Mary Wollstonecraft, de eerste Engelse feministe

Mary Wollstonecraft was een bekende vrouwenrechtenactiviste die in 1792 A Vindication of the Rights of Woman (Verdediging van de Rechten van de Vrouw) schreef. Het is een klassiek werk en de oudst bekende en belangrijkste verhandeling die de gelijke behandeling van de vrouw propageerde. Dit essay wordt beschouwd als het beginpunt van de moderne vrouwenrechtenbeweging in de westerse wereld.

Jonge idealiste

Wollstonecraft werd in 1759 tijdens de verlichting in Hoxton, nu Londen, geboren, een intellectuele periode die het gebruik van de rede bepleitte om de objectieve waarheid te achterhalen. Wollstonecraft maakte gebruik van haar eigen talenten om te bewijzen dat vrouwen zich konden manifesteren als drager van de onafhankelijke gedachte en wetenschappelijke ernst. Tezamen met haar zuster Eliza en haar vriendin Fanny Blood stichtte ze in 1784 een meisjesschool in Londen. Deze school bleef niet zo lang open maar in die korte periode verwierf ze toch een uitstekende reputatie en hielp ze Wollstonecraft haar radicale ideeën over de gelijke scholing van man en vrouw verder te ontwikkelen. Wollstonecraft vond dat de regering hier dringend werk van moest maken.

Eerste publicatie

In Londen begon Wollstonecraft samen te werken met de Unitarians, een beweging die politieke extremisten van diverse pluimage trachtte samen te brengen. Na het sluiten van de school publiceerde ze in 1786 haar eerste boek over het belang van de opvoeding van meisjes (Thoughts on the Education of Daughters; Ideeën over de Opvoeding van Dochters). Het boek verscheen aan het einde van de Franse Revolutie, die ze ter plaatse had meegemaakt maar die er niet in was geslaagd de gelijkheid tussen de geslachten tot stand te brengen waarop Wollstonecraft en de andere radicalen gehoopt hadden.

Een strijdbaar leven

Als antwoord op Edmund Burkes antirevolutionair werk Reflections on the Revolution in France (Bespiegelingen over de France Revolutie,1790) schreef Wollstonecraft in hetzelfde jaar A Vindication of the Rights of Man (Een Verdediging van de Rechten van de Man) dat aan de basis lag van haar belangrijkste verhandeling A Vindication of the Rights of Woman (1792). In dit boek stelde Wollstonecraft dat de mogelijkheid tot rationeel denken in elk menselijk wezen aanwezig is en dat vrouwen derhalve in staat moesten gesteld worden op een gelijkwaardige basis hun bijdrage aan de maatschappij te leveren. In een bijgevoegde brief schreef ze: “Mijn voornaamste argument steunt op het simpele principe dat vooruitgang in kennis en in morele waarden onmogelijk is zonder dat de vrouw wordt opgeleid om als gelijke van de man haar inbreng te doen.” Indien vrouwen die gelegenheid niet kregen zouden vooruitgang op sociaal en intellectueel vlak tot stilstand komen.

Wollstonecraft huwde met de schrijver William Godwin in 1797 en stierf bij de geboorte van haar (tweede) dochter Mary die in 1816 als Mary Shelley met haar meesterwerk ‘Frankenstein’ beroemd werd.

Mary Wollstonecraft in het kunstwerk Dinner Party van Judy Chicago

Mary Wollstonecrafts tafellegger en bord illustreren het sterke karakter van de auteur dat in contrast staat met de ideeën uit de 18de eeuw over de gelijkheid van de vrouw. Chicago ontwierp de tafellegger met gebruikmaking van fijn naaldwerk, borduurwerk, haakwerk en kloswerk, het soort van verhoogd werk dat vaak met landelijke scènes wordt geassocieerd. Met dit verfijnde handwerk vertelt ze het verhaal van Wollstonecrafts leven gesitueerd in een vrouwenmilieu. De inrichting van haar plaats weerspiegelt Wollstonecrafts literaire werk in de context van haar tijd toen vrouwenwerk als onbetekenend en zonder inhoud werd beschouwd.

Op de legger heeft Chicago beelden verwerkt uit het dagelijkse leven zoals appels, vogels en bloemen, om de trivialiteit van een vrouwenleven in de achttiende eeuw te benadrukken. De huiselijke taferelen contrasteren met het driedimensionele bord. Het verhoogde oppervlak van het bord dient als metafoor voor Wollstonecrafts sterke wil en intelligentie. De taferelen met studentes werden ingenaaid en aan de achterzijde van de legger wordt haar tragische dood in het kraambed afgebeeld.

De ‘M’ van haar voornaam werd verlucht met twee icoontjes die Wollstonecrafts werkkleding weergeven: een hoed en handschoenen, het soort handschoenen dat Wollstonecraft op haar doodsbed weggooide omdat het te veel naar de sierlijkheid van de vrouw verwees. Ze riep uit: “Ik heb de handschoenen afgelegd. Het is de hoogste tijd om de vrouw haar verloren waardigheid terug te geven opdat ze deel uitmaakt van de menselijke soort.”
Boven haar naam staat de titel van haar basiswerk afgebeeld.