Albert Einstein, een genie

Een beroemdere wetenschapper is er niet: Albert Einstein, het genie bij uitstek. Hij veranderde het wereldbeeld binnen een jaar, zijn 'wonderjaar' 1905. Hij was vastberaden en dacht mar aan één ding: wetenschap. Dit tot ergernis van zijn vrienden, echtgenote en kinderen. Toch was dit maar een deel van zijn persoonlijkheid, Albert Einstein verborg nog wat anders. Wat was de verborgen kracht, die hem dreef en inspireerde?

Eenzaam genie

Charlie Chaplin zag hoe Albert Einstein massaal werd toegejuicht toen hij te gast was bij de premiere van de film City Lights in Los Angeles. Op deze dag (30 januari 1931) vingen journalisten op, wat Chaplin Einstein toefluisterde: 'Bij mij juicht iedereen omdat iedereen mij begrijpt, maar bij u juicht iedereen omdat niemand u begrijpt'. Ook voor Einstein zelf was het een raadsel. Hij gaf toe dat hij zich ook afvroeg hoe het kwam dat niemand hem begreep en dat toch iedereen hem mocht.

Er bestond geen twijfel over: Op het hoogtepunt van zijn carrière bewonderde hij zijn omgeving, maar hij begreep hem niet. Einstein was vanaf 30 jaar een mediaster, een cultuur figuur. Waar hij ook optrad, waar hij ook sprak, de mensen waren enthousiast. Er waren maar weinig collega's die hem bij konden houden. Daardoor wachtte hem hetzelfde lot als vele andere genieën: eenzaamheid. 'Ik leefde in eenzaamheid, die in mijn jeugd pijnlijk was, maar in de loop der jaren is het amusant geworden', schreef hij in zijn autobiografische boek en hij noemde zichzelf een gesloten iemand. Einstein zocht de eenzaamheid en stilte op, om bezig te kunnen zijn met zijn gedachten en dagdromen. Voor de zekerheid nam hij dan een notitieboekje mee, zodat er niets verloren ging van zijn invallen.

Maar hij was ook graag onder de mensen. Hij onderhield zijn vriendschappen en correspondeerde veel. Tijdens gesprekken probeerde hij grappig te zijn, hij wist hoe hij met mensen om moest gaan. Zo schreef hij op 10 december 1930 in zijn (reis)dagboek: 'De reporters stelden domme vragen, die ik met een grapje beantwoordde, waar weer enthousiast op gereageerd werd.' Hoe is dit alles toch begonnen? Hoe zag Einsteins leven er uit, voordat hij zo beroemd werd?

Kindertijd en school

Om half twaalf 's middags, op 14 maart 1879, werd Albert Einstein in Ulm geboren. Hij was de eerste zoon van Hermann en Pauline Einstein. Hij zou het genie der wetenschap worden. Zijn familie was juridisch onderlegd, ze baden niet, de kinderen gingen niet naar de synagoog en me was niet bezig met etiquette. Einsteins moeder was geschoold en speelde piano, het muzikale talent had hij dus van haar. Einsteins vader was koopman en was deels eigenaar van het familiebedrijf in beddenveren. Zijn ouders voedden hem en zijn jongere zuster Maja vrij op.

Zijn ouders zorgden voor geborgenheid en steunden de talenten van hun kinderen. Ze wilden dat hun kinderen zelfstandige, vrije en tolerante mensen werden. Onafhankelijk was hij al vroeg: bij het spelen op straat was hij er vaak niet bij, hij ging zijn dromen achterna. Toen hij vier jaar was, gaf zijn vader hem en kompas en hij was helemaal gefascineerd door de naald, die steeds maar in de goede richting wees. Later schreef hij dat hij toen dacht dat er wat achter moest steken, dat diep verborgen was. Toen hij twaalf jaar was, las hij Kosmos van Alexander von Humboldt. De betekenis van het geheimzinnige, mooie en wonderlijke, zijn nieuwsgierigheid, was de drijfveer voor zijn latere leven.

Einstein was geen slechte leerling, wat veel mensen wel dachten. Sinds 1880 woonden hij en zijn familie in München. Op de basisschool was Albert de beste van de klas. Van 1888 tot 1984 ging hij naar het Luitpold gymnasium. Daar was hij weliswaar een buitenbeentje, maar haalde hele goede cijfers. Daar heeft Einstein zijn eerste ervaring gehad met onrecht en afgunst. Hierdoor, maar ook door het opkomende antisemitisme emigreerden zijn ouders naar Mailand. Omdat Albert zo kort voor zijn examens zat, lieten ze hem alleen achter in München. Zelf noemde hij München later een antisemitisch wespennest. Het was niet zo raar dat hij zo dacht. Een toenmalige klassenleraar zei bijv. kort voor kerstmis tegen hem dat er nooit wat van hem terecht zou komen en hij moest de school maar verlaten. Zijn aanwezig zou de klas maar bederven. Toen Albert 15 jaar was verliet hij hals over kop München en ging met de trein naar Mailand. Zijn examen deed hij in september 1896 aan de Aarauschool in Zwitserland. Zijn cijfers waren weer uitmuntend. In zijn Franse examenopstel schreef hij toen al dat hij professor in de wetenschap wilde worden.

Leerling, student en expert

In oktober 1896 werd Einstein ingeschreven op de polytechnische school in Zürich. Hier werd hij 17 jaar later dan ook echt professor in de wetenschap. Einstein was zeer gedreven en vastberaden en deed eindexamen op 28 juli 1900, hij was toen 21 jaar. Daarna wilde hij gaan werken, maar ondanks zijn talent en diploma's vond hij geen baan.

Hij was toen zo wanhopig, dat zijn vader, zonder dat hij het wist, schreef naar de beroemde scheikundige Wilhelm Ostwald dat zijn zoon zeer ongelukkig was met zijn werkloosheid en dat hij steeds meer het idee kreeg dat alles hem ontglipte. En deze Wilhelm Ostwald zou hem negen jaar later aanbevelen voor de Nobelprijs voor de wetenschap.

Pas twee jaar later, op 23 juni 1902 werd hij eindelijk expert, derde klasse aan de 'Schweizerischen Patentamt für geistiges Eigentum' in Bern. Nu verdiende hij eindelijk zijn eigen geld en had hij tijd voor zijn ideeën. De jaren tot zijn wonderjaar, 1905, legden het fundament voor zijn theorieën en veranderden de wetenschap.

Hoogtepunt

Einstein was rond zijn vijftigste jaar op het hoogtepunt van zijn wetenschappelijke carrière in Duitsland. Op 28 juni 1929 gaf hij zijn meester Max Planck en hemzelf de Max Planck medaille. Precies 50 jaar eerder had de 21-jarige Planck zijn doctoraal gehaald. Op deze dag kon Einstein echter niet aanwezig zijn, maar hij had die dag nooit vergeten,zoals hij later zei. Voor hem was toen zijn tijd in Duitsland afgelopen, wegens de toenemende vijandigheid tegen joden en hij vluchtte naar Amerika. Daar overleed hij in zijn slaap, nadat hij was opgenomen in het ziekenhuis wegens een aneurysma op 18 april 1955. Albert Einstein werd 76 jaar.