Gebeurtenissen en begrippen uit de late Middeleeuwen

De meest belangrijke begrippen die hier uitgelegd worden zijn de Investituurstrijd, kruistochten, opkomst van handel en ambacht, staatsvorming en centralisatie, geldhandel en de afbreking van het feodale stelsel. Belangrijke gebeurtenissen zijn het Babylonische ballingsschap, de honderdjarige oorlog, de pestepidemieën, boerenopstanden in West-Europa, Westers Schisma, verovering van Constantinopel door de Turken, ontdekking van Amerika en de val van Granada.

Begrippen uit de late middeleeuwen

De late middeleeuwen is de tijd van 1000 n.C. tot 1500 n.C. Hierin heb je de hoge middeleeuwen (1000-1300) en de late middeleeuwen (1300-1500). De meest belangrijke begrippen in deze tijd zijn; de Investituurstrijd, kruistochten, opkomst van handel en ambacht, staatsvorming en centralisatie, geldhandel en de afbreking van het feodale stelsel.

Investituurstrijd

De strijd tussen kerk en staat word de Investituurstrijd genoemd. De kerk en staat wilden beiden de bisschop benoemen, daar hadden ze beide een reden voor. De kerk wilde de bisschop benoemen, omdat bisschoppen plechtigheden hielden. De kerk vond dat een plechtigheid een godsdienstige functie was en geen functie van de staat. De reden van de staat om de bisschop te willen benoemen was, omdat de bisschoppen niet mochten trouwen en geen gezin mochten stichten. Zo liep de koning niet het risico dat het uitgeleende land een erfstuk werd. Dit gebeurde namelijk vaker in het feodale stelsel. Het land werd na de dood van de leenman niet meer terug gegeven aan de leenheer, maar het werd doorgegeven aan zijn zoon. Zo werd deze grond een soort van erfstuk. De uiteindelijke winnaar van de Investituurstrijd was de kerk, maar kerk en staat hadden wel een compromis. De bisschop diende de kerk, maar mocht voor de koning ook als leenman dienen.

Kruistochten

Kruistochten zijn tochten van de Christenen om het heilige land van de moslims te bevrijden. De kruistochten hadden namelijk een aantal kenmerken. Ze begonnen meestal met een oproep van de paus. Deze oproep werd verspreid door het preken van de geestelijken. Een ander kenmerk is dat de kruisridders ieder een aflaat ontving. een aflaat was een bewijs dat god je vrijpleit van je zonden en dat deze vergeven werden. Deze werden uitgegeven door de kerk en je moest er veel geld voor betalen.

Rond 1050 veroverden de Islamitische Seldjoeken (Islamitische nomadenstammen) een groot deel van de Arabische gebieden. Rond 1080 hadden zij grote delen van Azië veroverd en bereikten ze Bosporus. Het byzantijnse rijk dreigde de volgende plek te zijn dat veroverd zou worden door de Islamitische Seldjoeken. De keizer van het byzantijnse rijk, wie door de paus was benoemd, vroeg de paus hem te beschermen. De paus mocht namelijk keizers benoemen, maar hij was verantwoordelijk voor hem. Zodra de keizer hulp zou vragen aan de kerk , moest de paus altijd voor hem klaar staan. In 1099 was de eerste kruistocht van de Christenen en het lukte de kruisridders het heilige land te bevrijden.

Opkomst van handel en ambacht

De maatschappij kreeg in de 17e eeuw weer een agrarisch urbane samenleving. Een agrarisch urbane samenleving is een samenleving waarbij het grootste deel van het land werkzaam is in de landbouw en in de steden volop handel en ambacht is. Handel is het uitwisselen van goederen tussen de consument en verkoper. Ambacht is werk wat je met de hand kan uitoefenen zoals timmerman. Dit was belangrijk, omdat op deze manier de tegenwoordige economie is ontstaan.

Staatvorming en centralisatie

Op het platteland was de bestuurlijke en rechtelijke macht in handen van de graaf of zijn directe vertegenwoordiger. In de steden was de bestuurlijke en rechtelijke macht in handen van de schepenen. Dat zijn bestuurders van een bepaalde plek. De schepenen behielden hun land tot hun dood, zo werd het stadsbestuur een kleine, rijke kliek. De arme burgers werden in verhouding hoge belastingen en werden zwaarder gestraft. Toen kwam het gemeen in opstand. Het gemeen zijn de stedelingen die niet bij de rijke burgers (patriciërs) behoorden.

Staatsvorming is het streven van vorsten naar een aaneengesloten grondgebied met een stevige bestuursstructuur. Dit is voornamelijk door de Nederlanden en de Bourgondiërs gedaan. Na de staatsvorming volgde vaak natievorming. Natievorming betekend dat je van alle inwoners één volk smeedt. Dit is wat Hitler heeft gedaan in de WOII.
Centralisatie is het streven van vorsten om hun grondgebied centraal vanuit één hoofdstad te regeren. Dit betekende voor elke stad gelijke belastingen, centrale regels en wetten, 1 strafsysteem, 1 munteenheid en 1 stelsel van maten en gewichten.

Geldhandel

In de late middeleeuwen kwam de geldhandel op. De mensen ruilden steeds minder in natura (goederen met goederen ruilen), maar de mensen gebruiken nu als ruilmiddel geldstukken. Deze bestonden uit brons, zilver en goud. Zoals nu was goud het meeste waard. Er werden ook nog veel andere edele materialen als ruilmiddel gebruikt, maar goud was een van de belangrijkste. Het was alleen wel heel erg risicovol om met goud je goederen te betalen. Als er namelijk een grote betaling plaatsvond, moest er betaald worden met grote zakken met goud. Dit goud moest natuurlijk ook vervoerd worden en dan liepen de vervoerders een grote kans overvallen te worden.

De afbreking van het feodale stelsel

Het feodale stelsel is een stelsel waarin de koning zijn grond verdeeld onder leenheren. Die leenheren verdelen hun stukken grond weer onder leenmannen. Deze leenmannen zorgen en onderhouden de aangewezen stukken grond. Wat veel werd gedaan door de leenmannen is het bieden van bescherming aan de boeren die op hun land leefden. De enige tegenprestatie wat de boeren moesten geven was het verlenen van goederen en diensten op deze stukken land.
Een leenman werd ook wel een vazal genoemd.
De hertog/graaf is een leenman van de koning. De koning is de leenheer, maar de hertog/graaf is weer de leenheer van de grootgrondbezitters, boeren en slaven.

Je had twee soorten graven in de late middeleeuwen namelijk; zendgraven en markgraven.

• Zendgraven trokken door een deel van het koninkrijk om de leenmannen te controleren of ze zich aan de regels van de koning hielden. Ze hielden zich bezig met rechtspraak en andere bestuurlijke zaken. Als een zendgraaf zijn taak goed voldeed, kon hij beloond worden met een stuk land van de koning.
• Markgraven waren verantwoordelijk voor de bescherming van de grenzen. Ze kregen door de koning een territorium toegewezen dat zij moesten verdedigen. Ze moesten dus voor bescherming en handhaving van orde in de stukken grondgebied van de koning zorgen.

Gebeurtenissen in de late middeleeuwen

Er zijn veel dingen gebeurd in de late middeleeuwen een van de belangrijkste gebeurtenissen waren; het Babylonische ballingsschap, de honderdjarige oorlog, de pestepidemieën, boerenopstanden in West-Europa, Westers Schisma, verovering van Constantinopel door de Turken, ontdekking van Amerika en de val van Granada.

Het Babylonische ballingsschap

Het Babylonische ballingschap was tussen 1309 tot 1377. In deze tijd zaten de pausen niet in Rome. Ze hadden zich helemaal afhankelijk gemaakt van de franse koning Filips IV. Hij zei tegen de pausen dat het verstandiger was om in Avignon te verblijven, omdat het in Rome niet veilig meer was.

De honderdjarige oorlog

Dit was een oorlog die van 1337 tot 1453 duurde. Deze oorlog kende ook veel wapenstilstanden. Het was dus niet zo dat ze honderd jaar achtereenvolgend met elkaar vochten. Deze oorlog ging erover dat landen en burgers zich los van elkaar wilden maken. De deelnemende landen waren:

Boerenopstanden in West-Europa

Deze opstand was in mei 1358 en word Jaquerie genoemd. Dit was een opstand van de franse boeren tegen de franse adel. De oorzaak van deze opstand was dat de boeren in slechte omstandigheden leefden. Dit kwam doordat er net pestepidemieën en de honderdjarige oorlog was geweest. Het kostte na deze gebeurtenissen te veel tijd om alles weer op te bouwen zoals het voor de oorlog en de epidemie was geweest. De boeren ondernamen plundertochten om toch te kunnen overleven in deze omstandigheden. Er kwamen ongeveer 20.000 boeren om het leven.

Lees verder

• Adellijke mannenkleding in de late Middeleeuwen (1000-1490)
• Burgerlijk mannenkleding in de late Middeleeuwen (1000-1490)
• Accessoires mannen in de late Middeleeuwen (1000-1490)