Hanzesteden, een verbond voor veiligheid

Terug de geschiedenis in: de Middeleeuwen. Hanzesteden waren een verbond voor veiligheid in de tijd dat er nog veel gehandeld en vervoerd werd over de verschillende wateren. De Hanze is een verbond van kooplieden dat stamt uit de Middeleeuwen. Vanuit veiligheidsoverwegingen is dit verbond tot stand gekomen. Deze samenwerking heeft vele jaren stand gehouden, maar is uiteindelijk ten einde gegaan aan de concurrentie. Nederland kent ook Hanzesteden, voornamelijk in het gebied rond de IJssel. Kampen was de belangrijkste Hanzestad aan de Zuiderzee in de Middeleeuwen. De Hanze ontstond oorspronkelijk als verbond van kooplieden in Noord-Duitsland. Op het hoogtepunt van de Hanze waren ruim 150 (kust)steden lid. De 'hoofdstad' van de Hanze was Lübeck. De Hanze heeft maarliefst vijfhonderd jaar bestaan, van 1150-1650. In 1669 was de laatste algemene vergadering van de Hanzesteden (Hanzedag). De eenwording van de Nederlanden tijdens de tijd van de Bourgondiërs is de meest voorname reden voor het verval van het verbond. Tegen deze sterke staat kon de Hanze niets beginnen. Daarnaast kreeg de Hanze steeds meer concurrentie van andere steden, als Amsterdam.

Als een stad lid wilde worden, moest dit eerst worden besproken in de vergadering. Deze verzoeken werden niet allemaal ingewilligd en soms werd een stad zelfs uitgesloten, zoals Keulen in 1471. Brugge en Antwerpen waren in die tijd grote steden die deelnamen aan het Hanzeverband. Ook aan de toenmalige Zuiderzee lagen veel steden die aan het Hanzeverband deelnamen, zoals Kampen en Deventer.

Steden werken samen

Het reizen over zee en land nam veel gevaren met zich mee. Wanneer er spullen over land werden vervoerd, kwamen er vaak struikrovers of roofridders op af. Maar het meeste vervoer van goederen vond plaats over water. Piraten vormden daar een groot gevaar. Om zich hier tegen te beschermen en te wapenen, gingen steden samenwerken. Handelaren gaan gezamenlijk op pad en nemen gewapende mannen mee. Deze groep kooplui werd 'Hansa' genoemd, naar het woord menigte. Later breidt dit zich uit naar hele steden die samen gaan werken, vanaf de 12e eeuw in Duitsland en Vlaanderen.
Er worden onderling verdragen gesloten. Alle kooplieden uit een Hanzestad krijgen bijzondere rechten in de andere Hanzesteden. Zo mogen ze er bijvoorbeeld een handelskantoor openen, waardoor ze gemakkelijk handel kunnen drijven vanuit een eigen vestiging in het buitenland.

De Hanzedag of algemene vergadering

Op een Hanzedag wordt er een algemene vergadering gehouden waarbij een afvaardiging van het bestuur van de Hanzesteden aanwezig is. Op deze vergadering kunnen straffen worden uitgedeeld aan Hanzesteden die zich niet aan de afspraken houden. Soms wordt er zelfs besloten dat er met een bepaalde stad of streek geen handel meer wordt gedreven. Dat is een zware straf, geen handel betekent ook geen geld. Ook worden er verzoeken van steden die zich graag willen aansluiten bij de Hanze besproken.

De Ommelandvaart

De belangrijkste Hanzestad is Lübeck, dit is eigenlijk de hoofdstad van de Hanze. Lübeck ligt, net als veel andere Duitse Hanzesteden, aan de Oostzee. In Nederland zijn ook veel belangrijke Hanzesteden, voornamelijk in het gebied rondom de IJssel. In de veertiende eeuw groeit Kampen zelfs uit tot de belangrijkste Hanzestad aan de Zuiderzee. Vanuit Kampen komt ook het woord Ommelandvaart. Dit betekent dat de zeilschepen van de kooplui van de Hanze helemaal om Denemarken heen varen naar de Oostzee. Dat was een flinke kluif in de Middeleeuwen. Een storm kan erg gevaarlijk zijn en ook de piraten lagen op de loer.

Jaarmarkt

In het Zuid-Zweedse Schonen, werd elk najaar de grootste jaarmarkt gehouden van West- en Noord-Europa. Alle belangrijke kooplieden uit de Hanzensteden verzamelden zich er om hun koopwaar aan te bieden. Pelzen, wijn, bier en stokvis werden onder andere aangeboden.