Filips Willem, prins van Oranje

In onze vaderlandse geschiedenis hebben we geleerd dat na de dood van Willem van Oranje zijn zoon Maurits zijn rol overnam. We nemen daarbij te gemakkelijk aan dat Maurits ook meteen prins van Oranje was. Dat was namelijk niet het geval. Na de dood Willem van Oranje werd de titel geërfd door de oudste zoon, Filips Willem.

Filips Willem

Op 18 jarige leeftijd was Willem van Oranje in het huwelijk getreden met Anna van Egmont. Uit dit huwelijk werd op 19 december 1554 Filips Willem geboren, genoemd naar Willems vader én naar de Spaanse koning, Filips II. Uit dit huwelijk werden ook twee dochters geboren, allereerst Maria. De tweede dochter kreeg, aangezien de eerste Maria al vroeg overleed, ook de naam Maria.

Koning Filips II en Willem van Oranje

Toen Filips II de troon van zijn vader Karel V overnam werd hij koning van Spanje en Heer der Nederlanden. Hoewel Willem van Oranje nog jong was, had hij bij Karel V niet alleen een uitgebreide opvoeding ontvangen, hij had zich tevens tot trouwe raadgever en diplomaat ontwikkeld. Het lag in de lijn der verwachtingen dat hij dezelfde rol zou kunnen spelen bij Karels opvolger, Filips II. Dat bleek uiteindelijk niet te lukken. Filips stelde zich naar de bevolking streng op, wilde met geweld de opstandige protestanten vervolgen, de privileges van de edelen verminderen, komen tot een meer gecentraliseerd gezag en stelde extra belastingen in. Hoewel Willem van Oranje de koning herhaaldelijk waarschuwde voor de gevolgen van dit beleid, zette Filips het nog strenger door. Uiteindelijk leidt het tot een opstand in de Nederlanden, waar Willem van Oranje een van de hoofdrollen in speelt.

Gijzelaar

In 1568 was Filips Willem student aan de Universiteit van Leuven. Willem had zich op dat moment al tegen de koning verklaard, en was om aan represailles van de hertog van Alva te ontkomen uitgeweken naar Duitsland. Op aanraden van aartsbisschop Granvelle, die de belangrijkste raadgever was van landvoogdes Margaretha van Parma, werd Filips Willem gevangengenomen en naar Spanje overgebracht. Hierdoor werd Filips Willem een gijzelaar, een pion in de strijd die tussen koning Filips II en Willem van Oranje losbrak.

Opvoeding

In Spanje werd Filips Willem goed behandeld en hij kreeg een gedegen katholieke opvoeding. Hij mocht studeren aan de universiteit Alcalá de Henares. Hoewel hij in principe gegijzeld was had hij toch een relatief grote vrijheid tot het jaar 1578. Uiteraard mocht hij niet corresponderen met zijn opstandige vader, maar dit gebeurde in het geheim toch. Toen dit werd ontdekt werd Filips Willem overgebracht naar het kasteel van Arévalo.

Prins van Oranje

Toen zijn vader Willem in 1584 door moordenaarshand om het leven was gekomen, erfde Filips Willem het prinsdom Oranje en het graafschap Buren. Hiermee was Filips Willem dus, na René van Chalon en zijn vader Willem de derde Nassau-telg die zich prins van Oranje mocht noemen.

Naar de Nederlanden

Filips Willem kreeg pas in 1595 toestemming om naar de Nederlanden te gaan, waar hij toch bezittingen en belangen had, die tot dan toe door zijn zus Maria waren behartigd. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden gaf hem echter geen toestemming om het grondgebied te betreden. Omdat hij al die jaren in Spanje was opgevoed en er had gewoond vertrouwde men hem en zijn bedoelingen niet. Filips Willem nam daarom zijn intrek in het Paleis van Nassau in Brussel, dus in de zuidelijke Nederlanden. Op uitdrukkelijk verzoek van de Staten Generaal uit de noordelijke Nederlanden onthield hij zich van politiek.

Huwelijk

In 1606 trouwde Filips Willem met Eleonora van Bourbon-Condé, een dochter van Hendrik I van Bourbon-Condé en nicht van de Franse koning. Er zouden geen kinderen komen.

Naar de noordelijke Nederlanden

Met het ingaan van het Twaalfjarig Bestand in 1609 kreeg Filips Willem de gelegenheid naar de noordelijke Nederlanden te gaan. Met dat bestand kreeg hij ook de beschikking over de Nassau-bezittingen in de zuidelijke Nederlanden. Na een felle strijd met zijn halfbroers Maurits en Frederik Hendrik kreeg hij deelt zijn rechten terug, kreeg hij weer toegang tot de Republiek en woonde een tijd in Breda.

Overlijden en testament

Filips Willem overleed op 20 februari 1618, op 63 jarige leeftijd, en werd begraven in de Sint-Sulptiuskerk te Diest, waar hij ook Heer van was na de dood van zijn vader. In zijn testament bepaalde hij dat zijn bezittingen naar zijn halfbroer Maurits zouden gaan. Het prinsdom Oranje ging eveneens naar Maurits, die hiermee vanaf 1618 prins van Oranje werd.