Market Garden overzicht strijd van 17 t/m 26 september 1944

Het krijgsplan Market Garden was duidelijk: Nederland voor Kerstmis 1944 bevrijden van de Duitsers door in één beweging door te trekken naar Berlijn, via Nijmegen en Arnhem. De belangrijkste bruggen over de Rijn, Waal en Maas veroveren door luchtlandingstroepen en op hetzelfde moment met een enorme legermacht via Noord-Brabant naar het noorden oprukken. Het plan mislukt jammerlijk. Het wordt een verloren strijd met de slag om Arnhem als dieptepunt. De bevrijding van heel Nederland duurt nog maanden. Een overzicht van gebeurtenissen van 17 t/m 26 september 1944.

Het ontstaan van het plan Market Garden

Begin september 1944: Na D-Day is Frankrijk en het grootste gedeelte van België bevrijd van de Duitsers. Nu nog oprukken naar Berlijn. Vanuit Arnhem moet de opmars naar het Ruhrgebied beginnen, wat mogelijk is gemaakt doordat de Duitsers in het westen van Nederland zijn afgesneden. Belangrijk voor de opmars zijn de bruggen over de Rijn, Waal en Maas. Deze bruggen moeten in ieder geval in handen van de geallieerden komen. Een verrassingsaanval van parachutisten moet voor de verovering zorgen. Het idee voor de grootste luchtlandingsoperatie aller tijden is bedacht en krijgt de naam Market Garden.

Het krijgsplan: binnen 48 uur Arnhem bereiken

• Oost- Brabant en Nijmegen moeten door Amerikaanse parachutisten veilig worden gesteld.
• De Britse parachutisten nemen Arnhem voor hun rekening.
• Bij de Belgische grens staan 100.000 manschappen met tanks, kanonnen en ander zwaar materieel klaar.
• Zij moeten binnen 48 uur Arnhem bereiken.

Zondag 17 september: start operatie Market Garden

Vanuit Engeland worden meer dan 20.000 militairen overgevlogen naar Zuidoost-Nederland voor de luchtlandingen, onder andere op de Ginkelse Heide. Maar het hele bevrijdingsplan valt door allerlei omstandigheden in het water.

• Er zijn te weinig vliegtuigen om de manschappen in één keer over te vliegen, waardoor meer luchtlandingen nodig zijn. De opmars van de landtroepen vanuit België wordt voorlopig tegengehouden, want de Duitsers geven veel meer tegenstand dan verwacht. De Amerikanen in Nijmegen worden verrast door heftige beschietingen vanuit Duitsland.
• / Bron: archives.gov, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  In Arnhem wachten twee gepantserde SS-divisies de Britse parachutisten op.

Luitenant-kolonel John Frost in Arnhem

Luitenant-kolonel John Frost heeft weliswaar de Rijnbrug van Arnhem veroverd, maar wordt door gewaarschuwde Duitsers meteen aangevallen.
Frost en zijn mannen raken geïsoleerd want:

• De Britten bereiken Arnhem niet, omdat zij op onverwacht op sterke Duitse pantserdivisies stuiten. Deze divisies zijn in allerijl door de Duitsers van het front weggehaald. Het verzet heeft de leiding gewaarschuwd, maar wordt niet geloofd.
• Het grondleger heeft ernstige vertraging.
• De Amerikanen hebben de bruggen over de Maas en het Maas-Waalkanaal veroverd, maar rukken te laat op naar de Waalbrug in Nijmegen, waardoor deze door de Duitsers kan worden bezet.

Maandag 18 september: wat kan er nog meer misgaan

• Een nieuwe aanval op de Waalbrug in Nijmegen door de Amerikanen mislukt.
• Omdat de Duitsers de landingsterreinen bij Groesbeek dreigen te veroveren, verlaten Amerikanen de Waalbrug, trekken naar de terreinen in Groesbeek en weten deze veilig te stellen.
• Vlak daarna volgt een nieuwe serie luchtlandingen.
• Duitsers vallen nu vanaf de zuidkant John Frost en zijn mannen aan, die de doorbraak weten tegen te houden.

Frost heeft de brug nog steeds in handen, maar krijgt geen versterking

John Frost zal geen versterking krijgen omdat:

• De Britse landingsterreinen bij Wolfheze en Ede worden aangevallen.
• De versterkingen komen midden in een enorme veldslag terecht.
• De Duitsers hebben een 'Corridor' gecreëerd waardoor de grondtroepen nog niet verder gekomen zijn dan Eindhoven.

Dinsdag 19 september: Poolse zweefvliegtuigen

• De grondtroepen voeren een hevig gevecht om de 'Corridor' en weten uiteindelijk tot bij Grave te komen.
• De Britten proberen opnieuw om bij de Rijnbrug in Arnhem te komen, maar ook deze poging mislukt.

John Frost en zijn bataljon bevinden zich nog steeds in een isolement

• Er worden bij de Britse landingsgebieden Poolse zweefvliegtuigen ingezet met versterkingen voor de Britten.
• Op het moment dat de meeste vliegtuigen landen worden zij onder vuur genomen door de Duitsers.
• De Polen lijden zware verliezen.

Woensdag 20 september: te laat

• De Amerikaanse parachutisten ondernemen een poging om de Waalbrug bij Nijmegen toch nog te veroveren. Deze keer slagen zij daarin. Ook de spoorbrug valt in hun handen.
• De weg is vrijgemaakt voor de tanks om op te rukken naar de Rijnbrug in Arnhem, maar te laat.

In Arnhem is het bataljon van John Frost niet meer te redden

• De Duitsers schieten alle gebouwen die in de buurt van de brug staan één voor één in puin.
• In die gebouwen bevinden zich veel uitgeputte Britse soldaten.
• Britse parachutisten worden in Oosterbeek, vlakbij Arnhem teruggedrongen.

Donderdag 21 en vrijdag 22 september: John Frost en zijn mannen geven zich over

• De Rijnbrug is nu definitief in handen van de Duitsers.
• De Poolse parachutistenbrigade landt bij Driel maar is te laat om hulp te kunnen bieden, waardoor in Oosterbeek de rest van de parachutisten geen kant meer op kan.
• De para's zitten in het nauw.
• De Amerikanen denken vanuit Nijmegen rechtstreeks door te kunnen stoten naar Arnhem, maar worden bij Elst door een aantal Duitse tanks dat de Rijnbrug heeft kunnen verlaten opgewacht.
• Een tankgevecht volgt, maar de Duitsers weten deze aanval af te slaan.

Zaterdag 23 en zondag 24 september: Oosterbeek, the hell

• 150 Poolse parachutisten bereiken Oosterbeek, maar kunnen niets meer betekenen voor de overigen. Wel krijgen zij te horen: "You are walking into Hell".
• Geen enkele poging om Oosterbeek te versterken lukt meer.
• Bovendien hebben de Duitsers de bevoorrading van de parachutisten in handen.

maandag 25 september: de slag om Arnhem is verloren

• De eerste Airbornedivisie of beter gezegd, dat wat er nog van over is, kan nog maar één ding doen.
• Proberen te ontkomen
• De enige mogelijkheid om te ontkomen is de overkant van de Rijn bereiken.
• Daar liggen de Betuwe en Nijmegen die bevrijd zijn.
• In de nacht lukt het 2400 soldaten de andere oever van de Rijn te bereiken.

Dinsdag 26 september: de Rijnbrug een brug te ver

• In Oosterbeek rijden de eerste Duitse tanks binnen.
• De gewonde Britten en Polen die de oversteek via de Rijn niet kunnen maken geven zich over.
• De Rijnbrug van Arnhem is een brug te ver gebleken.
• Het gebied boven de Rijn is weer in Duitse handen.

De gevolgen van de slag om Arnhem

Het westen krijgt met een barre hongerwinter te maken.

• De snelle opmars naar Duitsland is gestopt.
• Het zuiden van Nederland is bevrijd, maar de gebieden boven de Rijn en het Westen van Nederland blijven tot mei 1945 bezet gebied.
• Meer dan 210.000 mensen in de regio's van Arnhem, Wageningen en Rhenen moeten evacueren en kunnen pas in de loop van 1945 terug naar hun gebied, waar velen de resten aantreffen van wat eens hun huis is geweest. Degenen die hun huis ongeschonden aantreffen zien dat alles door de Duitsers is weggeroofd.
• Nijmegen wordt frontstad.