Hulst en den vos Reynaerde

Een door velen vergeten dierenepos wat weinig Nederlanders heeft aangezet tot lezen. Toch is dit verhaal over de hele wereld bekend en heeft het vele schrijvers geïnspireerd. Tegenwoordig wordt meestal gesproken van Reynaert de Vos, i.p.v. het oorspronkelijke Reynaerde. Het verhaal werd reeds in de vroege middeleeuwen vertaald in het Engels en in het Latijn. Tegenwoordig hebben we het meestal over Reinaart de Vos. Vinden we in Hulst nog iets terug van dit verhaal?

Wie was de vos Reynaerde?

In de dertiende eeuw schreef Willem van Hulst het dierenepos "Van den Vos Reynaerde". Het is hofdag bij Koning Nobel en alle dieren verschijnen behalve de vos Reynaerde. Alle dieren doen hun beklag over de afwezige. Via allerlei listen heeft de vos ze te grazen genomen. Dit kan niet ongestraft blijven en de koning neemt Reynaerde gevangen. Reynaerde vertelt dat een aantal dieren, waaronder zijn vader, tegen de koning heeft samengespannen. Ze hebben een schat verstopt en wanneer Reynaerde wordt vrijgelaten, zal hij onthullen waar de schat zich bevindt. De koning stuurt de vos naar huis onder bewaking door Cuwaert de Haas en Belijn de Ram. Cuwaert moet de vos bewaken terwijl Belijn naar de koning gaat met het plattegrond van de weg naar de schat. Reynaerde vermoordt de haas en stopt de kop in een tas die hij meegeeft aan Belijn. De koning wordt woedend wanneer hij geen plattegrond, maar de kop van één van zijn onderdanen in de tas aantreft. Hij gaat met zijn edelen naar het huis van de vos, maar die is reeds gevlogen. Het verhaal is niet geschreven ter vermaak. Het is een dubbelzinnig satirisch verhaal, waarin zowel de adel, de geestelijken en het volk het moeten ontgelden. Door de vele veranderingen die de Nederlandse taal regelmatig ondergaat is de tekst voor ons heden ten dage moeilijk terug te lezen:
“Willem, die Madock maecte,
Daer hi dicke om waecte
Hem jamerde seer haerde
Dat die geeste van Reinaerde
Niet te recht en is gescreven:
Een deel is daer after gebleven.”

De invloed van de vos Reynaerde

Ondanks dat dit verhaal in Nederland enigszins in de vergetelheid is geraakt, heeft het veel bekende buitenlandse auteurs sterk beïnvloed. Tybalt uit Romeo en Julia van William Shakespeare is een verwijzing naar Tybeert de Kater. Het verhaal inspireerde Goethe tot zijn fabel Reineke Fuchs. Geoffrey Chaucer gebruikte het verhaal als inspiratiebron voor zijn Canterbury Tales. Ook in Friedrich Nietzsche's boek “Götzen-Dämmerung“ wordt Reynaerde de Vos aangehaald en via deze weg inspireerde Reynaerde de Vos Wagner tot een opera. Rein de Vos uit de Donald Duck is ook gebaseerd op onze middeleeuwse Reyneart.

Hulst en Reynaert de Vos

Het verhaal is gesitueerd in Het Land van Hulst (Hulsterloo en Absdale komen voor in het verhaal). In Hulst is er veel wat herinnert aan het Reynaert verhaal. Je vindt er bijvoorbeeld Reynaertland. Een binnenspeeltuin met zwembad tegen een decor van nostalgische middeleeuwse huisjes. Ook veel namen komen uit het verhaal, zoals cafe-restaurant Cantecleer en restaurant Het Reynaertshof, het Nobelplein, de Reynaertstraat en de Cuwaertstraat. Bij het binnengaan van de stad vind je aan de Gentsepoort het bronzen beeld van Reynaert de Vos met als stenen achtergrond het hof van koning Nobel. Een tweede beeld van de vos is te vinden op de hoek Basiliek en Grote Markt.

Naast de vos heeft dit oude vestingstadje nog zijn poorten en oude wallen als toeristische trekpleister.