Kerstening in de Middeleeuwen: Hoe ging dat?

Dat de historische figuur Karel de Grote (748-814) nog bij veel mensen nog een belletje doet rinkelen, is een mooi gegeven. Ook al is hij meer dan 1200 jaar dood, de Vader van Europa leeft nog steeds onder de jeugdigen. De twee meter lange Karel was heerser van bijna geheel Europa. Van Spanje tot Denenmarken en van de kust van Bretagne tot aan Kroatië. Het hoorde allemaal bij het rijk van de Karolingers. In dit artikel worden de prestaties beschreven die de grootsheid beschrijven van dit inmense rijk. Deze prestaties zijn voornamelijk tot stand gekomen onder Karel de Grote. Tevens komen de consequenties aan bod die met deze prestaties verbonden zijn en er tegelijkertijd voor gezorgd hebben dat er een desintegratie plaats vond in het Rijk van de Karolingers. Al onder Koning Peppijn de Korte in de 8e eeuw was het rijk van de Karolingers uitgesmeerd over Europa. Na de dood van de kleine Peppijn in 768, werd het rijk verdeeld onder zijn zonen. Zijn grootste zoon, Karel, kreeg de Benelux en Duitsland. Nadat zijn broer stierf, kreeg Karel de Grote ook Frankrijk onder zijn hoede. Hij begon zijn rijk te hervormen en had al snel de ambitie om zijn rijk te vergroten. Deze drift zorgde ervoor dat grote delen van Italië en Spanje werden opgeslokt door de hongerige koning van de Franken.

Het begin van het keizerrijk

Karel de Grote wilde iedereen in zijn rijk christelijk maken. Deze ontwikkeling zag paus Leo III tevreden aan. Paus Leo II had grote problemen in Rome en zag daarom wel wat in een samenwerking met Karel de Grote. Na een ontmoeting tussen beide heren, werd het plan geopperd om Karel tot keizer van het rijk te kronen. Op 1e kerstdag van het jaar 800 was het zover en werd Karel de Grote tot keizer getroond. Hij werd hiermee de eerste keizer sinds de val van het West-Romeinse Rijk. Nu Karel de Grote tot keizer was gekroond kwamen er echter ook nieuwe problemen bij. Er was na de kroning nog steeds sprake van een erfopvolging. Na de dood van de Vader van Europa in 814 werd het rijk geregeerd door zijn zoon Lodewijk de Vrome. Toen deze joviale koning in 840 overleed werd het rijk van de Karolingers verdeeld over zijn drie zonen. Het rijk werd verdeeld in drie delen en er ontstonden spanningen tussen de drie erfgenamen. Uiteindelijk heeft dit wanbeleid ervoor gezorgd dat er een desintegratie plaatsvond in het rijk wat zich onder Karel de Grote nog verspreidde over heel Europa. De keizerlijke kroning was groots en eeuwenlang niet meer voorgekomen, maar de erfelijkheid en de daaropvolgende driedeling heeft voor een desintegratie gezorgd in het gehele rijk.

Het feodale stelsel

Naast de kroning tot keizer is de invoering van het feodale stelsel een ander huzarenstukje van Karel de Grote. Door de grootsheid van het rijk was het onmogelijk dit centraal te besturen. Vandaar dat de keizer besloot om grote delen uit te lenen aan heren. Deze landheren hadden leenmannen in dienst die hun land bewerkten. Er ontstond dus een piramide-achtig stelsel. In ruil voor het land zwoeren de landheren gehoorzaamheid aan de keizer en beloofden hem met raad en daad bij te staan. Door dit nieuwe systeem kon Karel de Grote zijn rijk overzichtelijker besturen.

Hoewel dit systeem uiterst succesvol was en enkele eeuwen heeft bestaan heeft dit feodale stelsel mede voor het uiteenvallen van het Rijk gezorgd. Door het feodale stelsel kwam er een adelvorming op gang. Doordat de macht ver van de leenheren verwijderd was en voor lange tijd waren gestationeerd voelden ze zich betrokken bij hun gebied. Er kwamen vervolgens’ kleine staatjes in een grote staat’. Het grote rijk werd een lappendeken van hertogdommen en graafschappen. Het rijk was geen eenheid meer en hierdoor heeft het feodale stelsel bijgedragen aan de desintegratie van het rijk van de Karolingers.

Karel de Grote heeft dus niet alleen persoonlijk voor de grootsheid van zijn rijk gezorgd, indirect is hij ook verantwoordelijk voor de ineenstorting van dit systematische rijk. Een merkwaardig fenomeen , alhoewel hij die bedoeling nooit kon hebben. Het rijk van der Karolingers is daarom nog altijd geschiedkundig voer voor historici.