The Sphere: voor en na de aanslagen van 11 september 2001

The Sphere is een grote bronzen sculptuur in de vorm van een bal op een voetstuk van zwart graniet gemaakt in 1971 door de Duitse kunstenaar Fritz Koenig. Vóór de aanslagen van 11 september 2001 stond the Sphere in de fontein van de World Trade Center Plaza (the Austin J. Tobin Plaza), Manhattan, New York City. Het kunstwerk was bedoeld als symbool voor wereldvrede door wereldhandel. De terroristische aanslagen hebben weliswaar de Twin Towers kunnen verwoesten, maar niet The Sphere.

The Sphere voor 11 september

The Port Authority of New York and New Jersey – eigenaar van het World Trade Center – had eigenlijk kunstenaar Henry Moore opdracht willen geven tot het vervaardigen van een groots kunstwerk voor het WTC-complex. Op aandringen van architect Minoru Yamasaki, ontwerper van de Twin Towers, is de keuze uiteindelijk gevallen op Fritz Koenig. Yamasaki had diverse werken gezien van Koenig in de Staempfli Gallery en was meer dan gecharmeerd geraakt van de kunstwerken van deze beeldhouwer. Kunstenaar Fritz Koenig, geboren in 1924 in het Duitse Würzburg, studeerde beeldhouwkunst aan de Akademie der Bildende Künste in München.

Koenig begon aan zijn opdracht in 1967 en voltooide The Sphere 4 jaar later, op tijd voor de opening van de Twin Towers.
De officiële naam door Koenig gegeven voor deze sculptuur is “Größe Kugelkaryatide” (Great Spherical Caryatid), maar de New Yorkers gaven het al gauw de bijnaam “The Sphere”. Het enorme kunstwerk roteerde 1x in de 24 uur en werd al gauw een populaire lunch-plaats bij mooi weer voor de werkers in het WTC in Battery Park, Manhattan, het financiële hart van New York. Het gehele kunstwerk, gemaakt van 52 gegoten bronzen segmenten en een voetstuk van staal, woog oorspronkelijk 22,5 ton en had een totale hoogte van 7,62 meter. Het bal-vormige gedeelte had een diameter van 4,6 meter.

The Sphere na 11 september

Na de aanslagen werd the Sphere onder het puin van de ingestorte WTC torens ("Ground Zero") vandaan getrokken. Haast ongelooflijk is het dat deze sculptuur grotendeels intact gebleven is. Het is het enige kunstwerk in en rond de Twin Towers dat de aanslagen overleefd heeft. Uiteraard zitten er deuken en scheuren in, maar structureel is het heel gebleven. Wel zijn de “littekens” goed zichtbaar; ze bevestigen dat dit kunstwerk getuige is geweest van de aanslag van 11 september. Binnen in de opengereten bol werden onder meer vliegtuigwrakstukken gevonden.

The Sphere als herdenkingsplaats

Gehavend en wel, zonder gerepareerd te zijn geworden, werd the Sphere op 11 maart 2002 terug geplaatst in Battery Park, tegenover Castle Clinton aan het begin van the Eisenhower Mall. En op 11 september 2002, precies een jaar na de aanslag, werd er een eeuwig brandende vlam aan toegevoegd ter gedachtenis aan alle slachtoffers van deze terroristische aanslag. De herinnering en opoffering zal nooit mogen worden vergeten. The Sphere is nu een herdenkingsplaats geworden en een teken van hoop en de onverwoestbare geest van Amerika.

Er zijn bankjes geplaatst om het monument, zodat je even rustig de tijd kunt nemen om deze verschrikkelijke gebeurtenis tot je door te laten dringen. In dit gedeelte van Battery Park zijn nog meerdere monumenten terug te vinden. The Sphere is een mega toeristische attractie geworden, niet alleen omdat het een herdenkingplaats is, maar ook door het feit dat een ieder zich erover verwondert dat dit kunstwerk de aanslagen van 11 september overleefd heeft. De letterlijke woorden van kunstenaar Koenig als reactie op alle gebeurtenissen: “It was a sculpture, now it's a monument. It now has a different beauty, one I could never imagine. It has its own life - different from the one I gave to it.”

The Sphere zal terug gezet worden op zijn oorspronkelijke plaats wanneer the Freedom Tower (het nieuwe WTC) afgebouwd is. Naar verwachting zal dit in 2009 klaar zijn.

De tekst die bij dit gedenkteken werd geplaatst, luidt als volgt:

For three decades, this sculpture stood in the plaza of the World Trade Center. Entitled "The Sphere", it was conceived by artist Fritz Koenig as a symbol of world peace. It was damaged during the tragic events of September 11, 2001 but endures as an icon of hope and the indestructible spirit of this country. The Sphere was placed here on March 11, 2002 as a temporary memorial to all who lost their lives in the terrorist attacks at the World Trade Center. This eternal flame was ignited on September 11, 2002 in honour of all those that were lost. Their spirit and sacrifice will never be forgotten.