De Nascalijnen in Peru

Aan de rand van het Andesgebergte en vlakbij één van de meeste dorre woestijnen ligt Nasca, een dorpje van 25.000 inwoners. Nasca is wereldwijd bekend om zijn raadselachtige tekenen van ongeveer 2000 jaar oud. Sommige van deze tekeningen zijn bijna 9 km lang en slechts zichtbaar vanuit een vliegtuig. Ondanks intensief archeologisch onderzoek blijven deze lijnen het grootste mysterie uit de pre-Inca geschiedenis. Werden deze grootschalige tekeningen gemaakt door sterrenkijkers uit de oudheid die de bewegingen van hemellichamen wilden vastleggen. Zijn het irrigatiewerken of reusachtige werkplaatsen voor textielbewerkers? Renbanen, of zijn het misschien landingsbanen voor bezoekers van andere werelden? Werden ze vanuit de hemel bekeken door de goden, of vlogen hallucinerende sjamanen er overheen? Wezen ze in een dor landschap naar waterbronnen, of waren het ceremoniële wegen die verbonden zijn met oude rituelen die water te voorschijn moesten toveren?

Een heleboel vragen die tot op de dag van vandaag onbeantwoord blijven. De tekens of geogliefen, bevinden zich vooral op de pampa of vlakte van Nasca, een aan één geslibd stuk land dat tussen drie grote rivieren ingeklemd ligt en aan de oostkant wordt begrensd door de uitlopers van de Andes. De tekens bestaan uit geometrische vormen zoals onregelmatige vierhoeken, rechthoeken, rechte lijnen, spiralen, zigzagvormen en concentrische lijnenstelsels. De grootste vierhoeken zijn meer dan een kilometer lang, en de rechte lijnen strekken zich uit over meerdere kilometers. Er zijn ook afbeeldingen van mensen, dieren en planten aangetroffen, zoals een condor, een kolibrie, een papegaai, een aap, een walvis, een astronaut, een hond, een spin en een boom. Deze zijn veel kleiner dan de geometrische vormen en bevinden zich op een strook van 10km² aan de noordkant van de pampa. De spin is meer dan 50m lang en de aap meer dan 100m breed. Ze zijn beide opgebouwd uit één ononderbroken lijn die zichzelf nergens kruist.

Het aanbrengen van de tekens

Hoe de tekens werden aangebracht en door wie is ook een mysterie dat tot op de dag van vandaag nog niet is opgelost. De planten en de dieren lijken op versieringen op het aardwerk en de stoffen van de Nasca-indianen, waarschijnlijk werden ze door gen gemaakt. Hun beschaving kwam tussen 100 voor Christus en 700 na Christus op de pampa tot bloei. Onderzoekers hebben de vlakte ook resten van aardewerk van de Nasca aangetroffen, naar alle waarschijnlijkheid waren dit offergaven.

De lijnen werden op een zeer eenvoudige manier aangebracht: de bovenste donkere laag werd afgegraven, opdat de onderliggende en lichtere laag zichtbaar werd. Langs de omtrekken van de tekens werden de uitgegraven stenen neergelegd, zodat ze nog duidelijker zichtbaar werden. Om de lijnen recht te houden werd een bijzonder eenvoudige methode gebruikt. In Nasca is een experiment uitgevoerd waarbij twaalf mensen slechts een uur nodig hadden om een lijn van 12m uit te graven die eindigde in een spiraal van 25m. Om de omtrekken van de lijn vast te leggen, gebruikten ze alleen maar een touw en houten paaltjes. Het hout diende als een boog waarmee men de spiraal kon maken, net als bij een passer.

Ondanks de ouderdom van de tekens, sommige van hen zijn ondertussen meer dan 2000 jaar oud, zijn ze zeer goed bewaard gebleven. Dat komt doordat er in de streek zeer weinig water valt. De meeste schade is aangelegd door de aanleg van de Pan-American Highway en door de voetgangers en auto’s zelf op de kwetsbare pampa zelf. Hierdoor zijn er zelfs al tekens uitgewist.

Vermoedelijk vormde de eeuwenoude zorg om water in dit door droogte geplaagd gebied de aanleiding om tekens te maken. Een aantal recent uitgevoerde geologische en hydrolische onderzoeken hebben breuklijnen en waterhoudende grondlagen aan het licht gebracht. Dit wijst er op dat lijnen en vierhoeken een gigantische plattegrond vormen van een ondergronds waterletsel. Onderzoekers hebben dan ook de 62 zogenaamde straallijnen aangetroffen: lijnen die op een bepaald punt samenkomen. Deze straallijnen liggen langs de voet van bergen en op natuurlijke verhogingen die uitkijken over rivierbeddingen. De lijnen, die waarschijnlijk aangeven hoe het water op de pampa stroomde, kunnen een rol hebben gespeeld bij een ritueel waarmee men probeerde het water te voorschijn te roepen. Zulke praktijken zij niet ongebruikelijk in droge gebieden als deze, waar de rivieren voorzien worden door de regen in de Andes.

Doordat regen dikwijls rond bergtoppen samenpakt, geloofde de bevolking dat de bergen heer en meester waren en dat de berggoden daar woonden. Sommige tekens, zoals de spin, de aap de vogels en de spiralen hebben mogelijk te maken met de eeuwenoude vruchtbaarheidssymbolen waarbij water een rol speelde.

De meeste gekende en meest populaire theorie zegt dat de tekens deel uitmaakten van een astronomische kalender die het begin van het regenseizoen in de hooglanden en bewegingen van belangrijke hemellichamen aangaf. Toch is men er tot nu toe niet in geslaagd om een verband te leggen tussen bepaalde tekens en sterrenbeelden of tussen bepaalde lijnen en de manier waarop de zon zich wendt. De meeste onderzoekers zijn tot de conclusie gekomen dat er geen eenvoudige verklaring is voor de lijnen van de Nasca, maar dat de meest fascinerende verklaringen zijn gebaseerd op rituelen rond water, vruchtbaarheid en de adoratie van bergen.