De Spanjaarden in de Nederlanden

Vroeger was er in de Nederlanden helemaal geen sprake van eenheid, alles verschilde per gewest. Karel V wilde dit veranderden, hij wou de Nederlanden centraliseren. Daarom richtte hij de drie collaterale raden op in Brussel. De eenheid werd ook vergroot door iedereen te verplichten katholiek te zijn. Daarom maakt hij een plakkaat dat optrad tegen alle hervormingsgezinden. Hierdoor kwam de Nederlandse bevolking steeds meer in opstand tegen de Spaanse overheersers.

Centralisatie

In de Nederlanden was er geen sprake van eenheid omdat de gewoontes, privileges en taal per gewest verschilden. De economische verschillen waren ook groot tussen de verschillende gebieden in de Nederlanden. De rijke gebieden lagen in Holland, Brabant en Vlaanderen en in het noorden en oosten van de Nederlanden lagen de wat armere gebieden. Karel was de heer van de Nederlanden en wou door middel van centralisatie de eenheid in zijn rijk vergroten. Hij wou dit doen door in elk gewest dezelfde regels te laten gelden en de oude privileges te laten verdwijnen. Voortaan zouden voor belangrijke functies juristen de voorkeur krijgen boven edelen. Hiermee wou Karel de macht van de adel verkleinen, maar ook de macht van de steden en gewesten. Om dit allemaal voor elkaar te krijgen werden in Brussel de drie collaterale raden gevestigd. De raad van financiën bestond uit juristen en edelen die de beden regelden aan de Staten Generaal, ze verzorgden ook de belastingen. In de raad van staten werden de politieke adviezen gegeven. In de geheime raad werden nieuwe regels en wetten gemaakt. Elk gewest kreeg ook een stadhouder omdat Karel niet altijd in elk gewest aanwezig kon zijn. Ieder gewest had ook zijn eigen Gewestelijke Staten, in deze Gewestelijke Staten overlegden de stadsbestuurders van elke gewest over de gemeenschappelijke zaken in het gewest. Alle gewestelijke vertegenwoordigers bespraken in de Staten Generaal de zaken die voor het hele land golden.

Bloedplakkaat

Karel wilde net als in het Duitse rijk dat zijn onderdanen katholiek zouden zijn. Omdat dit de eenheid in zijn land zou versterken, maar ook de gehoorzaamheid. Hij vaardigde daarom in 1550 een plakkaat uit tegen de hervormingsgezinden. In dit plakkaat stond dat iedereen die niet katholiek was als ketter zou worden beschouwd. Dit plakkaat werd al gauw het bloedplakkaat genoemd vanwege de vele vervolgingen van ketters, vele hervormingsgezinden kwamen door dit plakkaat op de bloedstapel te liggen.

Filips II

Karel werd in 1555 opgevolgd door Filips II, hij was erg streng katholiek opgevoed. Hij was een echte verdediger van het katholieke geloof, hij was ook voorstander van de contrareformatie. Hij verliet Brussel in 1559, er heersten toen veel spanningen in de Nederlanden

Willem van Oranje

Willem van Oranje was door zijn ouders Luthers opgevoed. Karel had Willem van Oranje als jonge jongen naar zijn hof in Brussel gehaald om hem voor te bereiden op het besturen van de Nederlanden. Zijn opleiding aan het hof in Brussel bestond vooral uit het katholicisme. Toen Karel aftrad werkte Willem van Oranje als diplomaat. Willem van Oranje kon het niet erg goed vinden met de nieuwe opvolger. Hij bestreed de ketters namelijk vel. Filips en Willem leken ook niet erg op elkaar. Filips zijn gedrag was erg somber en Willem was erg uitbundig.Toen Filips in 1559 definitief uit de Nederlanden vertrok, werd het bestuur nog ingewikkelder. Filips maakt Margaretha van Parma daarom tot zijn landvoogdes, hierdoor kregen Willem en zijn medebestuurders een steeds minder belangrijke rol. Willem werd daardoor steeds opstandiger tegen Filips.

1566

Het Smeekschrift der Edelen ontstond in 1566 door de felle kettervervolgingen. De Nederlandse bevolking vroeg aan de landvoogdes om de ketters niet zo hard aan te pakken. De Nederlandse bevolking vroeg ook om met de Staten-Generaal over deze problemen te praten. Margaretha reageerde op hun verzoek, hierdoor keerden veel gevluchte ketters terug naar de Nederlanden. Maar Filips besliste vanuit Spanje dat de bloedplakkaten bleven werken. De opstand groeide hierdoor. In 1566 drongen de hervormers klooster en kerken binnen en vernielden deze. Dit wordt ook wel de beeldenstorm genoemd, de beeldenstorm ging erg snel door heel Nederland heen. De vrede in de steden werd hersteld door godsdienstvrede. Filips vond dat Margaretha de hervormers niet streng genoeg had aangepakt, daarom stuurde Filips Alva naar de Nederlanden. Alva bestrafte de hervormers met een speciale rechtbank: de Raad van Beroerten. Hij voerde ook nog eens een tiende penning in (een belasting voor de Spaanse soldaten).

De opstand

Willem van Oranje ging zich verzetten tegen Alva, hij maakte daarbij ook een leger. Maar de acties van Willem van Oranje leverden niks op, het leger van Willem van Oranje kon namelijk niet een grote stad veroveren. Alle steden durfden uit angst voor Alva’s leger de poorten niet te openen voor Willems leger. Hij moest daarom door geldgebrek zijn leger ontbinden. De strijd van de opstandelingen kreeg een andere wending toen de opstandelingen Den Briel innamen. Veel Zeeuwse en Hollandse steden sloten zich toen bij de opstand aan. Het Spaanse leger koos toen voor de aanval, veel belangrijke steden werden veroverd. De aangevallen steden kregen te maken met uithongering en beschuiten. Als de soldaten niet hun geld ontvingen, veroverden ze meestal ook nog het omringende gebied.