WO I: musea, wandelingen, auto- en fietstochten in België

In 2014 zal het honderd jaar geleden zijn dat Wereldoorlog I begon. Tot 1918 zou de gruwel duren. Natuurlijk zullen er in 2014 tal van evenementen zijn om de Groote Oorlog te herdenken. Ook in tal van musea wordt er een tandje bijgestoken. Zowat overal in België worden wandel-, auto- en fietstochten uitgewerkt. In 2014 zal niemand kunnen ontsnappen aan een duik in de geschiedenis. Iedereen zal zo'n 100 jaar terug in de tijd gekatapulteerd worden, willen of niet! Wie WO I zegt, denkt vaak aan de Belgische Westhoek. Toch speelde de Groote Oorlog zich niet alleen hier af. Zoals in het programma en het gelijknamige boek "Ten oorlog" werd getoond, liep de frontlijn immers van de Noordzee tot het Turkse Gallipoli. Voor de herdenking van 100 jaar Groote Oorlog zullen zowat overal in België evenementen worden georganiseerd. Er werden tal van wandel-, fiets- en autotochten uitgewerkt en ook verschillende musea steken een tandje bij. Tussen 2014 en 2018 zal het al Wereldoorlog I zijn dat de klok slaat!

Musea

De musea in de Vlaamse Westhoek zijn natuurlijk erg bekend, maar ook elders in het land zijn musea waar evenementen uit de Eerste Wereldoorlog worden uit de doeken gedaan.

In Flanders Fields Museum

Speciaal voor de herdenking van Wereldoorlog I kreeg het museum In Flanders Fields in Ieper een nieuwe indeling. Nieuwe invalshoeken en persoonlijke verhalen geven je een beeld van Wereldoorlog I. Vooraan in het museum vind je ook een kleine tentoonstelling gewijd aan "Ten Oorlog", het programma en het boek over drie maten die te voet de frontlijn afliepen tussen de Belgische Noordzee en het Turkse Gallipoli. In deze tentoonstelling foto's, getuigenissen en voorwerpen van onderweg.

Museum aan de IJzer

Diksmuide. De IJzertoren, eerbetoon aan de Vlaamse gesneuvelde soldaten aan het IJzerfront. Het enige WO I-museum in de Belgische frontzone. 22 verdiepingen geschiedenis en als kers op de taart een schitterend uitzicht over de Westhoek vanop de toren. In het voorjaar van 2014 zal het museum geactualiseerd worden. Ook de site rond de IJzertoren zal voor de gelegenheid een aantal ingrepen ondergaan.

Memorial Museum Passchendaele 1917

Museum in het kasteelpark van Zonnebeke, ook MMP 1917 genoemd. Leer meer over de geschiedenis van de Slag van Passendale in 1917: een half miljoen slachtoffers in honderd dagen tijd. Meer dan 5000 collectiestukken. Speciaal voor 2014 komen er in open lucht ook nog eens Duitse en Britse loopgraven bij.

Talbot House in Poperinge

Meer dan een half miljoen soldaten kwamen tussen 1915 en 1918 naar het Talbot House, waar één man, de aalmoezenier Philip Tubby Clayton, een soort thuis probeerde te creëren voor de soldaten aan het front. Met de jaren werd dit huis een internationale ontmoetingsplaats. Je vindt er tal van curiosa en krijgt er ook een film te zien.

Hooge Crater Museum In Ieper

Een uniek museum in een kerk. Reconstructie van oorlogstaferelen, foto's, wapens, uitrustingen en voorwerpen.

De begraafplaatsen

Naast de vele musea die je in de Westhoek vindt, heb je ook nog de talrijke begraafplaatsen. Vaak is hier ook een klein bezoekerscentrum aan verbonden. Zo heb je het Tyne Cot Cemetery in Passendale en het Lijssenthoek Militar Cemetery in Poperinge.

Het onderwaterzettingsgebied rond Nieuwpoort

Heel belangrijk in het verloop van Wereldoorlog I is het sluizencomplex rond Nieuwpoort. Door in oktober 1914 de IJzervlakte onder water te zetten, werd de opmars van de Duitsers een halt toegeroepen. In het bezoekerscentrum De Ganzepoot, dat zal geopend worden begin 2014, zal je alles over het onderwaterzettingsgebied te weten kunnen komen.

De Dodengang (Koninklijk Legermuseum) in Diksmuide

Hier kan je wandelen door het laatste deel van de Belgische loopgraven uit Wereldoorlog I. Verder heb je er ook een panoramazaal en een Duitse bunker.

Het karrenmuseum in Essen

In het Karrenmuseum in Essen (provincie Antwerpen - Moerkantsebaan 48), kan je kennismaken met het minder bekend fenomeen uit WO I: de Dodendraad of Draad des Doods. Een elektrische afscheiding, ingezet door de Duitsers, tussen Nederland en België. Op deze draad een spanning van 2000 volt of meer. Het museum en de Heemkundige Kring van Essen bezitten zo'n 1600 foto's op glasplaten van de Dodendraad. De meeste foto's werden getrokken door dorpsfotograaf Frans Bernaards. Door de Dodendraad werd het leven in Essen totaal ontwricht. (zie ook hieronder bij wandeltochten in Essen en Hamont).

WO I in de polder - Lillo

In het Poldermuseum van Lillo, een polderdorp ten noorden van Antwerpen, is er van april tot september 2014 een tentoonstelling over het verloop van WO I in de polderdorpen. Ook hier foto's van onder andere de Dodendraad en van Duitsers gekaserneerd in Zandvliet.

Fort van Lantin in Lantin

Het fort werd gebouwd in 1888 en maakte deel uit van de versterkte gordel rond Luik in 1914. Je kan er een traject met taferelen afleggen. Het raject duurt zo'n 1 uur 10 en je krijgt een audio-gids mee. Je maakt er kennis met het leven van het garnizoen tijdens de bombardementen.

Musée du souvenir des guerres 1914-1918 et 1940 - 1945 in Ecaissinnes

Ook hier tal van voorwerpen uit beide wereldoorlogen, foto's, verhalen en geschiedkundige uitleg.

Fort en Museum van Loncin, mémoire de la Grande Guerre

Naast het fort, kan je ook het interessante museum bezoeken, helemaal gewijd aan de Groote Oorlog.

Cimetière militaire de Saint Symphorien

Hier liggen 230 Britse militairen begraven.

Musée des deux guerres et mémoriaux te Mons

Ook in Mons (Bergen) een museum met combinatie eerste en tweede wereldoorlog. In Mons, op de toeristische dienst, kan je ook een foldertje vragen met daarin uitleg over de Slag van Mons. Verder vind je in de folder ook wandelingen, autotochten langs de verschillende slagvelden, alsook boottochten.

Origineel: volg de aftocht van de Belgische soldaten in een accordeonbus

In de tweede helft van 2014 zal een accordeonbus worden ingezet om de aftocht van de Belgische soldaten aan het front over te doen. De initiatiefnemer voor deze mobiele expo is Luc Glorieux. Hij wil zo de rol van Koning Albert I en het Belgische leger tijdens WO I in de spotlight plaatsen. Parallel met de mobiele expo zal in februari 2014 in het kasteel van Rumbeke de tentoonstelling "Strijden voor Vrede" te zien zijn.

Autotochten

Ter gelegenheid van 100 Jaar Wereldoorlog I ontwikkelde Westtoer zes nieuwe thematische autoroutes. Drie van de zes autoroutes zijn al open. De drie andere zullen in de loop van 2013 en 2014 uitgewerkt worden. Ook leuk om met de moto af te leggen!

De Ypres Salient-route

Een 70 kilometer lange route rond de Ieperboog of de Ypres Salient, zo genoemd omdat het een boogvormige uitstulping was in de frontlijn. Op de hoogtes van deze booglijn lagen de Duitsers, die zo een bevoorrechte positie hadden om de Britten van alle kanten te bestoken. De route passeert langs de belangrijkste bezienswaardigheden rond Ieper, Zonnebeke en Langemark-Poelkapelle.

De Yzerfront-autoroute

74 kilometer lang, rij je via deze route langs Nieuwpoort, Koekelare en Diksmuide. Je leert meer over de onderwaterzetting en de Duitse bezetting achter het front. Je komt voorbij de Belgische, Duitse en Commonwealth begraafplaatsen. Deze route kreeg als ondertitel "Little Paris en de Hellepoort" mee, omdat ze zowel het goede leven achter het front als het verschrikkelijke leven aan het front laat zien.

De Frontleven-autoroute

De langste van de drie met 87 kilometer. Geopend sinds 15 juni 2013. Beslaat het frontgebied tussen Poperinge en het Heuvelland. Ontdek de Slag om de Kemmelberg en de Mijnenslag van 1917 in Mesen-Wijtschate.

Voor elk van deze routes kan je een gedetailleerde kaart bestellen voor 6€ elk bij Westtoer.

Fiets-en wandelroutes

Historische fiets- en wandeltochten in Essen

Naar aanleiding van de herdenking van WO I werd in Essen (provincie Antwerpen) een historische fietstocht en wandeling uitgewerkt. Langs de route zullen grote foto's komen, op de plaats waar ze indertijd werden genomen. Nog in Essen, de wandeling van Klaveren Vrouwke, de beruchte smokkelaar van Essen en omgeving tijdens WO I. Tijdens deze zes kilometer lange wandeling kom je alles te weten over het smokkelen tussen Nederland en België.

Rondwandeling in Hamont-Achel

In het centrum van Hamont-Achel in Belgisch-Limburg start een rondwandeling met als thema de Dodendraad. Speciale bordjes leiden naar een reconstructie van de Duitse versperring, die je vindt aan grenspaal 174 ten noordwesten van Hamont. Over 300 kilometer, van Vaals tot Knokke, stond op deze Draad des Doods een spanning van 2000 volt of meer. Toch lopen vele wandelaars de versperring gewoon voorbij, omdat ze de constructie aanzien als een gewone prikkeldraad. Nabij het dorpje Teuven in de Voerstreek vind je een herdenkingsmonument voor de gesneuvelden ten gevolge van de Dodendraad. Het monument werd opgericht door graaf Joseph d'Oultremont. Het monument dat je nu ziet is niet meer origineel, maar dateert uit 1962. Het oorspronkelijke monument werd vernietigd.

Chemin du Souvenir (Ploegsteert)

Het startpunt van deze vijf kilometer lange wandeling ligt aan het Brits Gedenkmonument in Ploegsteert. Van daaruit wandel je gedurende ongeveer drie uur langs de bossen van la Hutte en Le Gheer. Voor de kinderen is er op dit traject een ludieke speurtocht bedacht, zodat ze spelenderwijs meer leren over de Groote Oorlog. Musea en geschiedenis hoeven niet per sé saai te zijn voor kinderen!

Activiteiten van een andere aard

Pontonbrug in Antwerpen

Tijdens WO I was er een pontonbrug in Antwerpen van het Steen naar Linkeroever. Deze brug diende vooral voor de bevoorrading. In het weekend van 3, 4 en 5 oktober 2014 zal deze pontonbrug er terug liggen en zullen de mensen over de Schelde kunnen lopen. Als oefening bouwde de genie van Burcht deze pontonbrug al eens op 28 september 2013. Enkel genodigden mochten op die dag over de brug. In 2014 zal de brug voor iedereen toegankelijk zijn.

Belgische noodbiljetten

De Belgische noodbiljetten staan online en kunnen bekeken worden onder www.nbbmuseum.be. Noodbiljetten waren biljetten die de lokale overheden uitgaven om de geldschaarste op te vangen. Het Museum van de Nationale Bank heeft meer dan 4500 exemplaren van deze noodbiljetten in zijn bezit en met de herdenking van WO I in het verschiet werden deze noodbiljetten nu online gezet.

Aanraders

• Voor iedereen die nog meer wil doen en weten in de Belgische Westhoek, is de site www.100jaargrooteoorlog.be een absolute aanrader. Met als logo de rode klaproos en daaronder 2014-18, 100 jaar Groote Oorlog, is deze site een echte goudmijn. Je vindt er tal van uitstapjes en weetjes over Wereldoorlog I. Onder Extra info WO I, in het bruine kadertje rechts, vind je heel wat extra informatie, alsook bijvoorbeeld een lijst met boeken over WO I.
• In het boek "Kroniek van een dorp in oorlog" van Prof.dr. A. Vanneste, Universitas, Deurne, 1998, (ISBN 90 337 003 4) kan je meer te weten komen over de Draad des Doods, de elektrische draadversperring tussen de Belgische en de Nederlandse grens.
• Ook in een Tijdschrift van het Gemeentekrediet van België, namelijk nummer 214 uit 2000 vind je van pagina 39 tot 82 een artikel van Alex Vanneste met als titel "Het eerste ijzeren Gordijn? De elektrische draadsversperring van de Belgisch-Nederlandse grens tijdens de Eerste Wereldoorlog"
• Studio100 zal vanaf 25 april 2014 een musical brengen in de Nekeerhal in Mechelen over WO I met de toepasselijke titel 14-18. Bekende namen zullen Jelle Cleymans, Maaike Cafmeyer, Free Souffriau en Jo De Meyere zijn. Tickets te koop vanaf november 2013. Prijs per ticket: van 44,95 tot 84,95 euro. Te verkrijgen op www.sherpa.be.
• Op Radio 1 zullen Marjan Temmerman en Annemie Peeters een radioprogramma brengen met daarin echte verhalen van ouders en grootouders tijdens WO I. Uitgangspunt zijn de twee Max'en: de overgrootvader van Marjan, een Duitse marinier op de Oostzee, en de grootvader van Annemie, een Limburgse boerenzoon uit Beverlo.

Natuurlijk is deze opsomming verre van volledig. Het artikel zal dus ook geregeld worden aangevuld, naarmate er her en der nieuwe evenementen worden gecreëerd.