Roma Aeterna: de Curia Iulia

De Romeinen noemden hun stad Roma Aeterna: het eeuwige Rome. Maar wat is er precies overgebleven van dit ‘eeuwige Rome’? In deze episode bekijken we één van deze overblijfselen, de Curia Iulia.

Ontstaansgeschiedenis

De Curia Iulia was chronologisch gezien het derde senaatshuis dat de senaat gebruikte om zijn zittingen te houden. De eerste curia, de Curia Hostilia, was vervangen door Sulla, die doordat hij de senaat vergroot had een groter gebouw nodig had. Waarom de door Sulla gebouwde Curia Cornelia uiteindelijk vervangen werd, is onduidelijk. Sulla’s senaatshuis was nog maar enkele jaren in gebruik, toen Julius Ceasar in 44 v. Chr. een nieuwe liet bouwen. Allicht valt het te verklaren door het feit dat Ceasar een uitgebreide herstructurering van het Forum Romanum was gestart. Het nieuwe senaatsgebouw lag wellicht beter in de nieuwe structuur van het forum dan het oude. De bouw van het nieuwe senaatshuis liep echter grote vertraging op doordat Ceasar in 43 v. Chr. vermoord werd, waardoor de bouw tot 29 v. Chr. zou duren en afgemaakt zou worden door Augustus.

De moord op Ceasar vond niet plaats in zijn eigen senaatsgebouw, dat op dat moment nog onder constructie was, maar in het theater van Pompeius. Terwijl de bouw van het senaatsgebouw nog onder constructie was, maakte de senaat gebruik van dit theater om hun bijeenkomsten te huisvesten. Ook als er wél een senaatsgebouw in gebruik was, was het niet ongebruikelijk dat een zitting van de senaat elders verplaatst werd. Dit gebeurde onder andere als er mensen gehoord werden die geen lid van de senaat waren. De curiae waren immers alleen toegankelijk voor leden van de senaat.

Interieur

Hoewel de senaatshuizen in films vaak rond worden weergegeven, was die in werkelijkheid rechthoekig. Aan de lange zijden waren de zitplaatsen, die dus tegenover elkaar stonden, zoals dat ook in het Britse parlement vandaag de dag is ingericht. Als er stoelen geplaatst waren in de Curia Iulia, bood zij plaats aan 300 man, als de senatoren genoegen namen met de marmeren banken en eventueel een kussentje, was er ruimte voor 465.

Het interieur van de Curia Iulia was vrij sober. Behalve de glanzende marmeren vloeren, was er slechts één object dat getuigde van de rijke Romeinse geschiedenis: het altaar van Victoria. Victoria was de personificatie van de overwinning en dit altaar was een geschenk van Augustus aan de senaat, ter ere van Rome’s glorie, hoewel allicht het meer ter ere was van zijn eigen glorie.

Voortbestaan

Het voortbestaan van de Curia Iulia is nog wel eens in gevaar geweest. Tijdens de grote brand van Rome in 64 raakte het gebouw zwaar beschadigd en zou door de politieke onrust enkele jaren in die staat blijven. Onder keizer Domitianus zou het gebouw echter weer in zijn volle glorie hersteld worden. Het gebouw zou vervolgens lange tijd de senaatszitting huisvesten, totdat het in 283 opnieuw ernstig werd beschadigd tijdens een brand. Keizer Diocletianus herstelde het gebouw toen en het is deze incarnatie van de Curia Iulia die vandaag de dag nog te zien is.

Het feit dat het gebouw vandaag de dag nog te zien is, en in redelijke staat, hebben we te danken aan paus Honorius. In tegenstelling tot de rest van het Forum Romanum, wat voor een groot deel in puin ligt, is de Curia Iulia blijven voortbestaan omdat Honorius het in de zevende eeuw tot een kerk maakte. De Curia’s affiliatie met de kerk was echter niet zonder prijs: in de zeventiende eeuw werden de massief bronzen deuren verplaatst naar de St. Jan van Lateranen.De Curia zou tot de twintigste eeuw een kerk blijven, totdat de Italiaanse staat het onder Mussolini opkocht en in zijn oude glorie herstelde.