William Wallace: Schots boegbeeld

De vrijheidsstrijders van weleer zijn vaak onderwerp van films en documentaires. Hierdoor zullen we nooit vergeten wat ze ooit voor de wereld betekend hebben en wat ze teweeg gebracht hebben voor hun volk. Velen zullen bijvoorbeeld de film ‘Braveheart’ hebben gezien. ‘Braveheart’ verteld het verhaal van de Schotse vrijheidsstrijder William Wallace. Wallace was het boegbeeld van de Schotse Onafhankelijkheidsoorlog tegen de Engelsen. In de 33 jaar dat hij mocht rondlopen op aarde versloeg hij het Engelse leger bij Stirling Bridge, werd hij geridderd tot de eretitel ‘Guardian of Scotland’ en werd hij vervolgens verslagen bij de Engelse plaats Falkirk. Een aantal dagen na deze nederlaag werd Wallace gevangengenomen in Roybroyston, vlakbij Glasgow, en overgedragen aan koning Edward ‘Longshanks’ van Engeland, door wie hij geëxecuteerd werd op gronde van hoogverraad. Wie was Wallace nou echt? Wat heeft Schotland en de rest van het eiland te danken aan deze volksheld?

Aan het einde van de film `Braveheart´ worden de meest verschrikkelijke marteltuigen in stelling gebracht om William Wallace voor een menigte Engelsen terecht te stellen. In menig andere film wordt de held net op tijd gered voordat hij afgemaakt wordt. Zijn vrienden hebben zich mal verkleed en/of komen met een touw aanvliegen, en in de consternatie vluchten ze kinderlijk eenvoudig uit het vijandelijk kasteel. Zo vergaat het Wallace in Braveheart dus niet. Hij sterft onder het wroeten in zijn lichaam door een beul met een groot mes. Zijn leven is als een heldendicht en mag nooit meer vergeten worden.

Achtergrond

De geschiedenis staat vol van vrijheidsstrijders, zelfs tegenwoordig nog, en Wallace was een van de velen die tegen een veel sterkere bezetter streed. Toch heeft iedere vrijheidsstrijd zijn eigen verhaal. Het leven van William speelt zich af ten tijde van het conflict over de Schotse troon na de dood van koning Alexander III. Er waren, zoals in elke periode van een lege troon in de Middeleeuwen, veel gegadigden die aanspraak konden maken op de Schotse troon, maar koning Edward I had zijn eigen plannen al gemaakt voor de vervulling van deze rol. Edward had zich in de afgelopen jaren al, tot ergernis van de Schotse edelen, bemoeid met de besturing van het land. Echter, zij nodigden Edward uit om een Schotse Burgeroorlog om de troon te voorkomen. Edward nam deze uitnodiging dankbaar aan en rook zijn ultieme kans. Hij had wel een voorwaarde: de Schotse edelen moesten hem erkennen als de ‘Lord Paramount of Scotland’, een soort heerser die nog boven de koning stond. Daarmee gingen de Schotse edelen uiteindelijk akkoord en op deze manier kreeg Edward een vaste plek in de Schotse politiek. In 1292 werd John Balliol, die door de Engelsen naar voren werd geschoven als de ultieme troonpretendent, koning met goedkeuring van Edward. Hiermee was nog zeker geen einde gekomen aan het conflict. Sterker nog, het conflict was pas net begonnen. In de jaren na 1292 gebruikte Edward zijn ‘rechten’ die hij had verkregen tijdens het conflict om de kroon, om veel invloed uit te oefenen op de Schotten. John Balliol was het hier totaal niet mee eens en meende dat de Schotse onafhankelijkheid op deze manier ondermijnd werd. Toen Balliol in 1296 officieel afstand nam van enige Engelse deelname in Schotland, nam Edward wraak door de Schotse grensstad Berwick-Upon-Tween aan te vallen en iedereen daar te vermoorden.

De opkomst van Wallace

De situatie waarin Wallace opgroeide was dus verre van ideaal. William Wallace werd geboren in 1272. Hij groeide op als een erg sterke en lange man wiens vader een man met een titel was, maar niet veel aanzien had in de samenleving. Hij kreeg het niet voor elkaar om zijn zoon een goede militaire status te geven. William’s haat jegens de Engelsen ontstond in 1291, toen zijn vader vermoord werd door de zuiderburen. Er is weinig bekend over de jeugd van Wallace, maar in de verhalen die van mond tot mond zijn gegaan wordt verteld dat hij in zijn jeugd, voor en na de dood van zijn vader, veel heldendaden heeft verricht, maar dit is nooit bevestigd door officiële geschreven bronnen.

Historisch gezien komt William pas in beeld in het jaar 1297, wanneer hij de Engelse Sherrif van Lanark, William Hesselrig, vermoord als wraak op de moord van zijn vrouw, Marion Bradfute. Marion had William geholpen te ontkomen aan de moordlustige Engelsen en moest haar prijs daarvoor betalen. Deze actie maakte William al vogelvrij en voelde al alsof hij niets meer te verliezen had: zijn moeder was verdwenen en zijn vader en zijn vrouw waren vermoord door de Engelsen. William besloot in opstand te komen tegen de Engelsen en kreeg al snel redelijk veel aanhang. Hij wist dat de Engelsen moeilijk te verslaan waren in veldslagen op grote uitgestrekte velden en besloot een andere tactiek toe te passen: de guerrillatacktiek. Deze tactiek zal later overgenomen worden door bijvoorbeeld de Vietnamezen. William bleef de Engelse kleine tegenslagen toebrengen zoals het overvallen van karavanen en het vermoorden van kleine groepen Engelse soldaten.

De slag bij Stirling Bridge

Aan deze tactiek kwam in het najaar van 1297 een einde. In het conflict tussen Engeland en de Schotten onder leiding van Wallace (en Andrew Moray, een goede vriend en edelman) bleek de brug bij de Schotse plaats Stirling een tactisch belangrijke brug. De brug was van cruciaal belang in de oorlog die nog erg jong was. William kon er nu niet meer omheen: de Engelsen moesten verslagen worden op een uitgestrekte vlakte in de buurt van de brug. De Schotten waren zwaar in de minderheid en moesten het doen met kwalitatief mindere materialen dan de Engelsen. De Schotten behaalden, door magnifiek tactisch inzicht van Wallace en Moray, een geweldige overwinning op de Engelsen. 11 september 1297 wordt nog steeds als een belangrijke datum in de Schotse geschiedenis gezien: de datum dat de Schotten weer hoop kregen op een goede afloop, hoop op een mogelijke onafhankelijkheid!

Beschermheer van Schotland

Meteen na de slag bij Stirling Bridge werd Wallace geridderd en verkreeg hij de titel: ‘Guardian of Scotland’. In de maanden na Stirling behaalde boekte Wallace progressie door veel Engelse stadjes en dorpjes net over de Schots-Engelse grens aan te vallen. William was Engeland binnengevallen. Op het gegeven moment leek het alsof Wallace teveel van hem en zijn eigen leger vroeg. Dit resulteerde in een keiharde nederlaag bij de Engelse stad Falkirk. Wallace dacht dat hij het kunstje van Stirling nog één keer kon herhalen, maar het was helaas niet gelukt. Dit kwam hard aan in de Schotse gelederen. Na deze slag trok Wallace zich terug naar Schotland en deed hij afstand van de titel. Vlak hierna nam Robert the Bruce, bekend van de film ‘Braveheart’, deze titel over. In de film wordt Bruce bestempeld als een verrader, maar dit is absoluut niet zo. Er was een groot wederzijds respect tussen William Wallace en Robert the Bruce en zij hebben elkander nooit verraden. Robert the Bruce zorgde ervoor dat Schotland en Engeland zich met elkaar verzoenden om verdere repercussies na Falkirk te voorkomen.

Het is onzeker wat Wallace gedaan heeft na de slag bij Falkirk, maar volgens diverse biografen (zoals Harry de Minstreel en Randall Wallace) is hij met een aantal soldaten naar Frankrijk gevlucht. Hier heeft hij de voormalige en verbannen koning van Schotland, John Balliol, gevraagd terug te keren. Ook is hem hier militaire hulp geboden door de Franse koning. Wat wel zeker is, is het feit dat de Schotse edelen Wallace vroegen terug te keren. Dit alles gebrude in 1303 en datzelfde jaar keerde Wallace ook terug. Toen dit feit de Engelsen bereikte, werd dit niet met blijdschap ontvangen. De Engelsen waren bang voor een herhaling van de voorgaande gebeurtenissen en dat mocht absoluut niet gebeuren. Zij openden meteen de jacht op Wallace, maar hij wist voor geruime tijd uit Engelse handen te blijven.

Gevangen

Wallace bleef op miraculeuze wijze uit de handen van de Engelsen, mede door hulp vanuit Schotland en van zijn trouwste compagnons. Er waren helaas ook Schotten die het minder goed met hem voor hadden. Schotse ridder John de Menteith besloot William te verraden en door de goedgelovigheid in de Schot werd William overgedragen aan de Engelsen. Vrijwel direct werd William overgebracht voor zijn berechting naar Londen. De uitkomst van deze berechting stond op voorhand al vast: William Wallace werd berecht voor het vermoorden van onschuldige burgers en voor hoogverraad. Op de beschuldiging van hoogverraad had hij het volgende te vertellen tegen de Engelse koning: ‘I could not be a traitor to Edward, for I was never his subject’. De dag des oordeels voor Wallace was op 23 augustus 1305 in Londen. William werd hier op gruwelijke wijze geëxecuteerd voor de ogen van honderden Engelse burgers. Eerst werd hij gemarteld, opgehangen en vlak voordat hij stierf naar beneden gehaald. Vervolgens werd hij gecastreerd en ontdaan van zijn eigen ingewanden, die voor zijn ogen verbrand werden. Hierna werd zijn hart uit zijn lichaam gehaald en werd hij onthoofd en gevierendeeld. De delen van zijn lichaam werden verspreid over de vier uithoeken van Engeland als waarschuwing niet in opstand te komen tegen het Engelse gezag. Zijn hoofd werd op de London Bridge gezet, wederom als waarschuwing.

Onafhankelijkheid?

De waarschuwing had voor koning Edward I niet de uitwerking die hij gehoopt had. Hoewel William Wallace’s verhaal eindigde met zijn dood, zetten de andere Schotten, onder leiding van Robert the Bruce, de onafhankelijkheidsstrijd voort. Het toppunt was Bannockburn: op 23 juni 1314 stond een Schotse legermacht de Engelsen op te wachten, onder leiding van koning Robert the Bruce van Schotland en de trouwe kapiteins van William Wallace. Duizenden woeste mannen, uitgehongerd en ver in de minderheid, vochten als helden. Ze vochten zoals ze dat deden onder William Wallace. Ze vochten voor de onafhankelijkheid, maar boven alles: ze vochten als Schotten. En ze wonnen hun onafhankelijkheid op de uitgestrekte velden van Bannockburn.

William Wallace is nog steeds niet vergeten in Schotland en wordt gezien als hét symbool van de Schotse onafhankelijkheidsoorlogen. Zonder hem was het Schotland zoals we dat nu kennen totaal anders. De ultieme herdenking van Wallace is het Wallace monument in Stirling, dat in de negentiende eeuw gebouwd is ter ere van de geliefde vrijheidsstrijder. Als locatie voor de toren is de heuvel gekozen vanwaar Wallace de Engelsen heeft zien aankomen bij de Slag bij Stirling Bridge. Laten we er met zijn allen voor zorgen dat nationale helden als William Wallace nooit meer vergeten worden en laten we Mel Gibson bedanken voor zijn bijdrage aan de herinnering die voor altijd voort zal leven in de harten van menig Schot: ‘Braveheart’.
© 2010 - 2024 Svenmoos, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
William Wallace: Braveheart en de Schotse identiteitWilliam Wallace: Braveheart en de Schotse identiteitWilliam Wallace, tegenwoordig beter bekend in de fiere, schreeuwende gestalte van Mel Gibson in de film Braveheart (“Fre…
Stirling Castle in Stirling, SchotlandStirling Castle in Stirling, SchotlandHet huidige Stirling Castle in Schotland, midden in het plaatsje Stirling is een kasteel uit de 14de eeuw. In de twaalfd…
Koningin Mary I van SchotlandKoningin Mary I van SchotlandIn 1542 verslaat Hendrik VIII van Engeland de Schotten bij Solway Moss. De koning van Schotland, James V sterft enkele w…
Schotland onder de loepSchotland onder de loepIn de zomer van 2012 heb ik een fantastische rondreis gemaakt met een vriendin van mij door het mooie Schotland, Ierland…

Big Benny, CarnavalsartiestBig Benny, CarnavalsartiestBen Peters, of beter bekend als Big Benny maakte zijn debuut als artiest in 1992. Hij deed dat in Roermond, in een klein…
Anton Pieck: De trots van de EftelingDe Efteling heeft haar bestaan aan hem te danken. Na zijn pensioen gaf hij het stokje succesvol over aan Ton van de Ven.…
Bronnen en referenties
  • www.celticbritain.net www.wikipedia.nl www.nationalwallacemonument.com www.youtube.com
Svenmoos (5 artikelen)
Gepubliceerd: 24-09-2010
Rubriek: Kunst en Cultuur
Subrubriek: Biografie
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.