Zondagsschilder Ruurd Wiersma (RW) uit Burdaard

Bovenin Friesland, in het dorpje Burdaard, staat een bijzonder huis. Het is van binnen helemaal beschilderd met taferelen en de kunstenaar was de bewoner Ruurd Wiersma. De schipper was zondagsschilder en hij is er beroemd mee geworden. De roem zingt na zijn dood nog na. Het huisje is tegenwoordig het Ruurd Wiersma Hûs, een museum waar de werken van de meester zijn te bewonderen en de schilderijen worden door een stichting beheerd.

Melvaarder wordt schilder

• Ruurd Wiersma uit Burdaard
• Zondagsschilder met oliekachel
• Kleiner werk
• Signeren met RW
• Ruurd de boaze en de Elfstedentocht
• Ziekenhuis in Leeuwarden
• Zondagschilder
• Stichting en Museum

Ruurd Wiersma uit Burdaard

Wiersma werd in 1904 in Rinsumageest, net onder Dokkum, geboren. Ruurd was de jongste zoon in het boerenarbeidersgezin. Hij werd melkvaarder en vervoerde de melkbussen naar de melkfabriek. Hij was voor zijn werk veel buiten en zag het Friese landschap aan zich voorbij glijden. Datzelfde landschap zou later zijn grote inspiratiebron worden. Hij ging in 1956 in Burdaard wonen en betrok in 1964 het huisje dat tegenwoordig bekend staat als het Ruurd Wiersma Hûs. Toen hij daar eenmaal woonde was er niemand meer die kon zeuren over zijn rode en blauwe kozijnen en oranje stoep. Het huis staat op de Mounewei nummer 6. Hij bleef er tot aan zijn dood in 1980 wonen.

Zondagsschilder met oliekachel

Het begin van zijn schilderscarrière werd ingegeven door een oude kachel die nogal roette. Zijn woonkamer had er zwarte wanden van gekregen en Wiersma zocht naar een oplossing. De plaatselijke huisschilder gaf hem het advies de kamer met wit behang te behangen en dat deed de melkvaarder. De witte wanden schreeuwden echter op hun beurt weer om een kleurtje en toen kocht Wiersma penselen en blikjes fietslak. Daarmee schilderde hij in vijf jaar tijd de vier jaargetijden in zijn woonkamer, op de wanden en op het plafond.

Kleiner werk

Bezoekers die bij hem thuis kwamen raadden hem aan kleiner werk te gaan maken en dat stimuleerde de schilder op stukjes board te gaan schilderen. Hij werd ontdekt door cultuurhistoricus Peter Karstkarel en die stimuleerde hem nog meer om door te gaan en kleine werken te maken. De schilder kreeg zelfs een expositie in Galerie Wielewaal in Burgwerd.

Signeren met RW

Ruurd Wiersma signeerde zijn schilderijen met ‘schilder RW’. Deze RW, Ruurd Wiersma, was een ander dan de schipper Wiersma. Hij was melkvaarder van beroep en ontdekte op latere leeftijd de verf en kwast en ontwikkelde zijn schilderstalent. De melkvaarder werd schilder en dat zette hij als signatuur onder zijn schilderijen.

Ruurd de boaze en de Elfstedentocht

Ruurd Wiersma was een temperamentvolle en koppige man. Hij kreeg daarom in het dorp de bijnaam ‘Ruurd de boaze’, Ruurd de boze. Hij schilderde Bijbelse taferelen, Elfstedentocht, schaatsers op het plaatselijke watertje en landschappen. En altijd deed hij het met fietslak, nooit gebruikte hij ander materiaal dan dat, omdat de kunstenaar het zulke mooie kleuren vond en omdat de lak zo mooi glansde. Hij schilderde de Elfstedentocht, maar was niet zo'n geweldige schaatser. Hij zette zichzelf als vallende schaatser op het paneel.

Kist

Wiersma begon ook andere objecten dan wanden en board te beschilderen en zette een grote mandfles, kist, klokken, een archiefblik, kolenkitten en zelfs een paar schoenen in de lak.

Er komen weinig mannen op zijn schilderijen voor en dat komt omdat hij naar buiten ging voor inspiratie. Op de momenten dat hij buiten was waren de mannen aan het werk. In menig schaatstafereel heeft Wiersma zichzelf geschilderd, als mannetje met pet of als schaatsertje dat op zijn buik lag. Want schaatsen, dat kon hij niet.

Ziekenhuis in Leeuwarden

In 1977 moest Wiersma naar het ziekenhuis in Leeuwarden. Hij werd opgenomen in het Diaconessenziekenhuis. Zijn specialist – Wiersma moest worden behandeld wegens prostaatklachten – ontving als dank voor de goede zorgen een schilderijtje en aan het ziekenhuis liet hij zijn huis na. Er werd een stichting opgericht die alles beheert. Behalve het huis met zijn beschilderde wanden en plafonds, liet Wiersma diverse beschilderde objecten na. Hij knutselde ook en maakte van lucifersdoosjes, lucifers en triplex al vroeg modelboerderijen en rijk versierde klokjes. Daarnaast maakte hij nog ruim 400 schilderijen, waarvan een aantal in het museum te zien is en de overigen zijn verkocht en in particulier bezit.

MCL Leeuwarden

In december 2016 stelt het Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) de wanden in de gang van de afdeling radiologie, route 77, beschikbaar voor een zestal schilderijen van Wiersma. Het is winter en dus hangen er voornamelijk wintertaferelen. Schaatsers en kinderen die sneeuw- en ijspret hebben. Ook het schilderij 'Hof van Eden', dat privébezit was van de toenmalige huisarts van Wiersma, hangt in het MCL. De huisarts is overleden en zijn kinderen besloten dat het schilderij terug moest naar Friesland. Het werk is voor het eerst in de openbaarheid te zien, tot en met 1 maart 2017. Tijdens het jaar dat Leeuwarden-Fryslân Culturele hoofdstad van Europa was, in 2018, maakte het Ruud Wiersmahuis onderdeel uit van verschillende activiteiten, waaronder een praamvaart, zoals Wiersma dat zo vaak met de melkbussen had gedaan.

Zondagschilder

Ruurd Wiersma was een zondagsschilder, een amateur schilder en autodidact. Hij wordt een naïeve schilder genoemd omdat hij de afbeeldingen op een naïeve, kinderlijke manier uitbeeldt zonder rekening te houden met het juiste perspectief en zonder kennis van techniek. Hij was ook een vrouwenliefhebber en schilderde het liefst vrouwen met een stevige buste. Hij plaatste de borsten links en naar rechts van het bovenlijf en liet ze naar buiten wijzen, zodat je beide borsten goed kan zien.

Stichting en Museum

Het huisje wordt als het Ruurd Wiersma museum beheert door een stichting met de naam Ruurd Wiersma. Sinds 22 september 2004 staat het Ruurd Wiersma Hûs geregistreerd als museum. Het is niet altijd open en wie het wil zien kan van te voren bellen met een van de vrijwilligers of ter plekke het nummer bellen dat bij de voordeur wordt aangegeven.

Boerenjongens

Wiersma ontving bij leven al liefhebbers van zijn schilderkunst en hij trakteerde de bezoekers dan op boerenjongen, rozijnen op brandewijn. Wie nu het Ruurd Wiersmahuisje bezoekt mag het recept voor die boerenjongens mee naar huis nemen.

Lees verder

• Germ de Jong – Kunstschilder op Ameland
• Kunst aan Huis – Atelierroute Lauwersland
• Kunst met naald en draad - Jantina de Boer-Munneke uit Nes
• Johan Hemkes – tekenaar en etser van Ameland en Friesland