Weetjes over Noorwegen: natuur, cultuur en gezond eten!

Wie Noorwegen zegt, denkt onmiddellijk aan prachtige fjorden en mooie haventjes, aan rode huisjes met witte afwerking, aan prachtige natuur met een unieke fauna en flora en natuurlijk ook aan het noorderlicht. Maar Noorwegen is zo veel meer dan dat! Het zijn ook prachtige natuurparken waar je gratis kan kamperen, een Noorse versie van een pelgrimstocht, prachtige zeilschepen, Vikings, Sami, staafkerken, lekker eten, veel vis en een midzomerfeest. Kortom, een interessant en prachtig land dat het zeker waard is om ontdekt te worden!

Noorwegen in een notendop

Ligging

Noorwegen, officieel het Koninkrijk Noorwegen, ligt in het Noorden van Europa. Noorwegen heeft grenzen met Zweden, Finland en Rusland. Rond Noorwegen, maar zonder gemeenschappelijke grenzen, liggen het Verenigd Koninkrijk, Denemarken en de Faeroëreilanden. In het Noorden ligt Spitsbergen. Deze eilandengroep maakt deel uit van Noorwegen. De kustlijn van Noorwegen bedraagt zo'n 25.000 kilometer! Na IJsland en Kazachstan is Noorwegen het dunst bevolkte land van Europa.

Oorsprong van de naam Noorwegen

Volgens de Flateyjarbok (een Middeleeuws IJslands manuscript) zou de naam Noorwegen afkomstig zijn van de legendarische koning Nor. Nor was een van de twee zonen van koning Thorri. Hun zus Goi was plots verdwenen. Na drie jaar gingen de twee broers op zoek naar hun zus. Nor ging over land en Gor (de andere broer) ging haar per schip zoeken. Nor belandde in het land dat later Noorwegen zou worden. Hij versloeg er koning Sokni en kwam er achter dat koning Hrolf zijn zus Goi had ontvoerd en met haar was getrouwd. Nor trouwde met Hrolfs zus en stichtte Noregr. Nor regeerde over het land en zijn broer Gor kreeg de eilanden onder zijn bevoegdheid. Zo ontstond volgens de Noorse mythologie het Koninkrijk Noorwegen.

Zomer in Noorwegen

De zomer duurt in Noorwegen van mei tot augustus. Tijdens deze periode gaat de zon nauwelijks onder ten noorden van de arctische cirkel, een theoretische grens die Noorwegen in twee snijdt. Veel mensen krijgen een energieboost van het vele licht en gaan nauwelijks nog slapen. Natuurlijk heeft dit verhaal ook een andere zijde. In de winter is het dag en nacht donker! Minder prettig.

17 mei: feest in Noorwegen!

Op 17 mei is het feest in Noorwegen: Constitution Day of Grunnlovsdagen. Op die dag werd Noorwegen onafhankelijk en dat moet natuurlijk uitgebreid gevierd worden. Op die dag zal je veel mensen zien in traditionele kledij. Er zijn vele kinderparades, er wordt gezongen en gedanst. Natuurlijk zijn er ook de officiële plechtigheden. De blaaskapel van de koninklijke wacht marcheert door de straten van Oslo en de koning woont de viering in Oslo bij. Mensen maken desserten met de nationale kleuren: rood, wit, blauw. Hiervoor gebruiken ze aardbeien, blauwe bessen en pavlova.

23 juni: Sankthans

Op 23 juni wordt Sankthans of Saint John's Eve gevierd. Op deze dag werd Sint-Jan Baptist geboren en wordt het midzomernachtfeest gehouden. Overal worden vuren aangestoken die tot in de vroege uurtjes blijven branden.

Noorse zeilschepen

Noorwegen heeft drie oude zeilschepen: de Statsraad Lehmkuhl met als thuishaven Bergen, de Sorlandet met als thuishaven Kristiansand en de Christian Radich met als thuishaven Oslo. Deze Tall Ships van de A-klasse varen geregeld naar alle hoeken van de wereld om Noorwegen bekend te maken bij het grote publiek. Meevaren met deze prachtige schepen als passagier of als trainee is geregeld mogelijk, tegen betaling natuurlijk. Aan boord worden de knepen van het zeemanschap aangeleerd en wordt er kennis gemaakt met Noorse tradities en met hun eetcultuur. Tevens nemen deze kathedralen van de zee ook deel aan de Tall Ships Races. Verder heeft Noorwegen ook de Loyal, een galjoen dat in 1877 gebouwd werd om vaten met haringen te vervoeren tussen de Scandinavische landen. Later ging de Loyal ook de oceaan over. Er wordt gezegd dat het dit schip zou zijn dat het koper voor het Vrijheidsbeeld in New York heeft getransporteerd.

Kon-Tiki Museum in Oslo

Noren hebben wel wat met schepen. In Bygdoy, op het schiereiland nabij Oslo kan je naar het Kon-tiki Museum. Hier leer je meer over Thor Heyerdahl en kan je zijn balsahouten vlot bewonderen. Hiermee zeilde hij in 1947 van Peru naar Polynesië. Ook een nagebouwd exemplaar van de uit papyrusriet gemaakte Ra II, waarmee Heyerdahl van Noord-Afrika naar Barbados voer in 1970 bevindt zich in het museum. Naast dit museum ligt ook het Noors Volksmuseum, een soort Noors Bokrijk met oude huizen en kerken.

Staafkerken

In Noorwegen vind je heel mooie staafkerken, kleine en grote. Een staafkerk wordt geheel uit hout opgetrokken en heeft een typische vorm. Ze zijn rijkelijk voorzien van houtsnijwerk. Staafkerken zijn ontstaan op het ogenblik dat het christendom in Scandinavië werd ingevoerd. In een staafkerk zal je nooit een klok vinden. Hiervoor werden afzonderlijke klokkentorens gebouwd.

Vikingen en Sami

Vikingen

Wie van Vikingen houdt, moet ook in Noorwegen zijn. In Bygdoy bij Oslo kan je naar het Osebergschip en andere vikingschepen gaan kijken in het Vikingskiphuset.

Sami of Samen

De Sami of Samen is een minderheid in het hoge noorden van Noorwegen maar ze zijn er toch met zo'n 50.000. Dat is meer dan het dubbele van Zweden, waar ze met zo'n 20.000 zijn. In Finland zijn zo'n 6000 Sami en in Rusland amper 1800 (cijfers van 2018). Sami staan ook bekend als Lappen, maar deze naam vinden ze zelf een belediging. De Sami waren oorspronkelijk nomaden. Ze leefden van rendierkudden, van de jacht en van de visvangst. Rond de 17de eeuw gingen ze zich vestigen. De meesten werden landbouwer, visser of kleine ondernemer. Hun traditionele, kleurrijke kledij behoort steeds meer tot de folklore, net als hun traditionele muziek, de joik.

Een Noorse pelgrimstocht

Wie houdt van lange wandelingen over verschillende dagen en langs verschillende landschappen, kan gaan voor de zeshonderd kilometer lange pelgrimstocht die van Oslo naar Trondheim loopt. Deze weg wordt ook de St-Olav Ways genoemd omdat de eindbestemming de graftombe van de Heilige Olav is. Hij bracht tijdens de Middeleeuwen het christendom naar Noorwegen en aan deze koning werden krachten toegeschreven die ook toen al heel wat mensen op de been brachten. Het spreekt voor zich dat mensen nu deze weg om verschillende redenen gaan afleggen. Sommigen doen het uit religieuze overwegingen maar de meesten doen het toch voor de overweldigende en steeds veranderende natuur. Nog anderen doen het om de Noorse cultuur op te snuiven. In Trondheim vind je de Nidaros Cathedral, de eindbestemming van de pelgrimstocht.

De Noorse pelgrimstocht is minder bekend bij het grote publiek en dus veel rustiger dan de bekende Camino naar Santiago de Compostela. Voor wie meer wil weten over de St-Olav Ways, is er het Nederlandstalige boek "Wandelgids het Olavspad" van de Nederlandse Ria Warmerdam. Natuurlijk leiden vele wegen naar Trondheim en dus is er ook een pelgrimstocht die in Zweden vertrekt en uiteindelijk ook in het Noorse Trondheim aankomt.

Eten en drinken

De keuken in Noorwegen kan erg verschillen al naargelang de regio. De ingrediënten zijn veelal afkomstig uit de land- en tuinbouw en van de visserij. Het zijn meestal stevige gerechten maar steeds meer maken fastfood en exotische gerechten hun intrede.

Sterke drank

Wijn, sterke drank en bier zijn heel duur in Noorwegen. Deze dranken worden trouwens ook enkel in staatswinkels verkocht, die enkel in de week en op zaterdag open zijn. Wie op zondag naar drank op zoek gaat, zal dus voor gesloten deuren staan!

Vis en vlees

Elandsteak of elandburger is typisch Noors. Het is wel een luxeproduct. Vaak wordt het gegeten met jeneverbessen- of rode bessenjam. Ook rendier wordt in steaks of burgers verwerkt en met jam gegeten. Beide soorten vlees hebben een uitgesproken wildsmaak. Andere veel gegeten vleessoorten zijn schaap en lam. Qua vis is walvisvlees ook een luxeproduct en wordt het dus nog maar weinig gegeten. Populaire vissoorten zijn forel, stokvis en kabeljauw. Ook in soep wordt vaak vis verwerkt.

Polser, hot dog en pizza

Naast de lekkere, traditionele keuken houden de Noren ook wel van een diepvriespizza, van hot dog en van een polser. Deze bizarre naam is gewoon Noors voor een worstje!

Noorse uitvindingen

De kaasschaaf

De kaasschaaf is een Noorse uitvinding. In 1925 kwam Thor Bjørklund, een timmerman uit Lillehamer op het geniale idee tijdens het schaven van het hout bij het maken van meubels. Hij bedacht een instrument om kaas te schaven, tot grote vreugde van menig huisvrouw.

De paperclip

Johan Vaaler wordt beschouwd als de uitvinder van de paperclip en wordt ook wel eens de paperclip-miljardair genoemd. Naast het gebruik op kantoor wordt de paperclip vaak door Noren gedragen als symbool voor vaderlandsliefde. In Oslo staat een standbeeld van een gigantische paperclip.

Tips voor spreekbeurt of quiz

Wil je je spreekbeurt of je quiz levendig maken? Neem dan een aantal niet voor de hand liggende foto's en voorwerpen mee en laat de mensen raden wat ze met Noorwegen te maken hebben. Denk bijvoorbeeld aan:

• een paar wandelschoenen (de St-Olavsweg)
• een blinde kaart van Noorwegen (om welk land gaat het?)
• een kaasschaaf (Noorse uitvinding)
• foto van een staafkerk
• foto van Sami of eventueel traditioneel kledingstuk
• foto van een vikingschip
• een paperclip (Noorse uitvinding)