Dichtvormen: de Limerick

De Limerick is een buitengewoon populaire dichtvorm en telt een grote schare beoefenaars. Mogelijk komt dit door de over het algemeen grappige, en vaak zelfs pikante ontknoping die aan dit genre eigen is.

Geschiedenis

De eerste limericks duiken op in Frankrijk rond 1716. Ze lijken echter wel het resultaat van een hele ontwikkeling, maar die is maar moeizaam in kaart te brengen.

De vorm werd in Engeland populair gemaakt door Edward Lear die 212 limericks schreef. De meeste waren nonsense gedichten die vergezeld gingen van een illustratie.

Velen zijn hem gevolgd en vaak met wat minder non-sensical inhoud. Kipling, Shaw, Carroll, Twain, Wells, Rosetti, ze hebben allemaal limericks geschreven bij tijd en wijle. Hier een leuk voorbeeld van Carroll:

To Miss Vera Beringer
There was a young lady of station
"I love man" was her sole exclamation
But when men cried, "You flatter"
She replied, "Oh! no matter
Isle of Man is the true explanation"

Ook Nederland kent vele beoefenaars van dit genre. John O'Mill (1915-2005) is misschien wel de meest bekende, hoewel... misschien is hij al in vergetelheid geraakt. Hier een voorbeeldje:

De kruisridder
Een fel papenvreter in Leiden
die alles wat Rooms is wil mijden,
heeft ook - consequent
tot het bittere end-
het kruis uit zijn broek laten snijden.

Opbouw

De limerick heeft een vrij strak metrum en rijmschema.

De eerste, tweede en vijfde regel bestaan uit drie amfibrachen, dat zijn versvoeten bestaande uit een beklemtoonde lettergreep, voorafgegaan en gevolgd door een onbeklemtoonde. Deze drie regels hebben ook dezelfde rijmklank.

De derde en vierde regel bestaan uit een amfibrach en een jambe (een onbekemtoonde lettergreep gevolgd door een beklemtoonde). Ook deze twee regels rijmen.

In de eerste regel wordt vaak persoon in verbinding met een plaatsnaam (of eigennaam) geïntroduceerd, bij voorkeur met de plaatsnaam als laatste woord: bv: Een meisje, studerend in Londen... (de beklemtoonde lettergrepen zijn vet!).

De laatste regel moet een pointe, een uitsmijter, een overwachte wending bevatten, zie de voorbeelden hierboven.

Hieronder tenslotte een poging van eigen hand, niet helemaal volgens de regels:

Een goed infoteur uit Almere
Die schreef zijn artikels met ere.
Hij verzuchtte bedeest:
Geen mens die ze leest!
Hij was vergeten te publiceren.