Top 10 oudste steden van Nederland

Maastricht mag zich de oudste stad van Nederland noemen. In Maastricht zijn tekenen van bewoning uit de Keltische tijd gevonden en sinds de Romeinse tijd is de stad permanent bewoond geweest. Op de tweede plaats staat Nijmegen die zichzelf vanuit toeristisch oogpunt soms ook wel eens de oudste stad noemt. Utrecht vult het podium, ook deze stad was reeds in de Romeinse tijd bewoond.

Oudste stad Maastricht

De discussie wat de oudste stad van Nederland is, was lange tijd moeilijk te beslechten. Inmiddels is er de laatste paar jaar door onderzoek meer helderheid gekomen over de vraag welke plaats de oudste is. Maastricht mag zich terecht en met trots de oudste stad van Nederland noemen. Uit opgravingen is gebleken dat "zowel Maastricht als Nijmegen al zo'n vijftig jaar voor Christus werden bewoond. Maar uit Nijmegen vertrokken de mensen weer, zodat er op die plek honderden jaren niemand woonde. Maastricht daarentegen is altijd bewoond gebleven en mag daarom de titel 'oudste stad van Nederland' voeren. Dat leren we van H. Heidinga, hoogleraar Archeologie aan de Universiteit van Amsterdam. Een tweede reden waarom Maastricht zich de oudste mag noemen is dat Maastricht is dat ook in de Keltische tijd al bewoond was. Niet geheel zeker is of die bewoning ook permanent was. Hobby-archeoloog Paul Curfs uit de Maastrichtse wijk Amby vond vlak bij zijn woonhuis met een metaaldetector verschillende gouden munten van Keltische herkomst. Geschiedkundigen vermoeden dan ook dat Maastricht reeds in 500 voor Christus werd bewoond.

Nijmegen toch iets jonger

De stad die heel erg graag de oudste stad zou willen zijn is Nijmegen. De gemeente noemt zich in de externe communicatie vaak de oudste stad. Helaas voor Nijmegen is dit vooral een idee van de afdeling citymarketing en de lokale stadarcheoloog. Nijmegen was in de Romeinse tijd inderdaad een bewoonde plaatst, zoals Utrecht en Maastricht. Vermoedelijk werd Nijmegen reeds in 19 v. Chr. bewoond, maar mogelijk al iets eerder. In 70 na Christus werd Nijmegen echter tijdens de Bataafse opstand in de as gelegd. De bewoners keerden niet meer terug, maar besloten een nieuwe nederzetting enkele kilometers verder buiten Nijmegen op te richten. Pas honderden jaren later werd de plaats die wij tegenwoordig als Nijmegen kennen weer bewoond. In het huidige Nijmegen zijn dan ook geen resten meer te vinden van de oudste Romeinse bewoning, simpelweg omdat deze slechts kort in Nijmegen aanwezig waren voordat de stad vernietigd werd.

Utrecht

Utrecht is de nummers drie op de lijst. Aan de noordgrens van hun rijk bouwden de Romeinen een Castellum om hun "limens" te beschermen. Dit castellum lag op de plaats van het huidige Domplein. Ook na het vertrek van de Romeinen is de stad altijd een belangrijke plaats gebleven waarom veel werd gestreden. Met name de Franken en Friezen hadden Utrecht vaak in handen. In tegenstelling tot Nijmegen is Utrecht wel altijd bewoond gebleven. Eigenlijk zou Utrecht dus de plaats van Nijmegen moeten innemen wanneer je kijkt naar wat de oudste stad is. Het is maar hoe je het berekend.

Zutphen

Zutphen wordt al rond de Romeinse tijd bewoond. Wanneer de stad precies is opgericht is niet bekend. Wat we wel weten van Zutphen is dat het in de Frankische tijd rond 800 een grafelijk bestuurlijk centrum werd. Laat in de 9e eeuw werd Zutphen door Vikingen vernield en geplunderd. Als reactie hierop werd er aan het eind van die eeuw een ringburgwal om de nederzetting heen gelegd die weer omringd werd door drie grachten. In 1190 kreeg de stad stadsrechten.

Aardenburg

Aardenburg werd al bewoond in de steentijd, maar in 174 werd het een belangrijkere nederzetting doordat de Romeinen er een castellum vestigden. Dit fort werd verlaten in 225 na christus. Tijdens Tussen 260 en 274 werd het fort andermaal weer in gebruik genomen. Hierna werd het fort weer ontruimd en zijn er weinig sporen van bewoning gevonden. In de achtste eeuw had Aardenburg zwaar te leiden onder de Vikinginvallen. Ter bescherming werden er een aarden ringburgwal opgericht (vandaar de naam Aarden-burg). In 925 was het afgelopen met de invallen en werd de Sint-Bavokerk gebouwd. Aardenburg floreerde op economisch gebied en werd een van de 17 Vlaamse Hanzesteden. Aardenburg verkreeg als een van de eerste Nederlandse steden stadsrechten in 1187.

Deventer

Deventer is ontstaan rond de achtste eeuw. Het is waarschijnlijk dat de stad gesticht is door de Angelsaksische missionaris Lebuïnus (Liafwin), die in 768 de IJssel overstak, en een houten kerkje stichtte op de plek waar nu de naar hem genoemde Grote of Lebuïnuskerk staat. De kerkelijke missie activiteiten trokken handel en mensen aan. Als gevolg hiervan ontwikkelde Deventer zich snel en kreeg de uitstraling van een echte stad. Het was mogelijk ook de eerste stad met middeleeuwse stadsrechten. In 956 werd Deventer een urbs (stad) genoemd in een schenkings-oorkonde van Otto I aan het Mauritiusklooster van Maagdeburg.

Middelburg

Middelburg is ergens ontstaan voor het begin van de 9e eeuw. Wat we weten is dat er in die tijd al een ringburgwal (burg) aanwezig was. De vorm van deze burgwal tekent zich nog steeds uit in het ronde stratenpatroon van het centrum van Middelburg. Wat wij echter niet weten over deze wal is of hij gebouwd werd als verdediging tegen invallende Vikingen, of dat deze juist opgericht werd door de kikingkoning Harald. Deze kreeg namelijk Walcheren in leen van keizer Lotharius in 841. Middelburg kreeg pas echte stadrechten in 1217 die verleend werden door Willem I van Holland en door gravin Johanna van Vlaanderen.

Tiel

In de 7e en 8e eeuw was Dorestad, geleden op de plaats van het huidige Wijk bij Duurstede een van de belangrijkste steden van Nederland. Deze stad werd echter zeer grondig geplunderd door invallende Vikingen. Door het verdwijnen van Dorestad verschoof de handel richting het nabij gelegen Tiel. In 896 ontving Tiel tolrecht van de Frankische koning Zwentibold. In de 10e en 11e eeuw werd de stad een belangrijke handelsstad.

Stavoren

Stavoren werd rond 300 jaar voor Christus opgericht aan een waterloop. In de 11e eeuw verkreeg Stavoren van de Friese graven, de Brunonen stadsrechten. Dit gebeurde tussen 1058 en 1068 door graaf Egbert de eerste met toestemming van keizer Hendrik V. Het werd een belangrijke handelsstad. De schippers en kooplui onderhielden handelsrelaties met de landen rond de Oostzee. In 1285 werd Stavoren onderdeel van de Hanze.

Hulst

Hulst is ontstaan onder de naam Hulust ergens in de 11e eeuw. De nederzetting lag ter hoogte van de huidige Grote Markt. De Vlaamse graaf Filips van den Elzas verleende de stad in 1180 stadsrechten en mede als gevolg daarvan ontwikkelde de stad zich tot een bloeiende handelsstad gelegen aan de Saxvliet.

Top 10 van oudste steden

• 1. Maastricht (ongeveer 500 vChr)
• 2. Nijmegen (ongeveer 70 vChr)
• 3. Utrecht (50 nChr)
• 4. Zutphen (100-200 nChr)
• 5. Aardenburg (174 nChr)
• 6. Deventer (768 nChr)
• 7. Middelburg (Net na 800 nChr)
• 8. Tiel (rond 850, in 896 tolrecht)
• 9 Stavoren (11e eeuw)
• 10. Hulst (11e eeuw)

Lees verder

• Grootste steden ter Wereld
• Hoogste berg van Nederland