Alfabet en geschiedenis van Feniciërs naar wereldwijd abc

Om klanken uit de gesproken taal op schrift weer te geven worden letters gebruikt. Dat weergeven op schrift kan dan betekenen letters schrijven, afdrukken op papier of door middel van een toetsenbord naar een beeldscherm sturen. Een letter wordt ook wel karakter genoemd wat niet verward mag worden met de betekenis van karakter als de eigenschappen van iemand. Ons schrift, in de betekenis van geheel van bij elkaar horende lettertypen en cijfertypen, telt slechts 26 letters wat voldoende is om alle klanken van de gesproken taal weer te geven. Die 26 letters vormen het zogeheten alfabet of ook wel het abc genoemd.

Feniciërs met 22 tekens

De naam alfabet komt van het Grieks en is een samenstelling van de eerste twee namen van het Griekse alfabet namelijk α = alfa en β = bèta. Het eerste alfabet, dat niet meer uitging van beeldplaatjes (pictogrammen), is ontwikkeld door de Feniciërs en was eigenlijk een vervolg op het hiërogliefenschrift uit het Oude Egypte. Het alfabet van de Feniciërs was in gebruik rond 1000 tot 500 voor Christus. Het bestond uit 22 tekens. De namen van de tekens van het alfabet van de Feniciërs waren gebaseerd op dagelijkse dingen zoals:

• Dieren: os, kameel, slang, vis, aap
• Bouw: huis, deur, venster, hek
• Voorwerpen: haak, wapen, wiel,
• Mensen: arm, oog, mond, hoofd, tand
• Overig: palm, prikkel water, papyrus, teken

Tekens uitgebeiteld

Die tekens werden oorspronkelijk in steen uitgebeiteld. Door die eenvoudige beiteltechniek bestaan de meeste letters uit korte rechte lijntjes en hoeken. Enkele uitzonderingen vormen tekens met gebogen lijnen zoals het oog dat door een cirkel wordt weergegeven. Er bestaan overigens van diverse tekens varianten, wellicht door slordig beitelwerk, maar die wel sterk op elkaar lijken.

Meeste tekens betekenisloos

Hoewel de tekens eigenlijk betekenisloos zijn is er toch bij een aantal tekens een zeker verband te leggen met een voorwerp, mens of dier waardoor het eigenlijk pictogrammen zijn zoals die tegenwoordig ook nog vaak worden gebruikt voor allerlei doeleinden. De letter die vis wordt genoemd verwijst als teken naar een vissengraat en een cirkel kan voor de voorstelling van een oog doorgaan. Maar een driehoek voor de letter deur en een teken dat omgekeerd op de letter k lijkt voor de letter palm hebben toch niets te maken met een deur of een palm.

Latijnse alfabet met 26 letters

Het alfabet dat door zeer veel landen en ook voor het Nederlands wordt gebruikt heet het Latijnse alfabet. De basis voor dat alfabet werd gelegd door de Feniciërs. De lijn van daaruit naar het huidige alfabet loopt via de Grieken die enkele wijzigingen aanbrachten. Het Latijnse alfabet is daar weer van afgeleid en telde in de tijd van Marcus Tullius Cicero 21 letters waar de y en z aan werden toegevoegd om ook Griekse woorden te kunnen weergeven. Later kwamen er in de middeleeuwen nog de j en de w en de u bij waardoor het totaal van 26 letters uitkwam op:
a – b – c – d – e – f – g – h – i – j – k – l – m – n – o – p – q – r – s – t – u – v – w – x – y - z
In deze volgorde weergegeven heeft het alfabet ook een belangrijke andere functie. Het wordt gebruikt om te ordenen waarbij de volgorde van de ordening overeenkomt met de volgorde van de letters. Die ordening is bijvoorbeeld een makkelijke manier om een woordenboek samen te stellen en om iets terug te vinden.

Meest voorkomend is letter e

Het aantal keren dat een bepaalde letter gebruikt wordt is geheel verschillend. Sommige letters komen aanmerkelijk meer voor dan anderen. Binnen een Nederlands onderzoek verhoudt de letter q zich tot de letter e als 902 : 281.536 wat betekent dat de letter e ongeveer 312 keer voorkomt tegenover de letter q één keer. Ook enkele andere letters komen naar verhouding weinig voor waardoor het mogelijk is om teksten te maken met slechts gebruik te maken van tien letters. Een aardige bijkomstigheid is dat met de vijf meest voorkomende letters e – r – n – i – t het woord trein kan worden gemaakt.