Geschiedenis van Afghanistan 642-1747 – Opkomst van de islam

Met de opkomst van de Islam werd al snel het grootste deel van de Afghaanse bevolking bekeerd. Het was een periode waarin verschillende dynastieën elkaar in snel tempo afwisselden.

Samaniden

Met de verzwakking van het kalifaat in Bagdad namen lokale moslims de macht in Afghanistan over. De eerste van dezen was Yaqub Ibn Layth Saffari, hij veroverde een groot gebied in naam van de Islam: Kabul, Herat, Kandahar, Ghazni, Bost en Bamiyan. Hij marcheerde zelfs naar Bagdad, maar keerde verslagen terug. Inmiddels waren ook de Samaniden uit Boechara a actief in Afghanistan, maar ze moesten wachten tot de dood van Saffari voor ze een deel van zijn rijk konden innemen. De Samaniden waren orthodoxe moslims en hun rijk werd geleidt met orde en tucht. De Samaniden stonden aan het hoofd van een verfijnde cultuur, met aandacht voor zaken als poëzie en architectuur. De rest van Afghanistan was minder stabiel en werd geleid door verschillende prinsen en koningen, van verschillende komaf.

Ghaznividen (962-1186)

Een Turkse slaaf in dienst van het Samanidische leger maakte gebruik van de situatie om zich in Ghazni te vestigen. Zijn nakomelingen breidde het rijk verder uit, en drongen zelfs India binnen. Het voorheen onbetekenende Ghazni werd de hoofdstad van een groot rijk. De Ghaznividen maakten van hun stad een hoofdstad met prachtige moskeeën en het middelpunt van kunstenaars, poëten en filosofen.

Ghoriden (1148-1202)

Niet alle delen van het land waren echter onder controle van de Ghanividen. Sommige onherbergzame gebieden bleven onafhankelijk, zoals Ghor in de bergen ten oosten van Herat. De Ghoriden gingen de strijd aan met de Ghanividen waarbij ze Ghazni meermalen plunderden en platbranden, net als de rest van de streek. De onstabiliteit bleef tot Ghiyasuddin (1157-1202) de macht der Ghoriden kreeg. Onder zijn leiderschap keerde vrede en welvaart terug in de streek. Nu breidde het rijk zich snel uit van India tot Irak en van Kashgar tot de Perzische Golf. Met de dood van Ghiyasuddin kwam er ook al snel een einde aan het rijk. De Khwarizm hadden met lede ogen toegekeken hoe de Ghoriden hun rijk uitbreidden en maakten gebruik van de verzwakte positie om het rijk in te lijven.

De Mongolen (1220-1332)

De heerschappij van de Khwarizm was maar van korte duur. De Mongolen onder leiding van Genghis Khan waren in opkomst en liepen in razend tempo het rijk van de Khwarizm onder de voet. Dit ging gepaard met geweld en de voorheen vruchtbare regio was nu veranderd in een woestenij. Alleen in de streek rond Khorasan heerste nog welvaart, deze streek werd geregeerd door de Kart-familie, die voor orde en welvaart zorgde en zich in 1332 onafhankelijk verklaarden.

Timuriden (1369-1506)

De welvaart van de Kart was maar van korte duur. Timur de Lamme oftewel Tamerlane vocht met allerlei groepen rebellen en blonk uit in het gevecht. Na verloop van tijd riep hij zichzelf uit tot heerser van Kabul tot aan het Aralmeer. En hij besloot dat hij een groter rijk wilde. In tegenstelling tot de Mongolen bouwde Timur de steden die hij verwoest had weer opnieuw op. Herat en Balkh waren steden die opbloeiden onder de heersers der Timuriden. Na de dood van Timur volgde er een strijd om de macht waaruit uiteindelijk zijn jongste zoon Shah Rukh als winnaar tevoorschijn kwam. Het rijk strekte zich uit van China tot de Tigris en Herat werd de hoofdstad van het nieuwe rijk, waar de cultuur opbloeide. Ook na de dood van Shah Rukh brak een strijd om de macht uit, maar Herat bereikte haar hoogtepunt ten tijde van Sultan Hussein Baiqara (1468-1506). De welvaart leidde echter tot een slap beleid en bestuur en opnieuw begonnen er gevechten om de macht.

Moghuls en Safaviden

De Oezbeek Shaibani Khan maakte gebruik van de verslapping van het Timuriden rijk. Eerst had hij Samarkand ingenomen en nu wendde hij zich tot Herat. In 1507 nam hij de stad in, maar in 1510 werd hij vermoord door de Perzische koning. Intussen had Babur, een afstammeling van de Timuriden, met lede ogen toegezien hoe het rijk werd verdeeld. Omdat hij zag dat de Oezbeken het gebied nog stevig in handen hadden, besloot hij zich op het zuiden te richten. In 1525 vertrok hij naar India, waar hij een rijk stichtte, hij werd echter in Kabul begraven, zoals zijn wens was. In de hieropvolgende periode lag Afghanistan tussen twee rijken die probeerden haar onder controle te krijgen: de Moghuls in India en de Safaviden in Perzië. Vanuit het noorden vielen Turkse stammen het gebied bovendien binnen.

In deze tijd voerden de stammen van de Pashtun onderling strijd, waarbij ze de Moghuls en Safaviden tegen elkaar uitspeelden. Mir Wais, een belangrijke Pashtun leider, wist zich in de kijker te spelen bij de Perzische koning en zag hoe het Perzische rijk op haar laatste benen liep. Hij maakte gebruik van deze wetenschap door de plaatselijke Perzische gouverneur in Kandahar te vermoorden en vestigde zijn autoriteit in de regio van Kandahar. Hij begreep dat hij de Pashtun stammen moest verenigen wilde hij een kans van slagen hebben en daar wijdde hij de rest van zijn leven aan. Na zijn dood kwam zijn zoon aan de macht die de troon van de Safaviden innam. Vervolgens kwam zijn neef aan de macht, maar die werd in 1730 door een Toerkmeen van de troon gestoten.