Het oude Griekenland

Griekenland is honderden jaren lang het meest beschaafde land van Europa en misschien wel de hele wereld geweest. Dat is een leuke opsteker waar menig Griek trots op is. Het minder goede nieuws is dat de Griekse beschaving 2000 jaar geleden ernstige erosie begon te vertonen. Het land is jarenlang het middelpunt van de wetenschap geweest. De moderne filosofie is begonnen in Griekenland. Aristoteles wordt als één van de eerste wetenschappers beschouwd. In Griekenland is de moderne geneeskunde begonnen. Het oude Griekenland is het startpunt geweest van de moderne democratie. De oude Grieken leefden in een volwaardige samenleving waar sport, cultuur, theater en wetenschap belangrijke pijlers waren. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Griekenland, eerste beschaafde land van Europa
• Krijgskunst in antiek Griekenland
• De eerste Marathon
• Panhelleense Spelen
• Theatertechniek in de oud-Griekse tijd
• Theater bij de antieke Grieken
• Democratie begon in Athene
• God en de goden
• Slavernij in het oude Griekenland
• Kinderen in Griekenland
• Homoseksualiteit in het oude Griekenland
• De Antikythera
• Heliocentrisch wereldbeeld
• Prostitutie in Griekenland
• Het getal zeven en de mysteriën
• Geneeskunde in Griekenland

Griekenland, eerste beschaafde land van Europa

Griekenland blijft het land waar de beschaving in Europa is begonnen. De oude Romeinen hebben alle belangrijke elementen uit de Griekse maatschappij overgenomen en geïntegreerd, daar waren ze sterk in. De kracht van een maatschappij bestaat voor een groot deel in het opnemen van verworvenheden uit andere culturen. De Grieken hebben kennis uit het oude Egypte, kennis van de Arabieren en kennis van het oude India in hun eigen samenleving verweven en konden op die manier groeien.

Krijgskunst in antiek Griekenland

De legers van Griekenland waren gevreesd, want de soldaten voelden zich nooit verloren en bleven maar stand houden. Moed was een belangrijke eigenschap voor de Griekse man. Het is tekenend dat Socrates, een geroemd Grieks filosoof, niet alleen om zijn denkcapaciteiten bekend stond maar ook werd geprezen om de moed die hij tentoon spreidde in zijn tijd als soldaat. De Grieken waren eigenlijk geen natie want Athene en Sparta hadden regelmatig gevechten met elkaar. Ze hadden wel een gemeenschappelijke vijand: de Perzen. Het ontzettend grote leger van de Perzen van 7000 man werd door 198 Spartanen tegen gehouden in de slag bij Marathon. Jongens van zeven jaar moesten al dienen voor het Spartaanse leger. Tot hun dertigste moesten ze in de barakken blijven wonen. Omdat de opvoeding in Sparta zo zwaar was kennen we nu nog steeds de uitdrukking ´Een Spartaanse Opvoeding¨.

De eerste Marathon

Nadat de slag bij Marathon was gehouden spoedde een Griekse boodschapper zich naar Athene om het goede nieuws te melden. Hij legde 42 kilometer en 195 meter af door aan één stuk door een lange sprint te rennen. Uitgeput kwam hij aan. Deze heroïsche daad wordt jaarlijks door duizenden marathonlopers geëerd door dezelfde afstand in een marathon te lopen. Dit sportieve hardloopevenment is vernoemd naar de slag bij Marathon, alwaar de Aziaten werden staande gehouden en hun droom om Europa te veroveren voorgoed begraven werd.

Panhelleense Spelen

Sport was zeer belangrijk in de Oud-Griekse cultuur. Om de vier jaar werden in de Griekse stad Olympia de spelen georganiseerd. Dit sportevenement was in de oudheid zeer populair. De Griekse bevolking heeft een stadion gebouwd waar maar liefst 40.000 mensen in konden. De spelen in Athene waren een onderdeel van de Panhelleense spelen waaronder vier grote sportevenementen vielen. Men kende de Pythische Spelen, de Koryntische Spelen, de Nemïsche spelen en de Olympische spelen. Dit laatste evenement is in de moderne wereld nieuw leven ingeblazen door om de vier jaar een wereldwijd sportevenement te organiseren. De winnaars van deze sportwedstrijden kregen een krans. Deze krans was een enorm begeerd object omdat er de eeuwige roem aan vast zat. Men sloofde zich niet uit voor geld, laat staan sponsorcontracten.

Theatertechniek in de oud-Griekse tijd

Naast sport als entertainment keek men vaak toneelvoorstellingen. Er is weinig bekend over de theatertechniek uit de Griekse tijd; dat komt omdat er sowieso weinig bekend is over de technieken die Grieken toepasten. Van de Egyptenaren weten we wat technische hoogstandjes betreft iets meer maar ook niet alles. In de oudheid vond men techniek te gewoon, te vulgair om over te praten. De Grieken praatten liever over geestelijk hoogstaande uitspattingen zoals gedichten, verhalen, theater, muziek, filosofie, krijgskunst en politiek. Voor de theaterwereld bij de antieke Grieken is wel bekend dat voor het effect menig voorstelling ondergronds werd bekeken, in een donkere ruimte en dat de achtergrondschermen vanuit de grond omhoog kwamen. Tegenwoordig komen vrijwel alle achterdoeken van bovenaf naar beneden. Er waren spiegels die het daglicht van boven de grond geleiden op de doorschijnende schermen zodat er telkens een andere achtergrond kon worden geprojecteerd. Een van de mogelijkheden is dat men met glazen bollen werkte omdat deze als lenzen kunnen dienen terwijl een kleine tekening een silhouet van een stad, landschap of wat dan ook zou kunnen projecteren.

Theater bij de antieke Grieken

Er is veel meer bekend over de inhoud van de theaterstukken. Grieken hielden zowel van komedies, drama´s als tragedies. Qua onderwerpen ligt het niet ver buiten de onderwerpen van vandaag de dag. Theater en andere vormen van cultuur waren erg belangrijk bij de Grieken uit de oudheid. Er waren allerlei theaterfestivals. Tijdens theatervoorstellingen was er muziek en er waren koren. Tijdens theaterfestivals was het net zoals bij de sportevenementen belangrijk dat er een winnaar werd aangewezen. Sophokles heeft 24 maal een theaterfestival gewonnen. Hij schreef het stuk Antigone dat nog steeds populair is. Helaas zijn maar een fractie van de geschreven toneelstukken voor de eeuwigheid bewaard gebleven. Van een andere beroemde toneelschrijver Euripides weten we dat hij negentig stukken heeft geschreven waarvan er achttien de tand des tijds hebben overleefd.

Democratie begon in Athene

Athene was het intellectuele middelpunt van Griekenland. In de Griekse oudheid begon men het individu steeds belangrijker te vinden. Men weekte zich los van de groepsgeest en hechtte waarde aan het zelfstandig ontwikkelen los van oordelen en vooroordelen van anderen. Dat leidt tot een meer zelfstandige manier van denken. Je zou kunnen zeggen dat deze ontwikkeling vandaag de dag ook nog plaatsvindt. In de Griekse tijd is de democratie voor het eerst ontstaan. Het woord democratie komt uit het Grieks want Demos betekent ´volk´ en cratie komt van kratein wat ´wet´ betekent. Het volk maakt de wet in een democratie. Veel democratische beslissingen werden met een referendum genomen of in ieder geval werd de assemblee geraadpleegd.

God en de goden

De filosofie is veruit de belangrijkste wetenschap die in de Griekse oudheid tot volle bloei is gekomen. In de tijden daarvoor werd alles verklaard in termen van goden. De Egyptenaren en de Grieken begonnen de goden al te zien als delen van een geheel want de uiteindelijk God had een ander woord bij de Grieken. Deze lijkt al erg veel op de God van het Christendom. Deze God die heel het universum in gang had gezet was de schepper, de creator van alles wat er is. De antieke Grieken waren zich bewust van het polytheïsme of meergodendom en het monotheïsme waarin God als schepper optrad. Er was een mooie tussenvorm van mens en God: de halfgod. Dat was een mens met goddelijke eigenschappen. Het was onder andere de filosoof Plato die dit heel duidelijk heeft opgeschreven, alhoewel in sommige moderne universiteiten zelfs de hedendaagse leraren daar nog niet helemaal aan willen. Zij zeggen: in de Griekse oudheid geloofde men in goden en halfgoden en niet in een schepper. Ze zijn niet van deze instelling af te brengen maar zoals Plato het bedoelde was er een schepper die ook de goden heeft geschapen wat vergelijkbaar is met de christelijke God die engelen en andere heirscharen had gecreëerd.

Slavernij in het oude Griekenland

Er was een groot verschil tussen de opvattingen en het staatsbestel van Sparta en Athene. Zo behoorden de slaven in Sparta aan de hele stad toe en hadden in Athene elke familie hun eigen slaven. De slaven waren in feite werknemers die hielpen met inkopen doen, de kinderen opvoeden en het huishouden doen, zaken die tegenwoordig door een betaalde kracht worden gedaan. Winkelverkopers, fabrieksarbeiders, bootpersoneel, mijnwerkers en zelfs politiebeambten konden allemaal slaven zijn. Het begrip slaaf was heel breed en zou je ook kunnen vertalen met ´betaalde werknemer´. Er waren meerdere manieren om slaaf te worden. Een familie kon besluiten om een kind van hen te verkopen als slaaf. Iemand kon gekidnapt worden om vervolgens als slaaf te worden verkocht. Dat betrof in de meeste gevallen achter gelaten baby's. In de Griekse antieke tijd waren jongens meer geliefd. Meisjes werden sneller te vondeling gelegd. Anderen namen de baby mee om deze op te nemen in hun gezin of later als slavin te verkopen. Soldaten van overwonnen legers werden ook als slaaf verkocht. Wanneer slaven in huis werkten en kinderen opvoedden waren dat meestal vrouwen. Zij hadden onder de slaven het beste leven want ze maakten deel uit van de familie. Slaven konden overal mee naar toe gaan en zelfs ingewijd worden in de mysteriën. Het was dus niet zo dat slaven gespeend waren van alle rechten, alhoewel in Athene ze niet mee mochten beslissen in het democratische besluitvormingsproces. Wanneer slaven genoeg geld hadden, dan kon men zich vrijkopen waardoor men een vrije man of vrouw werd.

Kinderen in Griekenland

Kinderen in Griekenland hadden allerlei speelgoed. Schommels, poppen, ratels, hoedjes zijn gevonden in de aardlagen van Griekenland. Als een meisje twaalf of dertien was ging ze met haar speelgoed naar de tempel van Appollo. Daar liet ze haar speelgoed achter om de volgende stap in haar leven te maken naar volwassenheid. Op de leeftijd van twaalf of dertien mochten meisjes trouwen. Kinderen krijgen was heel belangrijk voor de Grieken. In de huizen werden honden, varkens, schildpadden en vogels gehouden waarmee de kinderen konden spelen. De vrouwen waren belangrijk in de Griekse samenleving omdat ze de kinderen opvoedden. Ze hadden echter niet dezelfde rechten als in de nog oudere Egyptische samenleving. In het antieke Griekenland is de taakverdeling van mannen en vrouwen begonnen in die zin dat de mannen voor het inkomen zorgde en de vrouwen op het huis en de kinderen pasten.

Homoseksualiteit in het oude Griekenland

In tegenstelling tot de samenleving van vandaag was homoseksualiteit en biseksualiteit heel gewoon in Griekenland. Een man mocht openlijk een andere man leuk vinden of ermee willen vrijen, zelfs als hij getrouwd was. Trouwen deden mannen enkel met vrouwen. De seks tussen mannen onderling was van een ander kaliber dan vandaag de dag. Vooral oudere mannen aanbaden de schoonheid van een jong mannenlichaam terwijl jonge mannen zich baadden in de liefdevolle aandacht die ze van ouderen kregen. Leeftijdsverschillen deden niet ter zake. In onze huidige op kerkelijke waarden gestoelde maatschappij vinden we het maar raar als een jongere seks heeft met een oudere. Op het gebied van homoseksualiteit waren de oude Grieken ruimdenkender dan de meerderheid van de mensen die in de 21e eeuw leven. In vergelijking met de antieke Grieken leven westerlingen nog in de Middeleeuwen als het gaat om de acceptatie van homoseksualiteit.

De Antikythera

De antikythera is een mechanische rekenmachine die kon rekenen met getallen die meer cijfers hadden dan een miljoen. Het groen uitgeslagen bronzen radarwerk is in 1901 opgedoken door sponsduikers. Het apparaat is ingewikkelder dan een horloge en het wordt een computer uit de eerste eeuw voor Christus genoemd; het is ongetwijfeld het meest ingenieuze instrument wat gevonden is voor de jaartelling, alhoewel sommigen beweren dat er vliegende machines waren in de oudheid. Je kunt met deze rekenmachine ingewikkelde berekeningen maken zoals wanneer er een maans- of zonsverduistering is. Er zitten in het apparaatje dertig verschillende versnellingen of standen waarmee berekeningen worden gemaakt. Lange tijd hebben historici gedacht dat de oude Grieken niet tot zulke ingewikkelde werken in staat waren en dat het tot de 16e eeuw heeft geduurd eer in West Europa de eerste rekenmachines ontstonden. Bij het eiland antikythera is het apparaatje opgedoken en het was helemaal verweerd maar men heeft dit mechanisme met tientallen tandwielen wel kunnen reconstrueren. Dat geeft ineens een heel ander beeld van de oude Grieken en maakt hun maatschappij nog meer bijzonder; vooral het feit dat ze dit zo gewoon vonden dat niemand er ooit iets over heeft geschreven, noch over vermoedelijk andere technische hoogstandjes die er ongetwijfeld moeten zijn geweest, denk maar aan de scheepsbouw.

Heliocentrisch wereldbeeld

Helios betekent zon en centrisch betekent het midden. De Grieken filosofeerden over de plaats van de aarde in de kosmos. Sommige filosofen beredeneerden dat de zon het middelpunt van de kosmos was, ver voordat Copernicus en Galileï waren geboren. Er zijn historici die opperen dat de antikythera het bewijs is dat de Grieken de zon als middelpunt van het heelal beschouwden. Aristarchos van Samos, Plato en Pythagoras waren drie bekende wetenschappers die inzagen dat de zon het middelpunt van het heelal was maar Aristoteles, een invloedrijke leraar van het Macedonische koningshuis die veel boeken publiceerde verwierp deze visie. Aristoteles heeft veel gedaan voor de popularisering van de wetenschap. Aristoteles ging als student naar de academie van Plato maar was het niet eens met vele zaken die daar werden onderwezen.

Prostitutie in Griekenland

In Griekenland was prostitutie niet illegaal. Het was zelfs heel gewoon voor zowel jongemannen als vrouwen om in hun jeugd zich als prostituee te verkopen. Mannen in het oude Egypte trouwden pas rond hun dertigste. In de tijd daarvoor was men op prostituees en slaven aangewezen mocht men zin hebben in een erotisch avontuur. Soms verkochten slaven hun erotische diensten om geld te sparen om zich vrij te kopen. Solon was een tijd lang een belangrijk leider in Athene. Hij heeft veel wetten ingesteld en voerde onder andere een vaste prijs voor het leveren van seksuele diensten in. Zulke zaken zouden nu ondenkbaar zijn voor een moderne democratische regering. Op het punt van prostitutie waren de Grieken vrijer in hun denken dan moderne westerlingen.

Het getal zeven en de mysteriën

Wat er in de Griekse mysteriescholen werd onderwezen weten we niet precies. Toch zijn er veel dingen bekend over de Griekse mysteriën. Uit Griekenland komt ook het medische symbool van de aesculaap, een slang die om een staf schildert. Eigenlijk stelt dat de energiestromen om de ruggengraat voor. De slang kruist zeven maal de staf en elke kruising staat voor een chakra, dat is een soort energiebloem die draait en er zijn zeven belangrijke chakra´s. Niet iedereen kan chakra´s zien. Het geheim van de chakra´s werd ongetwijfeld verteld aan hen die de Griekse en Egyptische mysteriescholen doorliepen. Zeven was een belangrijk getal bij de oude Grieken wat ook Pythagoras met zijn getallenleer bewijst. Voor Pythagoras waren zeven en vier de belangrijkste getallen. Zeven was het aantal mysterieplaneten die de Grieken telden. Plato schreef in het boek Timaeus dat de wereld uit zeven in elkaar wentelende bollen bestaat. Zulke kennis werd ook in India en Egypte overgedragen als onderdeel van de geheime wetenschap.

Geneeskunde in Griekenland

in het antieke Griekenland is de geneeskunde voor het eerst op hoog niveau in Europa tot stand gebracht. De Grieken hadden veel van de Arabieren, mensen uit India en de Egyptenaren geleerd. Hippocrates is een van de grondlegger van de moderne geneeskunde. Hij werkte rond 430 voor Christus en tegenwoordig moeten artsen nog steeds de eed van Hippocrates afleggen. Hippocrates zei dat het beste medicijn eten was en dat eten het beste medicijn is. Hij geloofde in gezond en harmonieus eten. Ziekte is een teken van disharmonie die middels eten geheeld kan worden. Hij maakte in zijn praktijk veel tijd voor het onderzoek en de diagnose voordat hij een medicijn voorschreef. In feite heeft Hippocrates de zieken voortaan uit de handen van de priesters gehaald. Ziekten waren niet op te lossen met gebeden naar goden maar met medicijnen en handelingen zoals een stoombad nemen, een gewoon bad nemen en operaties uitvoeren. De kracht van medicinale planten kan via een bad, medicinale thee of gewoon door te eten op het lichaam worden overgedragen. Dat bleek beter te helpen dan bidden naar een god.