Londen: de St. Paul's Cathedral

De St. Paul's Cathedral heeft een opvallend grote koepel. Hij werd gebouwd na de Grote Brand van 1666. Tijdens die brand werden ruim 80 kerken in de as gelegd. De architect Christopher Wren was betrokken bij de bouw van meer dan 50 kerken. Hij bouwde de St. Pieter in de toentertijd moderne stijl van de Engelse barok. De kathedraal wordt gebruikt voor bijzondere gelegenheden, zoals het huwelijk van Lady Diana met prins Charles in 1981. In de kathedraal liggen Engelse kunstenaars en de nationale helden als de hertog van Wellington en admiraal Nelson begraven. De tekst op de gedenkplaat van Christopher Wren maant de lezer om om zich heen te kijken als hij op zoek is naar een passend monument voor de geniale architect.

De kerkenbouwer Sir Christopher Wren (1632-1723)

In Londen werden tijdens de Grote Brand van 1666 80 kerken verwoest. De architect en astronoom Christoper Wren was betrokken bij de herbouw van 52 kerken. Tijdens de Tweede Wereldoorlog liepen veel van de door hem gebouwde kerken bomschade op.

Een van de door hem ontworpen kerken is de St. Stephen Walbrook in Londen. Deze kerk was de eerste koepelkerk in Groot-Brittannië. De kerk, met zijn door acht bogen met Korintische zuilen geschraagde koepel, diende als prototype voor de St. Paul's Cathedral in Londen. Die Anglicaanse kathedraal, een in de toentertijd moderne stijl van de Engelse barok gebouwd architectonisch meesterwerk, wordt gezien als een passend monument voor de geniale architect Christopher Wren.

De voorgangers van de St. Paul's Cathedral

De St. Paul's Cathedral heeft diverse voorgangers gehad. In 604 werd de eerste kerk op deze plaats gebouwd. Drie eeuwen later werd die kerk, na een inval van de Vikingen, herbouwd. In 1094 werd op de plaats waar nu de St. Paul's Cathedral staat een Normandische kerk gebouwd. Die kerk had in de zeventiende eeuw, toen hij onderdak bood aan allerlei sekten, een twijfelachtige reputatie. Ook werden er paardenmarkten gehouden in het middenschip van de kerk. De kerk werd tijdens de Grote Brand in 1666 geheel verwoest. Christopher Wren kreeg de opdracht om een nieuwe kerk te ontwerpen.

Gedegen voorbereiding nieuwbouw

De architect Christopher Wren bereidde zich gedegen voor op zijn meest omvangrijke en bekendste bouwopdracht. Zowel de voorontwerpen als het definitieve ontwerp werden geïnspireerd op eerder ontworpen gebouwen. De westtorens in een voorontwerp zijn ongetwijfeld geïnspireerd op de Tempietto van Brahmante. De koepel van de St. Paul's Cathedral, met zijn dubbele koepelschaal met externe ribben en steunberen rondom de tamboer (de onderbouw waarop de koepel rust) is verwant aan de koepels van de St. Pieter in Rome en de Dôme des Invalides in Parijs.

De bouwgeschiedenis van de St. Paul's Cathedral

De ontwerpen

Het eerste ontwerp dat Christopher Wren maakte werd afgekeurd. Men vond de opzet te bescheiden. Ook zijn tweede ontwerp, dat gebaseerd was op een Grieks kruis (een kruis met vier gelijke armen), werd afgekeurd. De clerus (geestelijkheid) vond dit ontwerp ongeschikt voor processies van de bisschop. Zijn derde ontwerp, met een lang middenschip en een kleine koepel werd in 1675 goedgekeurd.

Na de goedkeuring vergrootte Christopher Wren de koepel en schrapte hij een drietal beuken. Die wijzigingen hadden tot gevolg dat het definitieve ontwerp veel overeenkomst vertoonde met het afgekeurde tweede ontwerp. Wren liet meteen alle funderingen leggen, zodat men hem niet kon dwingen om later nog wijzigingen aan te brengen. Zo werd de uiteindelijk gebouwde kathedraal een wat ongemakkelijk compromis tussen de ideeën van de architect en de wensen van de geestelijkheid.

De bouw van de kathedraal

In juni 1675 werd de eerste steen gelegd van dit meesterwerk, gebouwd in de stijl van de Engelse barok. Voor de bouw werd vele ladingen portlandstenen uit Dorset gebruikt, die werden aangevoerd met boten. De zoon van Christopher Wren legde in 1708 de laatste steen op de lantaarn (cilindervormige bekroning van het koepelgewelf). In januari 1711, 35 jaar na het begin van de bouw, werd de kathedraal voltooid. De bouwkosten waren gedeeltelijk gedekt door een extra accijns op ingevoerde kolen.

Eind twintigste eeuw begon een langdurige en omvangrijke renovatie (kosten ruim 60 miljoen euro). De kathedraal werd in 2011 weer in gebruik genomen.

De indrukwekkende voorgevel

Aan de westkant heeft de St. Paul's Cathedral een indrukwekkende voorgevel. Een brede trap leidt naar een dubbele zuilenrij. In het fronton (driehoekige afsluiting aan de uiteinden van een schuin dak) is in reliëf de bekering van Paulus weergegeven. De imposante koepel steekt boven het fronton uit. Aan weerszijden van de zuilenrij bevindt zich een barokke klokkentoren.

De negen meter hoge Great West Door wordt alleen gebruikt bij bijzondere gebeurtenissen, zoals het huwelijk van lady Diana en prins Charles in 1981.

De imposante koepel

Met een hoogte van 111 meter is de koepel van de St. Paul's Cathedral iets lager dan die van de St. Pieter in Rome. De op acht pilaren rustende koepel weegt ongeveer 66.000 ton. De koepel werd tussen 1716 en 1719 voorzien van fresco's over het leven van Paulus.

Het is mogelijk om de koepel te beklimmen. Na 259 treden bereikt men de Whispering Gallery, die langs de binnenkant van de koepel loopt. Hier heeft men een mooi uitzicht op het middenschip en de fresco's. Niet voor niets heet deze galerij de Whispering Gallery: dankzij de goede akoestiek kan iemand die aan de overkant staat binnen enkele seconden horen wat aan de andere kant gefluisterd is.

Na nog eens 113 treden beklommen te hebben bereikt men de Stone Gallery, die langs de buitenkant van de koepel loopt. Via een smalle spiraaltrap komt men uiteindelijk in de Golden Gate Gallery. Deze galerij loopt op 85 meter hoogte rond het hoogste punt van de koepel. Vanaf deze galerij heeft men een schitterend uitzicht op de City (de historische stadskern van Londen). Bovendien kan door een gat in de vloer een indrukwekkende blijk in de kathedraal worden geworpen.

De decoraties

Koningin Victoria merkte na een bezoek aan de kathedraal op dat de kerk somber, saai en kleurloos was. Men besloot om mozaïeken toe te voegen. Ook liet men smeedijzeren koorhekken vervaardigen. De koorbanken werden al in de achttiende eeuw versierd met fraai houtsnijwerk door de houtsnijder Gunling Gibbons.

Het hoofdkoor is nu een fraai geheel van verguldsel en mozaïeken in Byzantijnse stijl van vissen, vogels en andere dieren. Boven het van marmer en verguld houtsnijwerk gemaakte hoofdaltaar bevindt zich een baldakijn uit 1958, gemaakt naar een ontwerp van Christopher Wren. Het originele baldakijn was in de Tweede Wereldoorlog door bomschade beschadigd geraakt.

Graftombes en gedenktekens in de St. Paul's Cathedral

In de crypte, een enorme ruimte die deel uitmaakte van de middeleeuwse kerk, bevinden zich meer dan 200 graven. Hier bevinden zich de graftombes van nationale helden. Ook Christopher Wren is in de St. Paul's Cathedral begraven.Naast Wren liggen de Engelse kunstenaars Reynolds, Turner en Singer Surgent begraven. Ook de dichter Jon Done (1571-1631), tijdens de laatste tien jaar van zijn leven deken van de St. Paul's Cathedral, heeft in de kathedraal zijn laatste rustplaats gevonden.

Graftombe van Wellington

In een eenvoudige sacrofaag uit graniet ligt de hertog van Wellington (1769-1852), die een held was tijdens de Napoleontische oorlogen. De banieren die rond zijn graf hangen werden gemaakt voor zijn lijkstoet. De Prusische vlag werd tijden de Eerste Wereldoorlog verwijderd.

Graftombe van Nelson

De graftombe van admiraal Nelson (1758-1805), die sneuvelde bij de slag bij Trafelgar, bevindt zich in het midden van de crypte. Tijdens zijn zeeslagen nam Nelson zijn doodskist, gemaakt uit de mast van een Frans schip, met zich mee. Het lichaam van de gesneuvelde Nelson werd tijdens de terugreis bewaard in Franse cognac. Hij werd in de crypte begraven onder een sacrofaag. Ook werd er een monument voor hem gemaakt.

Gedenkteken voor Sir Christopher Wren

Wren wordt geëerd met een eenvoudige zwarte plaat Op de plaat staat onder meer de tekst (vertaald) 'lezer, als u zijn monument zoekt, kijk dan om u heen'. De veelzeggende tekst werd bedacht door de zoon van Wren. Er is wel gediscussieerd over het plaatsen van een standbeeld, maar die plannen zijn nooit uitgevoerd.

De Trofeekamer

In het triforium, de etage boven de bebouwde boven de begane grond, bevinden zich onder meer een driehonderd jaar oude bibliotheek en een Trofeekamer. In die Trofeekamer bevinden zich een groot model van de kathedraal en schetsen, meetlat en het dodenmasker van Sir Christopher Wren.

Lees verder

• Londen: Houses of Parliament