Albert Einstein - genie, Nobelpijswinnaar en violist

Een genie, een warrige haarbos, te wijde kleding en als je goed kijkt; geen sokken. Dat is de liberaal-joods Duits-Zwitsers-Amerikaanse Albert Einstein. Als kind was hij al briljant, al leek zijn omgeving hier soms aan te twijfelen. Nadat hij aan het begin van de twintigste eeuw, tussen het trouwen en het krijgen van kinderen door aan een stuk door wetenschappelijke artikelen publiceerde die voor de hele wereld van belang waren, zag de rest van de wereld hem ook als een genie. In de Tweede Wereldoorlog werden joodse intellectuelen als bedreiging gezien door de nazi's, waarop Einstein de Amerikaanse nationaliteit aanvroeg. Hij beleefde in Amerika roerige jaren en stierf in het ziekenhuis van zijn nieuwe thuisland in 1955.

De jonge Albert Einstein

Albert Einstein werd geboren in op 14 maart 1879 in Bonn, Duitsland. Volgens berichten was hij een dikke baby met een tamelijk groot hoofd. Toen hij een kleuter was (zijn lichaam was gegroeid en paste inmiddels perfect bij de grootte van zijn hoofd), verhuisde het gezin, verrijkt met peuter Maja, naar Zwitserland. Op een dag toen hij als vijfjarig temperamentvol jongetje ziek op bed lag, gaf zijn vader gaf hem een kompas om rustig mee te spelen. Het wijzertje fascineerde hem. Zijn interesse begon te groeien.

Onterechte misvattingen over zijn intellect

In zijn jeugd waren er nogal wat misvattingen waardoor zijn intelligentie ten onrechte in twijfel werd getrokken. De jonge Einstein koos zijn woorden zorgvuldig, voordat hij ze uitsprak. Deze zorgvuldigheid werd in eerste instantie verward met traagheid in zijn spraakvermogen. Een docent had het vermoeden dat Einstein niet helemaal mee kon komen met de les, dit bleek een verkeerde interpretatie van Einsteins verveling tijdens de les te zijn. Ook werd zijn slechte geheugen, zijn onvermogen (of desinteresse?) om namen te onthouden verward met sociale onhandigheid.

De middelbare school

Op de middelbare school blonk Einstein vooral uit in natuurkunde en wiskunde. Ook kon hij goed piano en viool spelen en deed dat vaak thuis met zijn moeder. Beethoven en Mozart waren favoriet. Hij kon zo goed viool spelen dat werd beweerd dat hij muzikant was geworden als hij niet naar de universiteit had gekund. Thuis bestudeerde hij de schoolvakken die hem interesseerden op hoog niveau. Een medicijnstudent die bij de familie over de vloer kwam en met Einstein samen studeerde, kon het elfjarige genie al snel niet meer bijhouden.

Verhuizing naar Italië

Het gezin verhuisde naar Italië toen Einstein vijftien jaar was in verband met het bedrijf van zijn vader. In eerste instantie bleef Einstein achter om zijn school af te maken, maar hij miste zijn ouders en hij voegde zich bij hen. Hij wilde verder studeren op de Technische Universiteit van Zurich in Zwitserland. Hij had geen diploma, dus moest hij een toelatingsexamen doen. De vijftienjarige Einstein haalde dit net niet. Zijn ouders stuurden hem naar een Zwitserse middelbare school. Nadat hij hier zijn diploma haalde, kon hij naar de Universiteit van Zurich.

Trouwen en werken aan wetenschappelijke artikelen in Zwitserland

De katholieke Servische Mileva Marić was één van de eerste vrouwelijke studenten aan de Universiteit van Zurich. Ze was het enige meisje in de klas. Zij en Einstein kregen een relatie. In 1902 kregen ze een dochter. Wat er met baby Elisabeth gebeurd is, weet alleen de familie. Vermoedelijk is zij nadat ze gedoopt is, gestorven. De vader van Albert Einstein stierf in diezelfde tijd, waardoor Einstein noch bij de bevalling, noch de doop aanwezig was.

Eerste artikelen worden gepubliceerd

Einstein haalde zijn natuurkunde lesbevoegdheid en hij kon tijdelijk lesgeven. Het was lastig om een vaste baan te vinden. Hij was dan ook blij toen hij een vaste aanstelling bij een patentbureau in Bern kon krijgen. Inmiddels was hij officieel Zwitser geworden. In 1903 trouwde hij met Mileva. Dit huwelijk was niet alleen op liefde, maar ook op intellectuele uitdaging gebaseerd. In 1904 werd zoon Hans Albert geboren. Binnen enkele jaren publiceerde Einstein minstens vier belangrijke wetenschappelijke artikelen, waaronder het artikel over de eerste relativiteitstheorie en het artikel over het foto-elektrisch effect. Hierna promoveerde Einstein.

Werken als hoogleraar

In 1909 verhuisde het gezin naar Duitsland waar Einstein als hoogleraar ging werken. Een jaar later zag zoon Eduard het levenslicht. Mileva kon niet wennen in Duitsland en ging met hun twee kinderen terug naar Zwitserland. In 1915 rondde Einstein de algemene relativiteitstheorie die hem wereldberoemd maakte, af.

Einstein was pacifist en het heeft hem altijd betreurd dat zijn theorieën zijn gebruikt voor de ontwikkeling van wapens, zoals de atoombom.

Echtscheiding

Einstein die altijd open was over zijn affaires, scheidde in 1919 van Mileva om enkele maanden later te trouwen met zijn nicht, van zowel haar vaders als haar moeder kant, Elsa Einstein (Einstein is dus haar meisjesnaam). Door dit huwelijk werd Einstein stiefvader van haar twee dochters.

Nobelprijs

Enkele jaren voordat Einstein de Nobelprijs in 1921 gewonnen had voor foto-elektrisch effect, had hij zijn ex-vrouw al beloofd het prijzengeld aan haar te geven. Einstein had zijn ex-vrouw vaak als klankbord gebruikt tijdens zijn studies. Het beloven van het prijzengeld aan haar zou betekenen dat zij een wezenlijke bijdrage heeft geleverd aan zijn beroemde werk.

Verhuizing naar Amerika

Einstein verhuisde in 1933 met zijn tweede vrouw naar Amerika. Hitler kwam aan de macht in Duitsland en als jood wilde Einstein niet meer terug naar zijn geboorteland. In zijn voormalig thuisland waar (joodse) intellectuelen als mogelijke bedreiging werden beschouwd, verbrandde de nazi's al zijn boeken. Hij ging werken aan de Universiteit van Princeton en kreeg enkele jaren later de Amerikaanse nationaliteit. Het eerlijke, excentrieke en inmiddels schatrijke genie beleefde in zijn nieuwe thuisland roerige jaren.

Einstein als president

Enkele jaren voor zijn dood, toen hij al in de zeventig was, werd Einstein gevraagd president van Israël te worden. De eerste president van Israël had hem voorgedragen, omdat hij erg onder de indruk van hem was. Einstein heeft deze 'baan' vriendelijk en met goed onderbouwde argumenten en zich bewust van zijn tekortkomingen, afgewezen.

De wereldberoemde portretfoto met de tong

Tijdens zijn grootse verjaardagsfeest had Einstein geposeerd voor de fotografen. Hij deed dat vaker en vroeg daar dikwijls geld voor om aan goede doelen te geven. Na enige tijd geposeerd te hebben, verloor hij zijn geduld en stak quasi-geïrriteerd zijn tong uit. Deze foto vond hijzelf bij nader inzien zo leuk, dat hij hem heeft laten kopiëren en aan vrienden uitdeelde.

Einstein sterft

Op 17 april 1955 toen Einstein aan het werk was, kreeg hij een aneurysma. Hij werd opgenomen in het ziekenhuis van Princeton, waar hij de volgende dag op 18 april 1955 sterft. Hij had aangegeven niet geopereerd te willen worden.

Grote hersenen
Een patholoog anatoom bestudeerde de hersenen van Einstein, maar vond niets wat de buitengewone intelligentie van Einstein kon verklaren. Zijn hersenen zijn altijd bewaard gebleven, waardoor in 1999 ontdekt kon worden dat zijn partiële kwab zo'n 15% groter was dan gemiddeld. De partiële kwab is verantwoordelijk voor het ruimtelijk denken. Het is verleidelijk om aan te nemen dat deze vergrootte kwab de oorzaak was van zijn hoge intelligente en voor zijn grote hoofd als baby.