Retorica: de kunst van welsprekendheid en overtuiging

Je bent op weg met je vrouw naar een restaurant. Plotseling staat een man met een enorme bos rozen voor je neus. "Kijk meneer, een prachtige roos voor jou prachtige vrouw". Vereerd door het compliment kijkt je vrouw verwachtingsvol. Je bent dus verplicht om de roos te kopen. In deze situatie beïnvloedt de bloemist jou en je vrouw. Dit is een ideaal voorbeeld van retorica: de kunst van welsprekendheid en overtuiging.

Retorica?

In zijn meer moderne vertaling betekent retorica welsprekendheid. Deze kunst werd gebruikt omdat het een noodzaak was in rechten en politiek in de oudheid. Daarom was het ook een centraal vak in de opvoeding van aristocratische families. Retorica is geen wetenschap waar je alles kan bewijzen dus je moet de mensen proberen te overtuigen van je gelijk. Retorica is een sociale taak waarbij je een gave moet hebben voor taal. Volgens Aristoteles zijn de belangrijkste delen van een redevoering: logos(argumenten), ethos( jouw imago) en pathos (emoties). Er zijn vijf delen tijden het maken van een redevoering waar we nu verder op ingaan.

Inventio

Als eerste heb je Inventio. Dit is het deel waar je je argumenten moet gaan zoeken. Voordat moet je jezelf afvragen: wat is het doel van de redevoering? en wat weet ik van het publiek? Op deze manier kan je 3 soorten redevoeringen onderscheiden.

• Genus Iudicale: een rechtspraak gebruikt om bijvoorbeeld iemand te verdedigen als een advocaat
• Genus deliberativum: een politieke speech gebruikt om bijvoorbeeld je wetsvoorstel te verdedigen
• Genus demonstrativum: een gelegenheidsspeech gebruikt om bijvoorbeeld iemand te prijzen

Het doel van een redevoering is om je publiek te docere ( informeren), placere (plezieren) en movere (ontroeren). De informatie in je redevoering is natuurlijk belangrijk maar volstaat niet om je publiek te overtuigen. Een aantrekkelijke manier van spreken en het juiste gebruik van emoties zijn echt nodig. Na dit en een heleboel andere vragen die je jezelf hebt moeten stellen zoals: wat is het hoofdprobleem? wat zijn de gevolgen? hoe krijg ik aandacht? is mijn verhaal geloofwaardig? en de typische wie?wat?waar?waarom?hoe? kan je beginnen met je argumenten te maken. misschien is het nuttig om te denken zoals je tegenstander en je kan ook een neutrale partij vragen.

Ordo

Laten we nu verder gaan met het tweede deel: ordo. Hier moet je je argumenten ordenen. Het is belangrijk dat een redevoering een duidelijke structuur heeft. Je begint met een inleiding (exordium) om het publiek op hun gemak te stellen. Vervolgens het middelste gedeelte waar je de nodige informatie geeft, je argumenten verdedigt en die van je tegenstander in de wind slaat. Het laatste deel is het slot (peroratio) waar je je argumenten voor het laatst moet opnoemen en soms zelfs overdrijven (amplificatio).

Elocutio

Het zou geen Latijn zijn als er geen stijlfiguren waren. Ik ga niet al de Latijnse stijlfiguren uitleggen omdat dat nu niet van toepassing is. Wat moet je dan wel weten van elocutio in de moderne tijd? Besteed aandacht aan het juiste gebruik van juiste gebruik van de taal, duidelijkheid (dus geen vreemde woorden en stereotiepe uitdrukkingen) maar soms helpt het wel om gebruik te maken van stilistische versieringen omdat dat invloed heeft op de gevoelens van je publiek. Mensen zullen sneller een beslissing nemen beïnvloed door hun emoties. Maar 'ars est celare artem'. Het is de kunst om de kunst te verbergen. Wees dus subtiel! Het gebruik van stilistische versieringen bepaalt het soort speech. Wil je praten zoals in een gewoon gesprek met bijna geen stijlfiguren dan spreken we van een gens subtile. Regelmatig een stijlfiguur gebruiken wordt binnen de categorie gens medium gerekend. Bij een gens sublime is het zeer duidelijk dat die persoon je wil overtuigen.

Voorbeeld

In deze moderne tijd zullen de mensen je proberen te overtuigen met hyperbolen en de juiste woordenschat. Hieronder staat een voorbeeld van President Obama's bezoek aan Caïro.
"I am honored to be in the timeless city of Cairo, and to be hosted by two remarkable institutions. For over a thousand years, Al-Azhar has stood as a beacon of Islamic learning, and for over a century, Cairo University has been a source of Egypt's advancement. Together, you represent the harmony between tradition and progress. I am grateful for your hospitality, and the hospitality of the people of Egypt. I am also proud to carry with me the goodwill of the American people, and a greeting of peace from Muslim communities in my country: assalaamu alaykum."

Memoria

Dan de laatste voorbereidende stap heet: memoria. Je speech moet worden onthouden. Het van een papier aflezen is zeker fout en geeft een zeer amateuristische indruk. Je moet naar je publiek kijken. Enkele voorbeelden van te onthouden uit de oudheid zijn:

• methode van loci: je maakt een virtuele wandeling in je hoofd en iedere kamer heeft zijn deel om te onthouden
• methode van lingua: je maakt een liedje met je tekst
• methode van sleutelwoorden: is duidelijk denk ik
• methode van nummers: je geeft ieder deel een cijfer en probeert het zo te onthouden

Actio

Het laatste gedeelte is de eigenlijke speech. Natuurlijk is het belangrijk dat de spreker spontaan overkomt. Het is belangrijk dat je een band hebt met het publiek en hen kunt overtuigen met je stem en houding. Wanneer je een stille stem gebruikt wil je informeren. Wanneer je een luide stem gebruikt wil je gevoelens opwekken. Dit zijn dingen die jij kan realiseren maar vergeet ook niet de andere partij (als die er is) te observeren. Luister goed, probeer de ander zijn ideeën te begrijpen, zoek naar een 'achterpoortje' in zijn formulering en heb aandacht voor zijn lichaamstaal.

Samenvatting

Hier nog eens in het kort de 5 stappen die je volgens Cicero moest overlopen voor een redevoering:

• inventio: Maak je vragen en beantwoord ze. Je moet nadenken over het soort publiek en je doelen: informeren, plezieren en je publiek beïnvloeden
• ordo: Orden je argumenten in een exoridum, midden en peroratio.
• elocutio: Besteed aandacht aan je taal.
• memoria: Zoek een manier om je redevoering te onthouden.
• actio: besteed aandacht aan je lichaamstaal en die van de andere partij. Nu is het tijd om je publiek te overtuigen.