De uil: een onheilsbode of een wijze vogel

Voor de Oude Grieken was de uil het symbool van wijsheid en nog steeds wordt de uil als toonbeeld van wijsheid gebruikt. Maar ze worden, net als vroeger, ook wel eens geassocieerd met duistere krachten. Een uil staat dus niet enkel en alleen symbolisch voor wijsheid maar ook voor onheil.

Index

• Symbool van wijsheid
• Symbool van studie
• Symbool van onheil
• De uil was ook nuttig
• De uil is heel populair

Uilen zijn honkvaste nachtvogels die al sinds eeuwen een diepe indruk op ons maken Ze hebben smalle, lange vleugels met een korte staart of afgeronde, korte vleugels met een lange staart. Hun grote kop kunnen ze supersnel bewegen, maar de ogen zijn op “ver zien” ingesteld waardoor ze op korte afstand niet scherp kunnen kijken.

Hun snavel is krom met scherpe snijkanten en de poten hebben vier krachtige klauwen. Het verenkleed is los en zacht, met kleuren en patronen die camoufleren. Door hun bijzondere veerstructuren kunnen deze vogels buitengewoon stil zijn in de vlucht, waardoor ze geruisloos een prooi gaan observeren en vangen. De uil is, net als de roofvogel, een vleeseter en voedt zich vooral met knaagdieren, spitsmuizen en soms een vogeltje.

Symbool van wijsheid

De uil is een nachtelijke roofvogel met zeer scherpe zintuigen. In het donker kunnen uilen drie tot tien keer beter zien dan de mens en ze beschikken over een bijzonder goed gehoor. Daardoor kunnen ze een bepaald geluid perfect analyseren en dingen waarnemen die wij niet eens kunnen opmerken. In de volksmond zeggen ze “de uil ziet wat anderen niet zien”. Door de veel bijzondere eigenschappen die de vogel bezit werd de uil geassocieerd met wijsheid.

Pallas Athena, de Griekse godin van de wijsheid benoemde de uil tot “vogel van de wijsheid” en werd haar vaste begeleider. De vogel verkondigde namelijk ongeziene waarheden aan haar. De steenuil prijkt dan ook vaak op afbeeldingen van Athena. Op het één eurocent muntstuk van Griekenland staat bovendien een steenuil afgebeeld, de wijze uil van Athene.

De uil symboliseert wijsheid, maar een “uilskuiken” wordt geassocieerd met domheid, dit naar het gezegde “het verstand komt met de jaren”.

Symbool van studie

De uil kan een lange tijd onbeweeglijk en met een starre blik voor zich uitkijken. Door de grote vorm en het aparte kleur van de ogen zou je denken dat de vogel een bril draagt en ergens diep over nadenkt. Daarom zijn er meerdere studie-instituten die een uil, met een professorenbaret en of een schrijfveer, afbeelden op hun logo, dit als symbool van studie.

Symbool van onheil

Door hun leefwijze en perfectie waren uilen eeuwenlang beschouwd als de voorbode van de dood en onheil. Voor de volkeren waren het spookachtige wezens met grote ogen en een starre doordringende blik die in de nacht plots, geruisloos op dook en onopvallend verdween. Door bijgeloof en onwetendheid van de mens werden er talrijke vogels afgeschoten, vergiftigd, doodgeslagen of aan schuurdeuren vastgenageld.

• In zuid Italië vreesden de mensen “de Boze blik”, die kon doden.
• Hun nachtelijke gehuil werd opgevat als gejammer van niet verloste zielen.
• Door het opspietsen van een uil wilde men de “duivel” weren.
• Een nachtelijk bezoek van de uil aan het raam van een ziek persoon duidde op een naderende dood.
• De uil is de vriend van de nacht en werd daarom vaak geassocieerd met heksen, zwarte magie en helderziendheid. Toentertijd was het raadzaam om uilen, vanwege hun band met de onderwereld, niet te doden, tenzij door een schot met gewijde spijkers of kogels.

De uil was ook nuttig

• Uilen werden gevangen en ingezet voor de jacht op grotere vogels.
• Het hart van een uil leggen op de linkerborst van een slapende jonge vrouw ontsluierde al haar diepste geheimen.
• Een uil aan de schuur vastnagelen hield de bliksem op afstand.
• Een kind dat een ei van een uil at, zou nooit een zuiplap worden.
• Sommige delen van de uil en ook de eieren werden gebruikt voor het vervaardigen van liefdes drankjes, verjonging drankjes en hoestdrankjes.
• De poten van de uil dienden als bescherming tegen slangenbeten.

De uil is heel populair

Tijl Uilenspiegel:

Een vrolijk personage uit een Nederlandse –Duitse folklore. De uil was daar het symbool van domheid. Er bestaan meerdere volksverhalen over Tijl Uilenspiegel waarvan de eerste dateren rond het jaar 1500 in Duitsland.

Harry Potter:

Is een hoofdpersonage in een succesvolle en reeds verfilmde fantasie boekenserie. Harry Potter is een leerling tovenaar en bezit een mooie witte sneeuwuil die in de toverwereld post kan bezorgen. Door de boeken en films is de sneeuwuil heel erg populair geworden.

De fabeltjeskrant:
Een vijf minuten durende kinderserie. De eerste aflevering werd uitgezonden in 1968 en eindigde in 1973. Door het enorme succes kwam er in 1985 een reeks nieuwe afleveringen. Sommige kinderkanalen zenden de serie momenteel opnieuw uit. Mijnheer de Uil is een tot een verbeelding sprekende dierenpop. Hij leest iedere dag een verhaaltje voor uit de fabeltjeskrant, over het grote dierenbos in fabeltjesland.