Christiaan IX van Denemarken, schoonvader van Europa

Kort na zijn troonsbestijging verloor hij zijn halve koninkrijk, maar zijn kinderen werden - of trouwden met - staatshoofden van vier verschillende landen: het verhaal van koning Christian IX, koning van Denemarken, schoonvader van Europa. Christiaan van Sleeswijk-Holstein-Sønderborg-Glücksborg werd op 8 april 1818 geboren op Gottorp Slot, nabij de stad Schleswig, als zoon van hertog Vilhelm van Schleswig-Holstein-Sønderborg-Glücksborg en Louise Caroline van Hessen-Kassel. Christiaan, een verre nazaat van de Deense koning Christiaan III, groeide op ten zuiden van de Flensburgfjord, op Glücksborg Slot. Toen zijn vader in 1831 stierf, verhuisde Christiaan naar Kopenhagen, waar hij een militaire opleiding volgde. Na een studie staatsrecht en geschiedenis in Bonn (1839-1841) trouwde Christiaan in 1842 met Louise van Hessen-Kassel, het nichtje van de pas overleden koning Christiaan VIII van Denemarken. Het jonge paar vestigde zich in het Gele Paleis (det Gule Palæ) aan de Amaliegade in Kopenhagen, gelegen op een steenworp afstand van het koninklijk paleis Amalienborg.

Nieuw bloed

Koning Frederik VII, die Christiaan VIII in 1848 was opgevolgd, was kinderloos gebleven en het was inmiddels duidelijk dat het huis Oldenburg, dat Denemarken sinds de kroning van Christiaan I in 1448 had geregeerd, in mannelijke lijn zou uitsterven. Dankzij een wet uit 1665 kon men in de stamboom ook via de vrouwelijke lijn op zoek gaan naar een geschikte troonopvolger. Op deze manier kwam men via de zus van Christiaan VIII bij Louise van Hessen-Kassel en prins Christiaan van Sleeswijk-Holstein-Sønderborg-Glücksborg , die zoals eerder gemeld, zelf ook van het Oldenburgse huis afstamde. Christiaan werd in 1853 tot troonopvolger gekozen en op 15 november 1863 gekroond tot koning Christiaan IX van Denemarken, de eerste monarch van de Glücksborgse tak, die Denemarken tot op de dag van vandaag regeert. Het kersverse koninklijke gezin nam hun intrek in de zuidelijke vleugel van Amalienborg, het paleis dat nog altijd het Christiaan IX's paleis genoemd wordt.

Koning in oorlog

Christiaan IX kreeg niet de gelegenheid om zich het koningschap in alle rust eigen te maken. Begin 1864 werd Denemarken, dat destijds ten noorden van Hamburg begon, bezet door een Pruissisch-Oostenrijkse bezettingsmacht. Aanleiding was de vermeende onderdrukking van de Duitse bevolkingsgroep in Sleeswijk-Holstein. Denemarken werd bezet tot aan de Limfjord en bij het vredesverdrag van Wenen (30 oktober 1864) moest de koning toezien hoe de Deens-Duitse grens bijna 250 kilometer werd opgeschoven naar het noorden, richting de rivier Kongeåen, ter hoogte van Kolding. Christiaan zat nog geen jaar op de troon en hij was de helft van zijn koninkrijk (afgezien van de overzeese gebieden) al kwijt. Tot na de eerste wereldoorlog zou het gebied tussen Flensburg en Kolding in Duitse handen blijven.

Schoonvader van Europa

Wat de koning aan land en internationaal prestige kwijtraakte, wist koningin Louise te compenseren door met zeer veel ambitie op zoek te gaan naar geschikte huwelijkspartners voor haar twee oudste dochters. Zo werd voor de oudste prinses Alexandra een huwelijk geregeld met Edward, de prins van Wales, de latere Edward VII. Haar zus Dagmar trad in het huwelijk met Alexander Aleksandrovitsj, die Rusland van 1881 tot 1894 regeerde als tsaar Alexander III. Prinses Thyra, de jongste dochter, was korte tijd in beeld als tweede vrouw voor de Nederlandse koning Willem III, maar de Deense prinses zag niets in een huwelijk met de 40 jaar oudere monarch. Thyra trouwde met hertog Ernst van Cumberland, de laatste kroonprins van het koninkrijk Hannover, en leefde met haar man een teruggetrokken bestaan op hun landgoed in Gmünden, Oostenrijk.

Aangezien de oudste zoon Frederik voorbestemd was om zijn vader op te volgen als koning van Denemarken, leek voor tweede zoon Vilhelm een leven weggelegd in de schaduw van zijn gekroonde broer en zussen. Dit veranderde echter op 30 maart 1863, toen het Griekse parlement Vilhelm van Denemarken verkoos tot de nieuwe Koning der Hellenen. Zo werd de 17-jarige Vilhelm, acht maanden eerder dan zijn vader, tot koning gekroond. Prins Valdemar, De jongste zoon van Christian en Louise, kreeg via tsaar Alexander III de Bulgaarse troon aangeboden. De spanningen tussen Bulgarije en Griekenland deden Valdemar weigeren. Toen hij later ook de Noorse troon kreeg aangeboden, bedankte Valdemar opnieuw, ditmaal ten gunste van zijn neefje prins Carl van Denemarken, die Noorwegen als Haakon VII zou regeren. Prins Valdemar trouwde met Maria van Bourbon-Orléans, de achterkleindochter van de laatste Franse koning.

Koning Christiaan IX van en koningin Louise verzamelden hun familie graag op hun zomerverblijf in Fredensborg, ten noorden van Kopenhagen. Christiaan kon zich met recht 'de schoonvader van Europa' noemen. De koning, die zich in de loop van zijn regering de rol van ceremonieel staatshoofd eigen had moeten te maken en geliefd was bij het volk, stierf op 29 januari 1906 op Amalienborg. Hij werd volgens de traditie van het Deense koningshuis bijgezet in de kathedraal van Roskilde. Koningin Louise van Denemarken, de schoonmoeder van Europa was op 29 september 1898 overleden.

Lees verder

• Christiaan VII van Denemarken, de schizofrene koning
• Frederik VIII van Denemarken, de eeuwige kroonprins
• Christiaan X van Denemarken, koning in oorlogstijd
• Frederik IX van Denemarken, de zeemanskoning
• Van Christiansborg naar Amalienborg