WO II: Het Wisla-Oderoffensief

Het einde van de Tweede Wereldoorlog nadert. Terwijl in het westen van Europa de Geallieerden oprukken, zijn in het oosten de Russen aan hun opmars naar Berlijn bezig. Om hier te komen moest echter wel Polen weer in handen komen van de Russen. Dit offensief aan het Oostfront wordt tegenwoordig het Wisla-Oderoffensief genoemd. Tijdens dit offensief worden tegelijkertijd twee andere offensieven gehouden, te weten het Sandomierz-Silezië-offensief en het Warschau-Posen-offensief.

Inhoudsopgave

• Het Wisla-Oderoffensief
• Sandomierz-Silezië-offensief
• Warschau-Posen-offensief
• Einde van het Wisla-Oderoffensief

Het Wisla-Oderoffensief

Voordat Berlijn aangevallen kon gaan worden, moest eerst het oosten worden bevrijd van de Duitsers. Vanaf 12 januari 1945 trok het Rode leger steeds verder naar het westen. Tijdens dit offensief werden tegelijkertijd twee kleinere offensieven uitgevoerd om het gewenste doel, Berlijn, te kunnen bereiken. Het volledige offensief begon op 12 januari 1945 en eindigde op 3 februari 1945.

Sandomierz-Silezië-offensief

De tactiek was simpel. De Russische artillerie moet een gat slaan in het Duitse front. Om dit voor elkaar te krijgen brachten de Russen zes artilleriedivisies naar het Poolse Sandomierz. Dit kwam neer op driehonderd kanonnen per kilometer langs de frontlinie. De eerste aanvalsgolf bestond uit vier legereenheden. Zij moesten over een front van dertig kilometer naar het westen stormen en de Duitsers verslaan. De tweede aanvalsgolf moest de Duitse verdediging uitschakelen die de eerste aanvalsgolf had overgeslagen. Het Oekraïense leger had twee tankdivisies. Zij moesten met deze twee divisies naar het westen oprukken en de oversteekplaatsen aan de rivier de Oder in handen zien te krijgen. Zodra ze die in handen hadden moesten de Oekraïners deze behouden tot de Russische legers daar aankwamen.

12 januari 1945

Het Russische offensief barst los. Na een korte artilleriebeschieting rukten de Russen op naar het Duitse front in het westen. De voorste Duitse posities waren door de felle aanval al snel in handen van de Russen. De Duitsers gingen er vanuit dat de Russen ook bij deze aanval verkenningsacties gingen uitvoeren. Daarom verlieten zij hun bunkers en voegden zich samen bij de loopgravenlinies en de hoofdverdedigingslinie. De Duitse reserves begonnen op hun beurt met hun artillerie terug te schieten. Rond 5.00 uur gingen de Russen in dekking en begon de Russische tweede aanval. Mortieren beschoten de Duitse loopgraven, kanonnen beschoten de Duitse bunkers en geschutsposities, lange afstandskanonnen namen de Duitse commandoposten onder vuur, Stalinorgels (raketwerpers) vuurden hun raketten op de verzamelplaatsen van de reserves af en alles wat buiten bereik van de artillerie was, werd door duikbommenwerpers onder vuur genomen. Zo werd een frontlijn van zo'n twintig kilometer in twee uur tijd onder vuur genomen. De twee Duitse verdedigingslinies die daar waren gelegerd werden volledig verwoest door dit Russische geweld. De Duitsers openden zelf het vuur vanaf een reservepost, maar door het lawaai verraadden ze zelf hun positie waardoor de Russen ze makkelijk uit konden schakelen.

Om 10 uur 's ochtends ging de Russische aanval pas echt van start. De twee tanklegers vielen de restanten van het Duitse leger aan. Moeiteloos sneden deze legers door de Duitse linies en ze trokken verder naar het westen. Tegen de avond was het duidelijk dat het Duitse leger volledig was verslagen. Achtervolgd door de Russische tanklegers probeerden de Duitsers zich terug te trekken achter hun eigen linies. Doordat dit leger zich terugtrok ontstond er een gat tussen dit vierde Duitse pantserleger en het Duitse zeventiende leger. Op deze manier konden drie Russische legers door dit gat naar het westen komen. De beste eenheid werd door dit gat naar Breslau gestuurd en een ander leger ging in noordelijke richting naar Czestochowa. Het derde en laatste leger ging richting Krakau.

14 januari 1945

Het Oekraïense leger steekt de rivier de Nida over en trekt verder naar Warte. Het verkeersknooppunt bij Kielce werd door de troepen ingenomen van de Duitsers. De commandant van het Duitse leger kreeg te horen dat versterkingen eraan kwamen, maar nog geen dag later bleken deze versterkingen zelf in druk gevecht te zijn tegen de Russen. Op 16 januari 1945 splitsen de Duitse legereenheden zich op om zo te proberen naar het westen te komen en achter hun eigen linies te komen. Hun terugtocht werd alleen een vlucht. Op 29 januari kwamen de restanten van het Duitse korps aan bij de Oder, de overige legereenheden waren verslagen of in handen van de Russen.

Silezië

Het eerste deel was gelukt. De Duitsers werden teruggedrongen naar het westen. Het tweede deel van dit offensief kon van start gaan. Op 17 januari begon het offensief om de industriestad Silezië onbeschadigd in handen te krijgen. Door de vernietiging van het vierde Duitse leger was de noordelijke flank van de stad onbeschermd. De Russen besloten om een tankleger naar het zuiden te sturen om zo de westelijke route voor de Duitsers af te sluiten. Twee andere Russische eenheden vielen de Duitsers frontaal aan waardoor Krakau al gauw in handen was van de Russen. Op 21 januari 1945 bereikten de Russische tanks dan eindelijk de rivier de Oder. Ze volgden de weg naar het zuidoosten en langs de rivier naar Opeln (Opole). Met opzet vertraagden de Russen hun pas zodat de ontsnappingsroute voor de Duitsers open bleef. Doordat Silezië omsingeld was konden de Duitsers alleen via deze route de stad ontvluchten. Dit, zoals de Russen al hoopten, gebeurde dan ook en zonder gevecht kwam Silezië in Russische handen.

De opmars naar het westen ging verder in vlot tempo. Tussen Breslau en Opeln (Opole) werd door de Russen de Oder overgestoken en bij Steinau werden bruggen over de Oder veroverd door de Russen.

Op 27 januari werd vernietigingskamp Auschwitz door de Russen ontdekt en bevrijd.

Warschau-Posen-offensief

De Russen wilden de Duitsers laten geloven dat Warschau het hoofddoel zou zijn van het offensief. Eén van de legeronderdelen werd dan ook naar het bruggenhoofd van Magnuszew gestuurd. De echte aanval zou echter door twee legeronderdelen gedaan gaan worden. Deze twee legers zouden een bres slaan in de Duitse linies waarna een Wit-Russische tankdivisie naar het westen zou gaan om de Duitse bruggenhoofden aan de rivier de Oder in te gaan nemen. Het eindstation van deze Wit-Russische divisie zou Berlijn worden. Vanuit een kleiner bruggenhoofd bij Pulawy zou een tweede aanval ingezet gaan worden.

14 januari 1945

Het Wit-Russische leger valt de Duitsers aan. Na een korte artillerieaanval viel de Russische infanterie over een front van honderd kilometer de Duitsers aan. Een paar uur later was de linie al op verschillende plaatsen door de Russen doorbroken en aan het einde van de dag waren de Russen al twaalf kilometer verder naar het westen. De aanval vanuit Pulawy was tevens ook een succes. Deze legers wisten op de eerste dag de Duitsers twintig kilometer terug te dringen naar het westen.

Een dag later werden twee Russische tanklegers ingezet. Honderddertig kilometer ten westen van Magnuszew werd één van deze tanklegers ingezet met Lodz als doelwit. Het tweede tankleger zou richting Inowraclaw rijden en contact houden met het Wit-Russische leger. Maarschalk Zjoekov gaf het tankleger de opdracht om de Duitse verzetshaarden te ontwijken en door te stomen naar het westen. Meer dan zestig kilometer per dag werd er door de tanks afgelegd. Op sommige dagen werd er zelfs 's nachts doorgereden. Van een Duitse verdediging was niks meer terug te vinden.

Warschau werd omsingeld door de Russen en de Wit-Russen. In de Poolse hoofdstad waren op dat moment nog maar een aantal Duitse legereenheden aanwezig en op 17 januari 1945 trokken ook deze laatste Duitse eenheden de stad uit. Het verlies van Warschau was alweer een nederlaag voor Hitler.

15 januari 1945

De Duitsers gaan in de tegenaanval. Het pantserkorps Grossdeutsland werd eropuit gestuurd vanuit Oost-Pruizen om in het zuiden de Duitse legers bij te staan. De Russen waren alleen ondertussen al bij Lodz, alwaar het pantserkorps Grossdeutsland werd vernietigd. Een klein aantal Duitse soldaten wist de bescherming van andere Duitse eenheden te vinden. Op 18 januari 1945 was Lodz dan ook zonder veel moeite in handen van de Russen. 19 januari 1945 werd Inowraclaw ingenomen door de Russen en op 23 januari 1945 viel Bydgoszcz in Russische handen. Stalin wilde dat de Russische tankdivisies rust zouden nemen tot de overige legers aanwezig waren maar Maarschalk Zjoekov stoof door. Hij wilde niet dat de Duitsers zich weer konden hergroeperen.

21 januari 1945

De Russische tanks kwamen bij de rivier de Warte. Bij Posen staken ze de rivier over. Posen zelf was een te zware taak om in te nemen door twee Russische tankdivisies dus lieten ze de middeleeuwse stad achter zich. Echter kwam vlak achter de tankdivisies een legereenheid die Posen wel omsingelden en de slag om Posen begon. Pas twee dagen later was de stad in Russische handen.

Einde van het Wisla-Oderoffensief

31 januari 1945. Het tankleger bereikte de Oder bij de plaats Küstrin. Op deze dag stoomden ze door tot de andere kant van de rivier. Aan het einde was dan ook de westoever van de Oder in Russische handen. Een dag later stak het tweede tankleger in de buurt van Frankfurt an der Oder de rivier over. Beide divisies hielden hun stellingen in handen en de Russische legers konden op twee plaatsen nu de Oder oversteken.

8 februari 1945

De legers kregen bericht van Stalin dat ze niet verder hoefden naar Berlijn. Wat de reden hiervoor was is tot op de dag van vandaag niet duidelijk.

Op de flanken van beide Russische fronten waren nog Duitse legers en er wordt vermoed dat Stalin bang was dat de Duitsers via Pommern of Silezië alsnog zouden aanvallen. Eerst moest dan ook de dreiging bij deze steden opgeruimd worden voor de legers door mochten naar Berlijn.

Een andere mogelijkheid is dat Stalin nog niet klaar was met zijn politieke plannen. Als Stalin door zou stomen naar Berlijn en Berlijn in zou nemen dan was de oorlog voorbij. Maar Stalin had nog niet genoeg landen in handen om de Sovjet-Unie op te richten. Hij wilde een gordel van satellietstaten om Rusland heen hebben. Hiervoor moest hij ook nog Hongarije en Tsjecho-Slowakije veroveren want Polen en Roemenië was niet voldoende. Dit moest gebeuren voor de oorlog voorbij was, anders zou Stalin deze landen niet in handen krijgen.

Het leger kreeg dan ook in februari de opdracht om naar Wenen te gaan en ook Hongarije te bevrijden van de Duitsers. Wenen zou een mooi en strategisch punt zijn in de onderhandelingen met de geallieerden over Europa. In tegenstelling tot de Geallieerden werkte Stalin tijdens al zijn offensieven aan een naoorlogs plan voor Europa en vooral de Sovjet-Unie.

Lees verder

• WO II: Slag om de Ardennen (Ardennenoffensief)
• WO II: Het beleg van Leningrad
• WO II: D-Day, de landing in Normandië
• WO II: De slag om Berlijn en de dood van Hitler