritieme Dienst ontdekt. Maar men wist toen nog niet dat het om een Nederlands oorlogsschip zou gaan. Er werd voor het eerst naar het wrak gedoken in 2014. Het oorlogsschip ligt op ruim zestig meter diepte tussen Finland en Estland vlakbij Helsinki. Volgens bronnen waren er tijdens de ramp 200 bemanningsleden aan boord van het schip. Daarvan hebben er ongeveer zeventig de ramp overleefd. De Huis te Warmelo had als functie om het Nederlandse handelsverkeer in de Oostzee te beschermen.

Oorzaak van de ramp

Hoe het oorlogsschip heeft kunnen zinken is nog een raadsel. Men denkt dat het schip op een rots is gelopen. Maar kenners zeggen dat er daar geen rotsen in de buurt zijn. Het kan ook zijn dat het schip door een explosie tot zinken is gebracht. Het is in ieder geval wel zo dat er geen meldingen zijn gevonden over gevechten op of rond de Finse of Estlandse wateren in 1715. Ook zijn er geen getuigenverslagen van de overlevenden bekend. Op de onderwaterbeelden zijn duidelijk de kanonnen op het dek te zien.

Het VOC-schip Huis te Warmelo uit Medemblik

Het schip heeft drie masten en is ongeveer 35 meter lang. De middelste mast is volgens de Finnen nog intact en staat nog rechtop. De tientallen kanonnen staan ook nog op het dek. In de Scandinavische landen, Zweden, Denemarken en Finland, kon men in de archieven geen scheepsramp terugvinden uit die periode. Het schip is in 1708 gebouwd op een werf in Medemblik en heeft de traditionele Nederlandse bouwstijl voor oorlogsschepen uit die tijd. Door het koude water blijkt het hout van het schip nog uitzonderlijk goed bewaard.

Oude zeekaart

In 2015 kwam Peter Swart, historicus uit Medemblik, op het spoor van de Huis te Warmelo. Na bestudering van verschillende oude zeekaarten uit 1715 concludeerde hij dat het gevonden schip de Huis te Warmelo moest zijn. Op de kaart was de ramp met de Huis te Warmelo aangeven. Peter constateerde na onderzoek dat er slechts één schip in dat jaar niet naar Nederland was teruggekeerd. Swart heeft toen contact gezocht met Finland en het bleek inderdaad om de Huis te Warmelo te gaan. Het schip is nog steeds eigendom van Nederland en is nog in uitzonderlijk goede staat. Het is nog nooit voorgekomen dat een Nederlands schip uit die periode in zo'n uitzonderlijke staat is. Het bevestigt tevens de handelsmissies van de VOC (Verenigde Oost-Indische Compagnie) naar de Scandinavische landen.

De naam van het oorlogsschip Huis te Warmelo

De naam van het schip stamt waarschijnlijk af van het gelijknamige huis in Diepenveen in de Overijsselse provincie. Het huis, eigenlijk meer een kasteel, staat in de zogenaamde Hof van Twente. Die omgeving staat bekend om zijn kastelen en tuinen. Huis te Warmelo is in de loop van de geschiedenis eigendom geweest van de adel en mensen uit het leger. Het kan zijn dat de gezagvoerder van het schip eigenaar was of woonde in het huis in Warmelo.

Staatse vloot uit Medemblik

Het schip stamt uit de tijd dat Nederland een republiek was en was onderdeel van de zogenaamde 'staatse vloot'. De oorlogsschepen werden in de achttiende eeuw aangestuurd door de verschillende Admiraliteiten. Ook werden koopvaardijschepen van kanonnen voorzien. De Huis te Warmelo was in ieder geval geen koopvaardijschip. Het was gebouwd op bevel van de West Friese Admiraliteit waar Medemblik onder viel. Het schip kreeg als functie om de koopvaardijschepen uit Medemblik te beschermen tijdens hun reizen. De vondst van de Huis te Warmelo is geschiedkundig gezien voor Medemblik heel belangrijk.

Kostbare lading goud of zilver

Het schip vervoerde geen kostbare lading zoals goud of zilver. Het schip deed dienst als bescherming van de vloot die wel kostbare lading verscheepte. Het was dan niet alleen goud of zilver maar ook andere grondstoffen zoals suiker, dierenhuiden, koper, tin, kruiden en specerijen.

Bewapening van het oorlogsschip Huis te Warmelo

Het schip diende als bescherming van de handelsvloot. Hoewel natuurlijk het schip zelf al kostbaar genoeg is vanwege de tientallen bronzen kanonnen. Waarschijnlijk is het schip in de meest zwaarst bewapende toestand vergaan. Dit kan namelijk opgemaakt worden uit een resolutie van de VOC uit 1689. Daarin is gesteld dat omstreeks 1700 de schepen zwaar bewapend moesten zijn vanwege de nog steeds voortdurende oorlogsdreiging met Engeland en Frankrijk.

Website van het scheepswrak

Alles wat met de zoektocht en de historie van het schip te maken heeft kun je vinden op de website. Het geeft een mooie impressie van alle laatste ontdekkingen. Ook staat er op de site een lijst van de bemanning die aan boord was toen het schip zonk.