Frederik IX van Denemarken, de zeemanskoning

Frederik IX groeide op in een tijd waarin de koning nog invloed had op de politiek. Zelf zou hij de eerste Deense vorst zijn die zijn rol vooral als een ceremoniële beschouwde. Dankzij de grondwetswijziging van 1953, die vrouwelijke troonsopvolging mogelijk maakte, kon zijn oudste dochter kroonprinses worden. Koning Frederik IX werd op 11 maart 1899 geboren op Sorgenfri Slot in Kongens Lyngby, het zomerverblijf van zijn ouders, koning Christiaan X en koningin Alexandrine. Frederik was de eerste kroonprins die koos voor een carrière binnen de marine, waar zijn voorgangers altijd voor de landmacht hadden gekozen. Gedurende zijn loopbaan bij de marine voerde Frederik het bevel over verschillende schepen. De kroonprins was een zeeman in hart en nieren en schopte het in 1945 zelfs tot kontreadmiral (Schout-bij-nacht).

Frederik had vele interesses, zo was hij een fervent automobilist, kende alle locomotieftypes uit zijn hoofd en deed verdienstelijk aan roeien. Zijn liefde voor muziek uitte hij publiekelijk in de rol van dirigent: in 1948 werd er een plaat opgenomen van de Koninklijke Kapel, met Frederik als dirigent. De reislustige kroonprins maakte verschillende reizen naar de Verenigde Staten en het verre oosten.

Verloofd

Met de opkomst van de media groeide ook de aandacht voor het privéleven van de koninklijke familie. De verloving, in 1922, tussen kroonprins Frederik en de Grieks-Deense prinses Olga (zijn achternicht) werd breed uitgemeten in de kranten en de weekbladen. Deze verloving was echter geen lang leven beschoren, want na enkele maanden werd deze verbroken. Waarschijnlijk omdat Olga haar Grieks-orthodoxe geloof niet wenste te verruilen voor het Deens-Lutherse. Begin jaren dertig diende zich een nieuwe kandidaat aan en wel prinses Ingrid van Zweden, de dochter van kroonprins Gustaaf VI Adolf en kroonprinses Margaret. Het paar trouwde op 24 mei 1935 in de kathedraal van Stockholm, Storkyrkan.

Tweede Wereldoorlog

Het jonge paar nam hun intrek op Amalienborg, maar verbleef ook graag op de paleizen in Fredensborg Gråsten. Frederik en Ingrid bezaten daarnaast ook een jachthut aan de Limfjord. Een week nadat het Duitse leger Denemarken had bezet, beviel Ingrid op 16 april 1940 van een dochter: Margrethe. Nadat koning Christiaan X zijn volk had opgeroepen om zich niet te verzetten tegen de Duitse bezetter, uitte het Deense volk hun liefde voor het kleine prinsesje en haar ouders bij wijze van passief verzet. De populariteit van het kroonprinsenpaar werd alleen maar groter toen zij tijdens de oorlog door Kopenhagen fietsten, omdat zij, net als ieder ander, de auto moesten laten staan. Nadat zijn vader in 1942 zwaar ten val was gekomen, trad Frederik steeds vaker op de voorgrond als zijn vervanger. Christiaan X overleed op 20 april 1947. Diezelfde dag werd Frederik uitgeroepen tot koning Frederik IX.

Een nieuwe opvolger

Frederik en Ingrid hadden inmiddels drie kinderen: behalve Margrethe waren dat Benedikte (geboren in 1944) en Anne-Marie (geboren in 1946). Aangezien de Deense troon alleen geërfd kon worden door mannen, zou geen van de kinderen van Frederik in aanmerking komen om hem op te volgen. Dit was voorbehouden aan Frederik's broer, prins Knud, die twee zoons had. In 1953 werd echter een grondwetswijziging doorgevoerd die troonsopvolging ook voor vrouwen mogelijk maakte. Hierdoor zakten prins Knud en zijn zoons een aantal plaatsen in de erfopvolging, terwijl prins Margrethe zich voortaan kroonprinses mocht noemen.

Ceremonieel vorst

Koning Frederik IX was de eerste Deense vorst die zich niet rechtstreeks bemoeide met de politiek en zich onthield van politiek getinte uitspraken. De koning werd een ceremonieel staatshoofd en vertegenwoordigde Denemarken bij talrijke staatsbezoeken. Daarnaast heeft Frederik IX zich ingezet om de afstand tussen het koninklijk huis en de bevolking te verkleinen. Het koninklijke gezin, dat met de drie jonge prinsesjes als de ideale familie werd beschouwd, nodigde de media binnen de paleisdeuren en reisde veel door Denemarken om het volk op te zoeken. De koning sprak datzelfde volk ieder jaar met oud en nieuw toe, aanvankelijk via de radio, later via de televisie.

Op 14 januari 1972 overleed de populaire koning Frederik IX na een kort ziekbed. Tien dagen na zijn overlijden werd hij onder grote belangstelling begraven bij de kathedraal van Roskilde.

Lees verder

• Christiaan VII van Denemarken, de schizofrene koning
• Christiaan IX van Denemarken, schoonvader van Europa
• Frederik VIII van Denemarken, de eeuwige kroonprins
• Christiaan X van Denemarken, koning in oorlogstijd
• Van Christiansborg naar Amalienborg