Egyptische kunst 4: Bouw van de piramiden

De bouw van de piramiden stelt de mensheid voor veel vragen. Is het door slaven verricht of door opgeroepen arbeiders, in het kader van de dienstbaarheid ? Zijn de piramiden gestapelde mastaba's of geheel anderssoortig? Hoe zijn de geweldige brokken steen vervoerd en naar de top van de piramide gebracht?

De tijd van de piramiden-bouw

Deze reusachtige koningsgraven dateren uit het Oude Rijk. De datering van dat Oude Rijk is niet duidelijk aan te geven. Over het algemeen wordt aangenomen (C.W. Ceram) dat het Oude Rijk van 3200 tot 2270 voor Christus duurde. Dit rijk omvat dan de eerste tot en met de zesde dynastie. Dit in tegenstelling tot de Egypte kenner prof. Van Baaren, die als jaartallen voor het Oude Rijk opgeeft: 2686 tot 2181 voor Chr. Van Baaren zegt dan dat dit Oude Rijk de derde tot en met de zesde dynastie omvat. De eerste twee dynastieën rekent hij dan tot de zogenaamde vroegdynastieke periode. Hoe het ook zij, in deze tijd werden de piramiden gebouwd.

Een heel bekende piramidengroep is die bij het dorp Gizeh. De piramiden die hier bijeen staan, zijn van de koningen Cheops, Chefren en Mycerinus. Ze liggen temidden van een hele "stad" van mastaba's. Mastaba's zijn de oudste graven in de eenheidsstaat Egypte. De piramide van Cheops is de grootste van de graven die hier bij elkaar liggen. Zij is 150 meter hoog en aan elke zijde van het grondvlak 233 meter breed. Volgens de overlevering hebben 100.000 werklieden er dertig jaar lang aan gewerkt!

Verhalen over de bouw van de piramiden

Er zijn veel overdreven verhalen bekend over de bouw van de piramiden. Vaak wordt er beweerd dat er slavenarbeid aan te pas kwam. Als we echter het principe van de dienstbaarheid op de piramidenbouw toepassen, dan moet de slavenarbeid (in zoverre het Egyptische arbeiders betrof) naar het rijk der fabelen verwezen worden.

Hier volgt zo'n verhaal, ontleend aan het boek "Goden, graven en geleerden", geschreven door C.W. Ceram: "....Van de Nijloever omhoog rolt een hele stroom naakte slaven aan, blanke en zwarte, met platte neuzen, met dikke lippen en kaalgeschoren hoofden. Stinkend naar slechte olie en zweet, naar ramenas, uien en knoflook. (hier citeert de schrijver de Griekse wereldreiziger Herodotus, die zegt dat er miljoenen werden besteed aan de voeding van de arbeiders aan de piramide van Cheops.Bvell) Gillend en zuchtend onder de zweepslagen van de opzichters trokken ze over de gepolijste granieten tegels van de straatweg, die van de Nijl naar het bouwterrein opwaarts liep, kreunden onder de last van de zelen die in hun schouders sneden en sleurden de reusachtige, op walsen langzaam voortrollende sleden mee, beladen met stenen..(...) Onder hun gekreun, hun geschreeuw, hun sterven, groeide de piramide..."

Professor Van Baaren zegt: "De bouw van de piramiden is een geweldige prestatie geweest, maar er kwam niets bij te pas, dat men niet met een tamelijk eenvoudige techniek en een voldoend groot aantal handen kon oplossen.(...) Men vervoerde de blokken steen over een oplopende helling op sleden en dus zonder over zware hijswerktuigen te beschikken; zwaar werk allemaal, maar niet bovenmenselijk".

Hoe het ook zij; de piramidebouw is een prestatie van de eerste orde geweest, zij het dan zonder slaven, maar met arbeiders die in het kader van de dienstbaarheid door de Farao waren opgeroepen.

De oudste piramiden

De eerste piramide is die van koning Djoser. De piramide is trapvormig, net alsof enkele mastaba's op elkaar gestapeld zijn. Ze had oorspronkelijk zes verdiepingen en bereikte een hoogte van ongeveer 70 meter. Deze piramide is qua bouw een eenling gebleven. In de volgende dynastieën worden de koningen begraven in piramiden van het -ons meer bekende- klassieke type.

Hierop is echter nog één uitzondering; de geknikte piramide van Meidoem. Waarschijnlijk hebben we hier te maken met een gewone piramide, die men te groot is begonnen en die men halverwege op kleiner schaal en in sneller tempo heeft afgewerkt.

Andere piramiden uit de oudeste tijd zijn die van Sakkarah en Dahsjoer, die met de piramide van Meidoem, dateren uit de derde dynastie.