Zuid-Afrikaans, een koddig taaltje?

Zuid-Afrikaans, een koddig taaltje?Zuid-Afrikaans zien wij vaak als een koddig taaltje, met grappige woorden. Klopt dat beeld wel? in dit artikel lees je wat meer over het ontstaan van deze taal. Daarnaast vind je hier een lijstje met, inderdaad, grappig klinkende Zuid-Afrikaanse woorden.

Ontstaan

Jan van Riebeeck / Bron: Dirck Craey (fl. 1634–1662), Wikimedia Commons (Publiek domein)Jan van Riebeeck / Bron: Dirck Craey (fl. 1634–1662), Wikimedia Commons (Publiek domein)
In 1652 stichtte de Nederlander Jan van Riebeeck in opdracht van de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) een handelspost bij Kaap de Goede Hoop in Zuid-Afrika. Natuurlijk werd het Nederlands daar de voertaal. De handelspost groeide snel. In opdracht van de VOC kwamen er naast Nederlanders en Vlamingen ook veel Duitsers en Franssen naar Fort de Goede Hoop. Zij namen al snel het Nederlands over van de eerste bewoners. Ook kwamen er veel arbeiders uit landen als Portugal en Maleisië, die de taal overnamen, maar er ook invloed op hadden. Al snel noemden de kolonisten zichzelf “Afrikaners”, maar hun taal bleef voorlopig “Nederlands” heten.

Van Nederlands naar Zuid-Afrikaans
De Afrikaners werden door de Engelsen uit de Kaapkolonie verdreven en stichtten drie staten in het binnenland: Oranje Vrijstaat, Transvaal en Natalia. Er werd hevig oorlog gevoerd met de Britten (de Boerenoorlogen), die door de Britten werden gewonnen. Engels werd de officiële taal in Zuid Afrika, maar de Afrikaners bleven hun eigen taal spreken en in 1854 werd het Nederlands erkend als de taal in Oranja Vrijstaat. In 1882 volgde erkenning van het Nederlands in het Kaapse parlement. Van 1910 tot 1961 waren Nederlands en Engels de officiële talen in de Zuid-Afrikaanse Republiek, Zuid-Afrikaans werd in 1925 gelijkgesteld aan het Nederlands. Bij de oprichting van de Republiek Zuid-Afrika in 1961 werden Afrikaans en Engels de officiële talen van het land. In 1983 werd het Nederlands definitief als taal geschrapt. Ondertussen had het Zuid-Afrikaans een hele ontwikkeling doorgemaakt als taal.

Koddig taaltje?

“Pletterpet” voor valhelm, “amperbroekie” voor string, “loerpypie” voor verrekijker, voor ons Nederlanders en Belgen lijkt het Zuid-Afrikaans soms een koddig taaltje. Maar vaak berust deze perceptie op misverstanden. De hier genoemde woorden “pletterpet”, “amperbroekie” en “loerpypie” worden niet of bijna niet gebruikt in het Zuid-Afrikaans. Alleen “pletterpet” wordt wel gebruikt als grappig woord voor valhelm. Een verrekijker is in het Zuid-Afrikaans gewoon een verkyker. Voor string gebruikt men meestal het woord “deurtrekkertje”, wat dan op zich wel weer grappig is. Voor een deel is het koddige imago van het Zuid-Afrikaans mogelijk ontstaan door komieken, die Zuid-Afrikaanse typetjes speelden en daarbij hun eigen woorden verzonnen.

Woordenlijst

Hieronder volgt een opsomming van een aantal opmerkelijke, voor Nederlanders komisch klinkende en wel echt gebruikte Zuid-Afrikaanse woorden.
Het verkleurmannetje / Bron: Kupos, B kimmel, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Het verkleurmannetje / Bron: Kupos, B kimmel, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
NederlandsZuid-Afrikaans
LiftHysbak
MetroMoltrein
Viaduct, tunnelDuikweg
JojoKlimtol
Vrouwelijke parkeerwachterBoetebessie
ParketvloerBlokkiesvloer
RustpauzeBlaaskans
BarbecueBraai
Zelfrijzend bakmeelBruismeel
AgendaDagboekie
Toilet bezoekenDraai loop
PunaiseDuimspyker
VrijgezelAlleenloper
TaxiHuurmotor
VrijetijdskledingSlenterdrag
VentilatorWaaier
GiraffeKameelperd
SnackPeuselhappie
GehaktMaalvleis
EtalageUitstalkas
AftershaveNaskeermiddel
AccordeonTrekklavier
StewardessLugwaardin
ExplosievenPlofstof
DiarreeMaagwerking
StekkerKragprop
FruitcocktailVrugtekelkie
KameleonVerkleurmannetje
© 2014 - 2025 Lebonton, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Vanaf 2021 is InfoNu gestopt met het publiceren van nieuwe artikelen. Het bestaande artikelbestand blijft beschikbaar, maar wordt niet meer geactualiseerd.
Het Afrikaans, zustertaal van het NederlandsOfficieel is het Afrikaans geen Nederlands. Je mag het gerust een zustertaal noemen. Het Afrikaans heeft zich ver uitgespreid over…
Internettermen in het AfrikaansEen rekenaar is een computer. Sagteware is Afrikaans voor software en strooipos betekent spam. Webcasting is gewoon webuitsending.…
Studeren in Zuid-AfrikaZuid-Afrika is een land met veel tegenstellingen zoals het verschil tussen armoede en rijkdom. In Zuid-Afrika zijn veel gemengde c…
Zuid-Afrikaans, een erkende taal
Zuid-Afrikaans, een erkende taalJe stapt op Schiphol in het vliegtuig en na een halve dag sta je al in Kaapstad. Je zit op het zuidelijk halfrond, het is warm, he…
Wanneer spreken we van literatuur?
Wanneer spreken we van literatuur?Literatuur blijft een vaag begrip. Wanneer is iets literatuur en wanneer is het dat niet? Veel mensen vragen zich dat af. Literatu…
De levensfilosofie van Arnon Grunberg
De levensfilosofie van Arnon GrunbergHet gedachtegoed van Arnon Grunberg heeft al de nodige inkt doen vloeien. Grunberg zelf definieert het als volgt: "Onze god, de li…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: US State Department, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • http://www.roepstem.net/snaaks.html
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Afrikaans
  • http://www.wikimedia.org/wikipedia/commons/Jan_van_Riebeeck.png
  • http://www.wikimedia.org/wikipedia/commons/Yemen_Chameleon_mirror.png
  • http://www.wikimedia.org/wikipedia/commons/Kaart_Zuid_Afrika.png
  • Afbeelding bron 1: Dirck Craey (fl. 1634–1662), Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Afbeelding bron 1: Kupos, B kimmel, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)