Het futurisme; de hang naar snelheid, dynamiek en techniek

Het futurisme als kunststroming zou, dankzij de beide wereldoorlogen en een voorkeur voor het futurisme van Italiaanse fascisten, een vroege dood sterven. Toch zou deze stroming, die het positieve van techniek en snelheid benadrukt, een blijvende indruk achterlaten in de kunstwereld en in de architectuur. Ook zou de stroming latere kunstenaars en architecten beïnvloeden, zoals het Le Corbusier en zijn ideeën over de perfecte stad.

Het Futuristisch Manifest

Het futurisme is gelanceerd door de dichter Marinetti , in 1909. Hij schreef hiervoor het zogenaamde Futuristisch Manifest, en met de publicatie van het futuristisch manifest wist het een zeer grote en algemene bekendheid te krijgen. In het futuristisch manifest uit Marinetti zijn bewondering voor het lawaai de snelheid en mechanische energie van de moderne grote stad.

Hij wilde een nieuwe samenleving met nieuwe poëzie en nieuwe kunst die gebaseerd zouden zijn op de ervaringen van de nieuwe levensdynamiek. Hij wilde het verleden daarbij uitwissen, vooral de verering voor de cultuur van het Italiaanse verleden. Steek de musea in brand! Demp de kanalen van Venetië! Aan de pracht van de wereld was een nieuwe schoonheid toegevoegd, de schoonheid van snelheid, techniek, beweging en dynamiek.

Uitbreiding van de futuristische stroming

Diverse kunstenaars gaven aan zijn oproep gehoor en definieerden het futurisme verder binnen hun vakgebied. Het gevolg hiervan was bijvoorbeeld de uitdrukking van het futurisme in de schilderkunst, waarbij een middelpunt van het schilderij losgelaten werd ten gunste van het idee dat het een gedeelte vormde van een continue geheel. Het is de beweging waar het om gaat in het schilderij.

Bij de beeldhouwkunst zou ditzelfde gebeuren, beelden werden vormgegeven om de dynamiek en de beweging zelf aan te geven, niet meer het daadwerkelijke fysieke uiterlijk; maar de innerlijke kracht en snelheid.

Eerste Wereldoorlog

De opmars van het futurisme, dat langzaam ook buiten Italië aanhang begon te verkrijgen onder kunstenaars, werd door de Eerste Wereldoorlog tijdelijk teruggeworpen; hier bleek dat moderne technologie niet alleen maar positieve kanten had, maar ook een grote keerzijde had. Hoewel de vaart uit de opmars van het futurisme er toen uit was, was de stroming nog lang niet dood.

Het futurisme en het fascisme

Een nieuwe aanhang van het futurisme zou gevormd worden door het opkomende fascisme in Italië; fascisten zouden het futurisme omarmen om een gevoel van moderniteit en superioriteit uit te dragen. Ook in de bouwkunst zou het futurisme door het fascisme gebruikt worden; echter zou Mussolini later toch een andere kunststroming verkiezen, het neoclassicisme, boven het futurisme.

Invloed van het futurisme

Het futurisme heeft grote invloed gehad op de denkbeelden van enkele kunstenaars en architecten. Zo heeft Le Corbusier zich laten inspireren door het futurisme in zijn ideeën over de perfecte stad.