Kasteel Waardenburg: Geschiedenis en Fausts pact

In Gemeente Neerijnen, langs de oevers van de Waal, bevindt zich één van de vele kastelen die de provincie Gelderland rijk is. Aan dit kasteel is een lange geschiedenis verbonden die teruggaat naar het jaar 1265. De eeuw van Marco Polo, van vernietigende kruistochten, en van het ontstaan van de Zuiderzee en de Waddenzee. Kasteel Waardenburg heeft een lange weg achter de rug, maar staat ondanks een aanval van Willem van Oranje en dokter Fausts pact met de duivel nog steeds fier overeind.

Geschiedenis van Kasteel Waardenburg

Op 2 augustus 1265 werd er door Graaf Otto II van Gelre toestemming gegeven tot de bouw van een toren in het dorp Hiern. Deze toren, die maximaal 300 Leuvense Ponden mocht kosten en waarschijnlijk om deze reden van hout werd gebouwd, was eigendom van ridder Rudolph de Cock. De toren bleef in de daarop volgende eeuwen in de familie De Cock en werd uitgebreid tot een volwaardige stenen ringburcht. De burcht kreeg de naam kasteel Waardenburg en was zo toonaangevend voor het dorp dat de dorpsnaam van Hiern in Waardenburg werd omgedoopt.

Omstreeks 1574, gedurende de 80-jarige oorlog, was het kasteel in handen van Catharina van Gelder. De opstand van Willem van Oranje tegen de Spaanse overheersers hield het gebied in zijn greep en bereikte een hoogtepunt toen Lodewijk, Graaf van Nassau en broer van Willem, voor de poorten verscheen. Catharina van Gelder was echter Spaansgezind en weigerde het kasteel over te geven aan de stadhouder van de koning. De legermacht die zich binnen de muren bevond was ver in de minderheid en wist niet te voorkomen dat het kasteel werd ingenomen en aanzienlijk werd beschadigd.

In 1627 is de ruïne weer bewoonbaar gemaakt en in de opvolgende eeuwen eigendom geweest van diverse Hollandse en Friese adellijke families. In 1957 is het kasteel onbewoonbaar verklaard waarna het een grootschalige restauratie heeft ondergaan en in 1975 in erfpacht is overgedragen aan 'Geldersch Landschap & Kasteelen'. Het huidige kasteel heeft ongeveer de helft van zijn grootte moeten inleveren ten opzichte van de het oorspronkelijke kasteel en heeft tegenwoordig een kantoorfunctie.

Dokter Faust van Waardenburg

Faust is een legendarisch personage dat in diverse sagen, verhalen en romans terugkomt. De originele sage is gebaseerd op het leven van de Duitse geleerde Johan Faust. Er zijn twee verhalen bekend die zich in Nederland afspelen: Faustus te Leeuwarden en Dokter Faust van Waardenburg. In het laatste betrekt Faust volgens de meest gangbare versies van het verhaal kasteel Waardenburg om op zoek te gaan naar de steen der wijzen. Wanneer hem dit niet lukt schakelt hij de hulp in van de duivel en sluit een pact met hem; Faust mag zeven jaar lang wensen wat hij wil, na die zeven jaar zal zijn ziel echter voor de duivel zijn. Na zeven jaar komt, zoals afgesproken, de duivel Faust halen. Hij werkt hem met geweld naar buiten en slingert hem regelrecht de hel in. De bloedsporen van Faust zouden onuitwisbaar zijn en zijn nog steeds op de muren van het kasteel te bewonderen.

Kasteel Waardenburg heeft de kamer die volgens het verhaal door Faust bewoond zou zijn naar dit verhaal ingericht. De bloedsporen en andere details zijn jaarlijks tijdens Open Monumentendag te bewonderen.

Bezichtigen van het kasteel

Kasteel Waardenburg doet tegenwoordig dienst als kantoorruimte en is daarom niet standaard te bezichtigen. Eenmaal per jaar op Open Monumentendag, de tweede zaterdag van september, is een groot gedeelte van het kasteel open voor bezichtiging. Andere monumenten in de directe omgeving, het Stroomhuis te Neerijnen en de 6-kantmolen in Waardenburg, zijn op deze dag eveneens gratis te bezoeken.