De internationale zeehaven Dorestad

Naar het legendarische vroeg-middeleeuwse handelscentrum Dorestad (of Dorestadum) wordt al tientallen jaren gezocht in Nederland. De naam van deze zeehaven komt voor in diverse oude teksten en gesuggereerd wordt dat het in de buurt van Wijk bij Duurstede lag. Archivaris Albert Delahaye is een andere mening toegedaan.

Duurstede stamt uit de dertiende eeuw

De reden dat historici in Wijk bij Duurstede de oude plaats Dorestad zagen, is vooral vanwege de overeenkomstige namen van de twee. Ook komt de naam voor in de oude teksten over Bonifatius, die aan land kwam bij Dorestadum en vandaaruit naar Trajectum ging. In de traditionele lezing van de Nederlandse geschiedenis voer Bonifatius dus van Engeland naar Wijk bij Duurstede, om vandaaruit verder te gaan naar Utrecht. Wat men hierbij, volgens Delahaye, echter vergeet, is het feit dat Dorestad een plaatsnaam is uit de achtste eeuw en Duurstede de latere benaming van een kasteel is dat aan het eind van de dertiende eeuw bij het plaatsje Wijk is gebouwd. Er is dus geen enkele reden om de twee namen met elkaar in verband te brengen. De naam Wiic bi Duerstede komt voor het eerst in Nederlandse bronnen voor in 1320.

Handelscentrum met internationale allure

Albert Delahaye betoogt verder dat op basis van de daar gedane archeologische opgravingen bij Wijk bij Duurstede niet bijzonder veel is gevonden dat op een rijke en belangrijke handelsplaats wijst. Er zijn weliswaar een gouden broche, een zwaard, munten, aarde- en glaswerk opgegraven, maar van een uitgebreide nederzetting met internationale allure en tientallen kerken (zoals in oude teksten staat) is niets teruggevonden. In zijn opvatting is Dorestad de oude benaming van de noord-Franse kustplaats Audruicq. Door het ontbreken van overtuigende resten in de Nederlandse bodem, is door sommige archeologen wel verklaard dat de stad onder water is gelopen en is weggespoeld. Officieel zouden de Vikingen verantwoordelijk zijn geweest voor het verval van Dorestad, maar hiervoor zijn in Wijk bij Duurstede geen concrete aanwijzingen gevonden.

Van zeehaven naar rovershol

Volgens Delahaye was Munna in de negende en tiende eeuw de oude benaming van de oorspronkelijke nederzetting op de plaats van het latere Wijk. De Benedictijnse kroniekschrijver Alpertus Mettensis beschrijft de nederzetting Munna in zijn Kroniek van Kamerijk uit de elfde eeuw. Alpertus woonde destijds waarschijnlijk in Tiel en beschreef als kroniekschrijver verschillende gebeurtenissen uit de periode waarin hij leefde. Albert Delahaye noemt Munna een jacht- en vissersplaats, wellicht met paalwoningen om het water buiten de deur te houden. De bodemvondsten lijken hier volgens hem meer op te wijzen, dan op de aanwezigheid van een handelsstad. Mettensis schrijft in zijn kroniek dat Munna van een vissersdorp langzaam veranderde in een nederzetting van dieven en rovers, die om die reden door de autoriteiten werd ontvolkt en vernietigd. Later ontstond hier het dorp Wijk.