Hitlers kopstukken: Joseph Goebbels

Joseph Goebbels heeft als geen ander bijgedragen aan het verkondigen van het nationaal-socialisme. Deze begaafde spreker was een van de intelligentste leider van de Derde Rijk. Hij wist van Hitler een afgod te maken en een leider in wie het Duitse volk geloofde.

De jeugd van Goebbels

Op 29 oktober 1897 werd Paul Joseph Goebbels geboren in Rheydt, een industriestadje in het Rijngebied. Zijn vader was directeur van een klein textielbedrijfje en zijn moeder was vroom katholiek. Hij had 2 broers en een zus. Hij leek een gewone jeugd te gemoed te gaan, maar op 4 jarige leeftijd werd hij getroffen door kinderverlamming. Hierdoor liep hij een lichamelijke handicap op; zijn linkerbeen was 10 centimeter korter dan zijn rechter. Door de handicap leefde hij een teruggetrokken leven. Omdat hij lichamelijk minder was dan de andere kinderen, begon hij zich geestelijk sterk te ontwikkelen door het verslinden van boeken. Na de middelbare school ging hij studeren aan de Duitse universiteit. Literatuur had zijn grootste interesse en dan voornamelijk Duitse literatuur.

NSDAP

Na de Eerste Wereldoorlog werd Duitsland getroffen door inflatie en een in elkaar gestorte economie. Goebbels leefde in armoede wat hem waarschijnlijk de rest van het leven getekend heeft. Zijn nationalistische gevoelens kregen langzaamaan steeds meer de overhand. In 1922 werd hij lid van de NSDAP, nadat hij Hitler had horen spreken. Al snel werd hij secretaris van het hoofd van de NSDAP in het noordelijke deel van Duitsland.

In 1925 ontstond er onenigheid binnen de partij. De leiders in het noorden vonden dat de leiders in het zuiden te weinig aandacht schonken aan het socialistische gedachtegoed van de partij. Goebbels pleitte voor het vertrek van Hitler als partijleider. Uiteindelijk werd er gekozen voor de weg die de weg die de zuiderlingen waren ingeslagen. Doordat dit besluit met moeite tot stand was gekomen, besloot Hitler Goebbels naar München te halen om hem in te palmen. Dit deed hij door Goebbels te laten verblijven in de duurste hotels, hem laten rondrijden in een limousine en hem uit te nodigen bij grote partijbijeenkomsten van de top van de partij. Goebbels ging overstag.

In 1926 werd Goebbels benoemd tot gouwleider van Berlijn. Onder zijn leiding nam het aantal leden van de partij snel toe. Dit was mede te danken aan zijn toespraken en de rellen die er daarna ontstonden tussen leden van de SA en anti-nazi’s (meestal communisten). Hij kreeg als bijnaam “De Doctor”. Op den duur werden de rellen zo erg dat hem een spraakverbod werd opgelegd.

Door dit succes benoemde Hitler hem in 1929 tot hoofd van de propagandadienst van het gehele rijk. De NSDAP werd gestaag groter en het werd op den duur de een na grootste partij in Duitsland. Op 30 januari 1933 werd Hitler benoemd tot rijkskanselier. Hij vormde een kabinet waarin Goebbels minister van Propaganda en Volksvoorlichting werd. Onder zijn leiding werd het nieuws langzaam aan gecensureerd. Zijn ministerie bepaalde wat de radio en de kranten mochten uitzenden en schrijven. Kritiek op het nazi-regime werd niet getolereerd. Deze media werden langzaam spreekbuizen voor de nazi-propaganda. Daarnaast bepaalde zijn ministerie over het culturele leven van het Derde Rijk. Zijn ministerie bepaalde welke theater stukken er gespeeld mochten worden, welke films er gedraaid mochten worden, welke boeken mensen mochten lezen, welke muziek er geluisterd mocht worden en welke kunst er getoond mocht worden. Dit kleine, maar machtige ministerie bepaalde wat de mensen mochten zien, horen, lezen en denken.

Het buitenland was echter niet onder de indruk van Duitsland. Daarom startte hij een charmeoffensief om het buitenland ervan te overtuigen dat het Duitse volk eensgezind achter de Führer stond en dat er stabiliteit heerste in Duitsland. Daarnaast was de campagne erop gericht om geruchten van jodenvervolging, folterkamer en concentratiekampen de kop in te drukken.

In 1936 begon de Duitse industrie zich voor te bereiden op de oorlog en aan Goebbels de taak om het volk klaar te stomen voor de oorlog en het rechtvaardigen daarvan. In deze campagne werd er gesproken over het onrecht van het Verdrag van Versailles, het ‘wrede lot’ van ‘Volksduitsers’ in Tsjecho-Slowakije en Polen en de ‘historische eenheid’ van Duitsland en Oostenrijk. Dit was een onderdeel van de Lebensraumplannen van Hitler.

In Goebbels privé-leven was het rond deze tijd onrustig. Hij was dol op mooie actrices en kreeg een liefdesverhouding met een Tsjechische actrice, Lida Baarova. Hij wilde scheiden van zijn vrouw Magda en met haar trouwen. Dit stond de Führer echter niet toe. Hij gaf hem een jaar bedenktijd, maar in dat jaar mocht hij Lida niet zien of spreken. Door deze boycot werd Lida erg ongelukkig, waardoor ze hem nooit meer heeft gezien.

Goebbels zag als een van de weinige nazi-leiders in dat door oorlog te voeren, Duitsland onnodig risico liep. Daarnaast zou het zijn machtspositie verzwakken.

Het verloop van de oorlog

In het begin van de oorlog werden de militaire overwinningen met veel bombarie uitgezonden via radio, film en krant. Toen de kansen in de oorlog keerden werd er vooral de nadruk gelegd op de heldhaftige strijd van de Duitsers tegen het joodse kapitalisme en het rode bolsjewisme. Hij kreeg nog meer tegenslagen te verwerken. Eerst ontvluchtte Rudolf Hess, de plaatsvervanger van de Führer, Duitsland en vluchtte naar Duitsland. Niet veel later moest hij bekend maken dat het zesde Duitse leger had gecapituleerd in Stalingrad en dat er daar 300.000 man waren omgekomen. Tijdens dit bericht werd er tegen de bevolking gezegd dat het lot van het vaderland op het spel stond. Men moest dus kiezen voor de eindoverwinning of het bolsjewisme. Er werd zelfs kritiek geuit op het regime. Er ging een golf van angst van ongeloof en angst door het Reich. Maar het pakte goed uit voor Goebbels, want de Duitsers verwerkte het verlies en begon eendrachtig samen te werken. Vanaf dat moment kon Goebbels doen met de feiten wat hij wilde.
Dit zou echter van korte duur zijn, want het aantal bombardementen op de Duitse steden nam langzaam aan toe.

Gaandeweg besefte hij dat een oorlog op twee fronten Duitsland op den duur fataal zou worden. Hij probeerde Hitler ervan te overtuigen dat hij met een van de twee geallieerde moest gaan praten over wapenstilstand. Goebbels schatte de kans het grootst bij de Russen en in maart 1943 werd er al voorzichtig contact gezocht met een Russische diplomaat in Finland. Dit overleg lekte echter uit naar de buitenlandse pers, waarop Hitler besloot de vredesonderhandelingen van de hand te wijzen.

In tegenstelling tot andere nazi-leiders, bezocht Goebbels de Duitse steden die getroffen waren door de geallieerde bombardementen. Hij sprak daar de mensen weer moed in. Hij vond dat dit eigenlijk een taak van de Führer, maar die weigerde dit te doen. Samen zieke verschijning van Hitler, kreeg Goebbels een andere beeld van Hitler. In kleine kring uitte hij kritiek op de Führeren en tolereerde hij zelfs kritiek op de Führer.

Zelfmoord

Op 1 mei 1945 pleegde hij samen met zijn vrouw Magda zelfmoord in de Führerbunker. De avond ervoor had zijn vrouw hun 6 kinderen al vergiftigd. Hij had de opdracht geven hun lichamen te verbranden. De Russen vonden de twee verkoolde lichamen later. Na identificatie werden de lichamen begraven in Berlijn, maar niemand weet precies waar.