Het Oranjehotel, de angst voor ieder verzetslid

Het Oranjehotel is de cynische benaming voor het huis van bewaring in Scheveningen. Deze benaming komt voort uit de Tweede Wereldoorlog, toen in het Oranjehotel Duitse krijgsgevangenen werden opgesloten en gemarteld, waarvan ruim 200 personen naar de Waalsdorpervlakte werden overgebracht, alwaar deze gefusilleerd werden.

Voor de oorlog

Voor de oorlog uitbrak werd het Oranjehotel (vanaf 1919) gebruikt om criminelen die een licht vergrijp hadden gepleegd op te sluiten. Toen de Duitsers Nederland bezetten werd de gevangenis door de Duitsers ingericht als strafgevangenis.

Tijdens Tweede Wereldoorlog

De eerste verzetslieden die door de Duitsers werden vastgezet in het Oranjehotel waren de leden van de Geuzengroep, welke op 13 maart 1941, op drie leden na, werden geëxecuteerd op de Waaldorpervlakte. Tijdens de oorlog zouden nog vele anderen verzetslieden, communisten en joden in het Oranjehotel worden vastgezet. Gevangenen werden veelvuldig mishandeld en gefolterd, waaraan zelfs enkele gevangenen ter plekke zijn bezweken.

Op celmuren werden door gevangenen teksten gekerfd met leuzen als "Leve de Koningin", maar ook cynische teksten als "Welkom in het Oranjehotel". Een veelgebruikte kreet in de eerste jaren van de oorlog is In deze bajes zit geen gajes, maar Holands Glorie potverdorie.

Plaquette bij het poort

In één van de zijkanten van de gevangenis is een zijdeur gevestigd in de vorm van een kleine poort. Ter dood veroordeelde gevangenen werden door deze poort naar de Waalsdorpervlakte gebracht. Oud-gevangene Nico Donkersloot schreef de volgende tekst voor de het gedenkteken naast het poortje:

1940-1945
Gedenk hun laaste gang
Door deze lage poort,
Hun leven
Voor vrijheid en voor recht gegeven.
Zet hun strijd voort.

Na de oorlog

Na de Tweede Wereldoorlog werden in eerste instantie deserteurs vastgezet, waaronder NSB-leider Anton Mussert en eerdere bewakers van de gevangenis. Later kreeg de gevangenis de functie van Penitentiaire Inrichting. Tegenwoordig is er plaats voor ruim 1000 gedetineerden. Sinds 1946 wordt er op de laatste zaterdag van september of de eerste zaterdag van oktober een herdenking gehouden.

In 2009 werd bekend gemaakt dat Staatssecretaris van Justitie Albayrak besloot de Units 1 en 2 te sluiten om er een bezoekerscentrum van te maken, alwaar voorlichting gegeven kan worden over het de gebeurtenissen in het Oranjehotel en de Waalsdorpervlakte.