Schilderijanalyse: 'De roze boomgaard' van Vincent van Gogh

Schilderijanalyse: 'De roze boomgaard' van Vincent van Gogh Vincent van Gogh (1853-1890) was een veelzijdige Nederlandse schilder. In zijn werk laat hij veel variatie en verschillende kanten van zichzelf zien. Een schilderij uit 1888 van zijn hand is 'De roze boomgaard'. Met behulp van deze analyse is dit werk beter te interpreteren en in zijn historische context te plaatsen.

Inhoud

Op het schilderij is een boomgaard afgebeeld. De bomen, een stuk of twintig, hebben roze bloesem en staan redelijk willekeurig opgesteld in het groene veld. Links komt een pad het schilderij binnen die in het midden verdwijnt in de horizon. Twee bomen staan dichtbij 'de kijker'; links vooraan eentje, die wordt afgesneden, en eentje in het midden, die is erg aanwezig. Deze vooraanstaande boom heeft de meeste en opvallendste bloesem.
Dit kunstwerk is gemaakt naar aanschouwing, al heeft Van Gogh de boomgaard niet exact nageschilderd, maar er zijn eigen draai aan gegeven. Deze boomgaard bevond zich ergens op het Franse platteland bij Arles.

Kleuren

De kleuren die in De roze boomgaard het meest opvallen zijn het groen en rood van het gras en het geel en wit van de bloesem. Er zijn vooral primaire kleuren (rood, geel en blauw) en secundaire kleuren (groen) aanwezig. Tertiaire kleuren, voor zover die er zijn, zijn gecreëerd door het dicht naast elkaar plaatsen van primaire en secundaire kleuren. Er is gebruikt gemaakt van complementair contrast, zoals te zien bij het rood en groen in het gras. Deze twee complementaire kleuren versterken elkaar iets en zo komt het gras beter naar voren.
Verder is er niet veel kleurcontrast aanwezig, de kleuren botsen niet met elkaar maar versterken elkaar ook niet: dit is een heel 'licht', typisch impressionistisch, schilderij. Wel gebruikt Van Gogh contourlijntjes om de bomen om die wat beter naar voren te laten komen. Het kleurgebruik is niet realistisch, dat wil zeggen niet naar waarheid geschilderd. Bomen zijn in werkelijkheid niet blauw en gras niet rood. Het groen van het gras en de blauwe lucht, hoewel erg fel, zijn wel natuurgetrouw weergegeven.

Compositie

De compositie van dit schilderij is erg interessant en niet makkelijk te benoemen. Voor veel soorten composities is wel iets te zeggen. Allereerst is er de centrale compositie, omdat de boom in het midden de aandacht naar zich toetrekt. Links in beeld echter, staat een boom die dit patroon verstoort. Dat gegeven, en de zonder rangorde geschikte bomen, wijzen op een overall compositie. Het pad kruist het beeld echter van links naar het midden, wat weer duidt op een diagonale compositie. Er vooral sprake is toch vooral sprake van een centrale compositie, omdat de boom in het midden toch de meeste aandacht naar zich toetrekt, wat ook het doel is van zo'n dergelijke compositie. Het beeld oogt hierdoor statisch en rustig. Geen beweeglijkheid, maar slechts rust, wilde Van Gogh tonen met dit landschap.

Licht

Er is geen sprake van een duidelijke lichtbron. Nergens in het schilderij zijn schaduwen of slagschaduwen te zien, onder invloed van de Japanse schilderstijl. We gaan dus uit van meelicht, omdat alles voorwerpen goed te zien zijn, en dus belicht. Hoewel het licht, waar het dan ook vandaan komt, niet fel is en ook niet getemperd, geeft het schilderij een lichte, luchtige indruk.

Ruimte

In dit werk is sprake zijn van veel ruimtesuggestie. Naast simpele vormen van ruimtesuggestie zoals verkleining (bomen worden hoe verder weg, hoe kleiner), overlapping (bomen die dichter bij staan overlappen bomen die verder weg staan) en afsnijding (de boom links in beeld bijvoorbeeld), gebruikt Van Gogh ook vormen van het perspectief die wat geavanceerder zijn, zoals atmosferische perspectief: hoe verder weg, hoe minder details en hoe vager de kleuren.
Ook is de horizon op ooghoogte belangrijk in dit schilderij. Uiteindelijk zullen alle punten daar, zoals bij het lijnperspectief hoort, alle punten in samenkomen. Binnen dit schilderij is dat echter niet goed te zien. Een andere vorm van perspectief, repoussoir, lijkt te zien in de boom links op de voorgrond, maar dat is zeker niet het geval. Hij is niet donker genoeg van kleur om als repoussoir te dienen en duwt de rest van de voorstelling niet op de achtergrond, maar is er gewoon onderdeel van.
De organische vormen in dit schilderij zijn natuurlijk terug te zien in de levende voorwerpen. De bomen zijn vanzelfsprekend organisch. Deze maken het werk echter niet heel dynamisch en is er geen tegenstelling met geometrische vormen, omdat het een landschap betreft. Er is ook geen sprake van vormcontrast.

Betekenis in historische context

Van Gogh experimenteerde vooral heel veel in de tijd dat hij dit schilderij maakte, hij probeerde zich zowel de Japanse als de impressionistische schilderkunst eigen te maken. Dit schilderij is dus niet in opdracht gemaakt, maar is vooral een oefening. Het was echter wel voor de verkoop bedoeld, zoals Vincent in zijn brieven aan zijn broer duidelijk maakte. Hij zag in de markt wel vraag naar dit soort landschappen. In een periode van minder een maand schilderde hij maar liefst veertien schilderingen van bomen in de bloei, gesitueerd in Arles. Dit kunstwerk diende dus wel degelijk tot vermaak, en wel dat van de potentiële koper. Er zit verder geen diepere boodschap achter.
Aan het einde van de negentiende eeuw, de tijd waarin Van Gogh zijn werken schilderde, overheerste het impressionisme de kunstwereld. Het impressionisme was niet alleen een protestbeweging tegen het algemeen aanvaarde classicisme, maar ook een stroming met een heel nieuwe schildertechniek. Bekende impressionisten zijn Monet, Cézanne, Manet en Pissarro. De kunstmarkt was rond deze tijd erg kritisch. Het publiek had één mening en als je schilderij bij het grote publiek niet in de smaak viel werd het niet verkocht. Van Gogh was een schilder die niet in de smaak viel. Aan het eind van zijn leven kreeg hij een aantal lovende kritieken, maar in totaal heeft hij maar één schilderij verkocht.

Van Gogh in latere tijd

Pas na zijn dood kreeg Vincent van Gogh erkenning voor zijn werk. De vrouw van zijn broer Theo kreeg na de dood van beide mannen alle schilderijen in handen. Al vlug gingen er in Nederland een hoop over de toonbank. Vooral belangrijk was zijn bijdrage aan de abstracte kunst. Het werk Boomwortels dat hij schilderde vlak voor zijn dood, wordt gezien als het eerste abstracte schilderij ooit. Zijn invloed op het expressionisme, fauvisme en de vroege abstractie. Er waren veel schilders die hem na probeerden te doen, maar het lukte niemand zijn stijl – een combinatie van het impressionisme en de Japanse schilderstijl – zo goed uit te voeren als Van Gogh zelf. Zelfs meesterschilder Picasso was snel uitgekeken op zijn stijl, omdat hij niet na te bootsen was. Verder zijn alle abstractieschilders beïnvloed door het werk van Van Gogh.
Tegenwoordig is er alom waardering voor zijn werk. Halverwege de twintigste eeuw werd de Van Gogh Stichting in het leven geroepen, waar alle schilderijen door de familie aan zijn gedoneerd. In het Van Gogh Museum in Amsterdam wordt veel aandacht aan hemzelf en zijn tijdgenoten geschonken. Van Gogh wordt als schakel gezien tussen de kunststromingen die 'uitbeelden wat je ziet' en die die 'uitbeelden wat je voelt' en daarom ook nu nog erg gewaardeerd. De moderne stromingen waren niet of nog niet ontstaan zonder Van Gogh en zijn werk. Ook is er nu veel belangstelling voor zijn leven, dat wordt gezien als het leven van een stereotype kunstenaar: hij was arm, niet gewaardeerd en leefde voor de kunst.
© 2013 - 2024 Fienekej, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Impressionisme en JaponismeImpressionisme en JaponismeHet impressionisme ontstond rond de tweede helft van de 19e eeuw, rond 1870-1905, in Frankrijk. De stroming was feitelij…
Sterrennacht Vincent van Gogh inspiratiebron voor Don McLeanSterrennacht Vincent van Gogh inspiratiebron voor Don McLeanHet lied ‘Vincent’ van de Amerikaanse zanger Don McLean dat in 1972 wordt uitgebracht is een eerbetoon aan de Nederlands…
Boomgaard de UithofBoomgaard de UithofIn het recreatieve natuurgebied de Uithof in Den Haag Zuid-West bevindt zich een van de oudste gemeentelijke boomgaarden…
Oorzaken van roze afscheidingOorzaken van roze afscheidingMeestal is afscheiding wit van kleur, echter soms kunt u roze afscheiding hebben. In de meeste gevallen zal het ontstaan…

Schilderijanalyse: 'Stilleven met vergulde bokaal' van HedaSchilderijanalyse: 'Stilleven met vergulde bokaal' van HedaWillem Claesz. Heda (1594-1680) was een bekende Nederlandse schilder uit de 17e eeuw. Hij was vertegenwoordiger van de H…
Body-art: het versieren van je lichaamBody-art: het versieren van je lichaamBody-art is een manier om het lichaam te gebruiken als kunst. Je kunt het lichaam versieren door het laten zetten van ee…
Fienekej (9 artikelen)
Gepubliceerd: 03-05-2013
Rubriek: Kunst en Cultuur
Subrubriek: Kunst
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.