Boekrecensie: Je vous écris du Vel d'Hiv

Naar aanleiding van "Haar naam was Sarah" werd er door Karen Taieb gezocht naar brieven die waren geschreven door mensen die in de Vélodrome d'Hiver opgesloten hadden gezeten. Veel brieven zijn er niet uit die tijd overgebleven, maar de weinige brieven die men heeft teruggevonden in de archieven van het Mémorial de la Shoah, werden gebundeld in het boek "Je vous écris du Vel d'Hiv, les lettres retrouvées". Het boek verschijnt in het Nederlands onder de titel "Ik schrijf u vanuit Vel d'Hiv". Het voorwoord is van Tatiana de Rosnay, de schrijfster van 'Haar naam was Sarah'.

Brieven geschreven in het Vélodrome d'Hiver

Karen Taieb, verantwoordelijke voor de archieven in het Mémorial de la Shoah in Parijs, vroeg zich na het lezen van de fictieve roman "Haar naam was Sarah" af of de mensen die in het Vélodrome d'Hiver hadden gezeten ook brieven naar de buitenwereld hadden geschreven. Tot dan was er maar één foto gekend uit die periode. Toen ze begon te pluizen in de archieven, vond ze een paar brieven, 18 om precies te zijn. Vele van deze brieven werden zorgvuldig bewaard door de naasten van de gedeporteerden en later aan het Mémorial geschonken. Zo kwam Karen Taieb op het idee om ze te bundelen en om ze uit te geven in boekvorm. Al de schrijvers van de brieven werden gedeporteerd en omgebracht. Slechts één vrouw kwam levend terug. Het boek werd uitgegeven door de Editions Robert Laffont in maart 2011 en de schrijfster van "Haar naam was Sarah", Tatiana de Rosnay, schreef het voorwoord. Het boek werd vertaald in het Nederlands en verscheen onder de titel "Ik schrijf u vanuit de Vel d'Hiv".

Je vous écris du Vel d'hiv, het boek

Het boek bestaat uit een voorwoord van Tatiana de Rosnay, een voorwoord door Karen Taieb, 18 brieven en een aantal oorspronkelijke documenten betreffende de operatie "Vent printannier" (lentewind), beter bekend onder de naam "La Rafle du Vel d'Hiv" (de razzia van de Vel d'Hiv).

Het voorwoord door Tatiana de Rosnay

In het voorwoord schrijft Tatiana de Rosnay over de impact die haar boek "Haar naam was Sarah" heeft gehad. Het fictieve verhaal, gebaseerd op waargebeurde feiten, heeft bij veel mensen heel wat teweeggebracht. Tijdens haar vele verplichtingen ten gevolge van het verschijnen van het boek, heeft ze ook het geluk gehad om overlevenden van de Shoah te ontmoeten en sommigen van hen hadden ook daadwerkelijk in de Vélodrome d'Hiver gezeten. In het voorwoord beschrijft ze die ontmoetingen.

Het voorwoord van Karen Taieb

In het voorwoord van Karen Taieb ontdekt u hoe het boek is ontstaan en hoe de mensen in het archief hebben gezocht naar overgebleven getuigenissen van die verschrikkelijke dagen in het Vélodrome d'Hiver. Ze beschrijft ook haar ontmoeting met Tatiana de Rosnay en hoe het idee voor het boek langzaam is gerijpt.

De 18 brieven

Daarna volgen er 18 hoofdstukken met daarin telkens een weergave van de originele brief, daarna een gedrukte transcriptie en bij sommige brieven ook een beetje uitleg over de familie achter de brieven. Verderop in het boek staan er ook een aantal foto's van de schrijvers van de brieven of van hun familieleden. Alle schrijvers en al hun familieleden werden gedeporteerd en stierven in de concentratiekampen. Telkens wordt vermeld met welk transport de mensen waren vervoerd naar de respectievelijke concentratiekampen. Slechts één vrouw is levend teruggekomen. De brieven werden allemaal zorgvuldig bijgehouden door familieleden en overgemaakt aan het Mémorial de la Shoah. Vele brieven gaan over de bezittingen van de mensen. Zij smeken familie en buren om over hun bezittingen te waken. Ook worden er dikwijls pakketjes gevraagd, met voedsel of kleding. In sommige brieven wordt de toestand in de Vélodrome d'Hiver beschreven. Uit de brieven blijkt ook dat de mensen geen idee hadden van wat er met hen ging gebeuren. Sommige brieven krijgen ook een vervolg van uit een ander concentratiekamp.

De bijlagen

In de bijlagen van het boek staat een foto van de bussen die geparkeerd stonden voor het stadion. Er staat ook een brief in van 13 juli 1942 van de directeur van de gemeentepolitie, Hennequin, aan alle commisariaten van Parijs en randsteden met heel precieze aanwijzingen over hoe de arrestaties moesten verlopen en wat er met de mensen moest gebeuren. Een uniek document, perfect bewaard. Daarna volgt een brief waarin de bussen voor het transport worden besteld. Tenslotte staan er ook een aantal getuigenissen in van mensen die in die periode werden opgeroepen om in het Vélodrome d'Hiver te werken: brandweermannen die de veiligheid moesten garanderen, verpleegsters, etc. Uit die getuigenissen blijkt dat er heel wat brieven zijn geschreven, die door vrijwilligers werden buitengesmokkeld en zo goed en zo kwaad als het ging naar de familie en kenissen werden gebracht of opgestuurd. Weinigen zijn er van overgebleven... . Verder in het boek ook een aantal tekeningen en schetsen, gemaakt door gedeporteerden. Op het einde een uitgebreide bibliographie van boeken, films en documentaires die verschenen zijn over het onderwerp. Handig voor wie geboeid is geraakt door het onderwerp en nog meer wil weten en verder wil lezen.

Uitgave van het boek

Het boek "Je vous écris du Vel d'Hiv, les lettres retrouvées" werd uitgegeven in maart 2011 en op 17 juli 2011 volgt een officiële voorstelling van dit unieke document in het Mémorial de la Shoah in Parijs. Deelname was gratis, maar het aantal plaatsen was beperkt. Vlug inschrijven was dus de boodschap.

Mémorial de la Shoah

Het Mémorial de la Shoah bevindt zich in Parijs, Rue Geoffray l'Asnier. Het is geopend in januari 2005 en is een unieke plaats, aangezien het het eerste archiefcentrum is over de Shoah in Europa. De Voorzitter van de Mémorial de la Shoah is Eric de Rothschild. Het centrum werd geopend opdat niemand zou vergeten wat er is gebeurd. Het centrum is opgebouwd uit verschillende delen en men kan er heel wat doen. Een overzicht:

• Het Centre de Documentation Juive Contemporaine: dit centrum bevat meer dan 1 miljoen gearchiveerde documenten, 90.000 foto's en 55.000 werken die vrij kunnen geraadpleegd worden.
• Museum: in het permanente museum wordt een chronologisch overzicht gegeven van de geschiedenis van de Franse Joden tijdens de Shoah.
• Tijdelijke tentoonstellingen: in tegenstelling tot de permanente tentoonstelling wordt er in de tijdelijke tentoonstellingen allerlei tentoongesteld over de Joden in de andere landen van Europa.
• Opleidingen en workshops: zowel voor scholen als voor particulieren worden er workshops gegeven en pedagogische ateliers. Er is ook een zomeruniversiteit en volwassen kunnen er opleidingen volgen. Er worden ook debatten gehouden, concerten gegeven en conferenties.
• Multimediaruimte: in de multimediaruimte kan men kijken naar getuigenissen op video en men vindt er ook documentaires over de Shoah.
• Bibliotheek: in de bibliotheek vindt men heel wat werken die kunnen geraadpleegd worden. Er is ook een boekenwinkel aanwezig waar gespecialiseerde werken over de Shoah kunnen aangekocht worden.
• Magazine en uitgaven: het Mémorial de la Shoah geeft een magazine uit en heeft al heel wat publicaties op zijn naam staan. Ook deze bevinden zich in het centrum en kunnen geraadpleegd worden.
• Hulp voor families van slachtoffers: het centrum biedt ook hulp aan de nabestaanden om dossiers samen te stellen om schadevergoedingen aan te vragen. Het helpt hen ook om naasten terug te vinden aan de hand van de lijsten die in het centrum aanwezig zijn.
• Organiseren van reizen: het centrum organiseert geregeld reizen voor (school)groepen of individuelen naar Auschwitz-Birkenau.

Een ideetje voor een uitstap voor iedereen die zich wil verdiepen in de Shoah en graag unieke documenten raadpleegt.

Lees verder

• WO II: la rafle du Vel d'Hiv, 77 jaar geleden