Easy Virtue: een toneelstuk van Noël Coward

De Brit Noël Coward is als schrijver van toneelstukken bekend om zijn scherpe humor, gevoel voor drama en indrukwekkende dialogen. Al deze dingen komen terug in één van zijn vroegere toneelstukken: Easy Virtue (Lichte Zeden in het Nederlands). Easy Virtue laat zien wat er gebeurt als de zoon van een Engelse familie uit de hogere middenklasse uit Frankrijk terugkomt met zijn nieuwe bruid. Zijn moeder kan zich niets ergers voorstellen dan dit huwelijk en helaas geldt hetzelfde voor de bruid, een aantal maanden later. De leden van de familie hebben zulke verschillende visies op het leven dat het samenleven in één huis wel moet eindigen in drama.

Productie

Noël Coward schreef Easy Virtue in 1924. Het toneelstuk werd in december 1925 voor het eerst opgevoerd in de Verenigde Staten, zelfs nog voordat het op het podium verscheen in Engeland. In Londen werd het toneelstuk pas een half jaar later voor het eerst opgevoerd. De regie werd gedaan door Basil Dean. Easy Virtue werd 147 keer gespeeld in het Empire Theater van New York, en 124 keer in de Duke of York's Theatre in Londen. Nog voordat het toneelstuk in Londen arriveerde, bezocht het een theater in Manchester. Een plaatselijk comité vond echter de naam Easy Virtue niet gepast, dus verscheen het toneelstuk daar als A New Play in Three Acts oftewel 'een nieuw toneelstuk in drie aktes'.

Dramatis personae

• Colonel Whittaker
• Mrs. Whittaker
• John (zoon)
• Marion (oudste dochter)
• Hilda (jongste dochter)
• Sarah Hurst
• Charles Burleigh
• Philip Bordon
• Furber
• Mr. Harris
• Nina Vansittart
• The Hon. Hugh Petworth
• Bobby Coleman
• Lucy Coleman
• Henry Furley
• Mary Banfield
• Mrs. Hurst
• Mrs. Phillips
• Larita Whittaker (vrouw van John Whittaker)

Het toneelstuk

Ontstaan

Noël Coward schreef Easy Virtue in een tijd dat er veel veranderde en moderniseerde in Engeland. Hij zegt zelf dat dit toneelstuk ontstond uit een soort nostalgie naar de oude tijd, waar het ondanks veel beperkte, stijve gedragscodes en ouderwetse morele regels wel altijd duidelijk was wat men moest doen - in ieder geval in de hogere sociale klassen. Beleefde omgangsvormen waren belangrijk en het was altijd duidelijk wat moreel juist en onjuist was. In Easy Virtue komt deze ouderwetse vorm van sociale omgang in botsing met een modernere vorm, die meer openstaat voor vernieuwing en minder oordeelt maar ook meer onzekerheid geeft.

Het toneelstuk bestaat uit drie aktes en speelt zich af in het huis van de Whittakers.

Eerste akte: een onverwachts bezoek

In de eerste akte maken we kennis met de familie. De moeder, mevrouw Whittaker, is een actieve vrouw die graag de controle wil hebben en heel duidelijke ideeën heeft over wat gepast is en wat niet. Ze is nogal zelf-medelijdend en neemt het haar man kwalijk dat hij zich zo weinig betrekt bij wat er in het huis gebeurt. Haar oudste dochter Marion deelt veel van haar visies en is bovendien fanatiek religieus. Ze voelt zich regelmatig geroepen om een 'goed, ernstig gesprek' met mensen te voeren die volgens haar op het verkeerde pad zijn beland. De jongste dochter, Hilda, heeft weinig karakter en is nogal kinderachtig voor haar negentien jaar. De vader, kolonel Whittaker, houdt zich voornamelijk afzijdig. Als het nieuws komt dat John, de zoon, getrouwd is terwijl hij in Zuid-Frankrijk was en nog diezelfde dag zal arriveren met zijn bruid, is de hele familie (behalve de kolonel) geschokt. John en zijn (een aantal jaar oudere) vrouw, Larita, worden met gemixte emoties ontvangen, zeker als Larita een moderne vrouw met een dure smaak blijkt te zijn die zelfs toegeeft dat ze gescheiden is van haar eerste man.

Tweede akte: de ontploffing

De tweede akte speelt zich een aantal maanden later af: het is zomer en de jongeren in de familie spelen tennis met vrienden. Larita zit in haar eentje binnen met een boek, maar wordt constant gestoord door familieleden die haar aansporen ook naar buiten te gaan. Het wordt duidelijk dat Larita erg ongelukkig is: ze verveelt zich op het platteland, ze voelt dat haar schoonmoeder en schoonzusters een diepe afkeer van haar hebben en John trekt zich weinig aan van haar gevoelens en verwaarloost haar schromelijk. Door beurtelingse aanvaringen met verschillende familieleden houdt ze het tegen het einde van de middag niet meer vol en vertelt de familie (behalve John, die er niet bij is en de kolonel, met wie ze het goed kan vinden) in scherpe bewoordingen wat ze van hun hypocriete, gesloten wereldbeeld vindt. Hilda onthult een krantenartikel dat ze gevonden heeft, waarin informatie staat over verschillende geliefden die Larita in het verleden gehad heeft. Er is echter niet veel tijd voor discussie, want diezelfde avond wordt er een dansfeest in het huis gehouden.

Derde akte: het feest

In de derde akte is het dezelfde avond en het feest is in gang. Onder de gasten gaan geruchten over de ruzie in de familie en het verleden van Larita. Larita zelf is niet aanwezig, volgens mevrouw Whittaker omdat ze een aanval van migraine heeft. Maar halverwege het feest verschijnt ze toch, extravagant gekleed en behangen met alle juwelen die ze heeft. John is chagrijnig en wil niet met haar dansen en mevrouw Whittaker voelt zich belachelijk gemaakt. Larita praat met Sarah, de dochter van een bevriende familie van wie het altijd werd gedacht dat ze met John zou trouwen. Sarah is een lief meisje dat tot verbazing van velen bevriend is geraakt met Larita. Larita legt uit waarom ze met John getrouwd is en waarom ze niet bij hem kan blijven, en Sarah begrijpt haar en belooft voor John te zorgen. Larita zegt haar met John te dansen, wat ze doet, en Larita vertrekt onopvallend.

Bewerkingen

Het toneelstuk is tweemaal verfilmd: de eerste keer in 1928 door Alfred Hitchcock als stomme film, wat apart is omdat het toneelstuk juist enorm leunt op de dialogen. De film besteedt ook veel aandacht aan het begin van de relatie van John en Larita in Cannes, terwijl dit niet voorkomt in het toneelstuk. De tweede film verscheen in 2008 met regisseur Stephen Elliott en aangepast script van Elliott en Sheridan Jobbins. In de nieuwe film spelen Jessica Biel, Ben Barnes, Colin Firth en Kristin Scott Thomas en komt een aantal liedjes voor in de soundtrack die ook geschreven zijn door Noël Coward.