Het succes en falen van de New Deal

De economische crisis is van alle tijden. Op 24 oktober 1929, 'Zwarte Donderdag', stortte de aandelenbeurs op Wallstreet te New York in. Deze beurskrach werd de opmaak tot een grote wereldwijde economische depressie. De regering van de Republikeinse president Herbert Hoover keek toe en deed niets om de Amerikaanse economie te beschermen tegen deze beurscrash. De president en zijn regering hadden het volste vertrouwen dat de economie vanuit zichzelf zou herstellen. Maar dit gebeurde niet. Jaren van hoge werkeloosheid en diepe armoede waren het gevolg. De presidentsverkiezing van november 1932 werd dan ook gewonnen door de Democraat Franklin Delano Roosevelt. Hij had voor Amerika een nieuwe aanpak van de economische crisis: de New Deal.

John Maynard Keynes

De New Deal betekende een radicale omslag voor de Verenigde Staten, niet alleen in het economisch denken, maar ook in de rol die de staat neemt en speelt in de maatschappij. Door meer overheidsgeld in de economie te pompen ('pump priming') moest de koopkracht van de Amerikaanse burger worden verbeterd en hierdoor de werkgelegenheid worden bevorderd. Aan de basis van dit economisch concept lagen de economische theorieën van de Brit John Maynard Keynes. Hij stelde dat in een tijd van economische neergang de overheid een begrotingstekort ('deficit spending') moest aanvaarden en daarbij een actieve rol moet gaan spelen om de economie te beschermen en te stimuleren. Dit wordt anticyclisch economisch beleid genoemd.

Relief, Recovery en Reform

Het nieuwe beleid van president Roosevelt, aangeduid met New Deal, bestond uit drie algemene doelen, namelijk: relief (hulp), recovery (herstel) en reform (hervorming). Het belangrijkste effect van het door de staat actief bemoeien met de economie was het herstel van het vertrouwen in de Amerikaanse economie. Dit vertrouwen was namelijk in 1933 geheel verdwenen. Vertrouwen is een belangrijk element van de vrije markt economie en een belangrijk onderdeel van de New Deal. Want hierdoor durfde men weer te investeren, te consumeren en risico's te nemen. Naast deze 'recovery' nam de werkeloosheid sterk af. In 1939 was het ten opzichte van 1933 met ongeveer 3,4 miljoen werkelozen afgenomen. Echter was toen nog steeds 17,3 % van de beroepsbevolking werkeloos (9,5 miljoen mensen). Maar op de hoogtijdagen was 25,2 % baanloos, dus 1 op de 4 volwassen mannelijke Amerikanen zat zonder betaald werk. De 'relief' werd dus slechts gedeeltelijk behaald.

De derde pijler van het beleid, de reform, bestond uit een aantal hervormingen. Zo werden de banken gereorganiseerd, een overleg gevormd tussen overheid en werkgevers om een halt toe te roepen aan de steeds maar dalende lonen, en werd de Tennessee Valley Authority opgericht om te zorgen voor goedkope stroom. De Amerikaanse federale regering hield zich dus actief bezig met het richting geven van de economie.

Verplicht goud inleveren

Een onderdeel van de bankreorganisatie was het verplicht inleveren van goud. De gouden standaard was destijds nog van kracht. Dat wilde zeggen dat je altijd papieren dollars kon inleveren bij banken en dat je daar goud voor terug kreeg. Het probleem was echter dat door de economische depressie al een grote hoeveelheid aan goud was opgenomen. Goud werd gezien als veilige haven voor vermogensbehoud. Nadat Roosevelt het presidentschap had aanvaard nam deze toevlucht in goud alleen maar toe. De Federal Reserve Board decreteerde al snel dat iedereen die goud of goudcertificaten hadden gekocht sinds 1 februari 1933, dit verplicht terug moesten verkopen aan de banken. Hiervoor kreeg men vijf dagen de tijd, op dwang van langdurige gevangenisstraf. Door dit dreigement kwam zo'n driehonderd miljoen dollar aan goud terug bij de overheid. De stabiliteit van de dollar was hierdoor gered.

Henry Ford

De New Deal werd slechts gedeeltelijk een succes. Ook vele getroffen maatregelen werden een mislukking. Tegenwerking kwam niet alleen uit het bedrijfsleven, maar ook door uitspraken van het Hooggerechtshof. Vele New Deal-wetten werden namelijk onconstitutioneel verklaard. Zo werd op 27 mei 1935 de National Industrial Recovery Act als nietig aangemerkt. Door samenwerking met de industrie had Roosevelt geprobeerd om afspraken te maken over maximum werktijden, minimumlonen en afschaffing van kinderarbeid. Dit zou dan gaan gelden voor 22 miljoen arbeiders en 5 miljoen "witte boorden"-werknemers. Het versterken van de positie van de vakbonden was de werkgevers een doorn in het oog en sommigen weigerden mee te werken aan collectieve afspraken. Eén van de weigeraars was automobielgigant Henry Ford. Uiteindelijk wonnen de werkgevers het gevecht.

Het einde van de New Deal

Vanaf het najaar van 1938 begon de New Deal aan invloed in te boeten. Het Hooggerechtshof begon zich meer en meer te keren tegen de New Deal. Vele hervormingen gingen daardoor niet meer door. Ook de publieke goedkeuring werd met de jaren kleiner. In 1937 had de VS te maken met een sterke achteruitgang van de economie. Bijna vier miljoen mensen verloren (opnieuw) hun baan. Er braken vele stakingen uit en in 1938 wonnen de Republikeinen de Congresverkiezingen overweldigend. In het Amerikaanse Congres was daardoor een behoorlijke vijandigheid ten opzichte van de presidentiële rol. Roosevelt verloor hier de democratische meerderheid. Het Congres maakte de president duidelijk dat er een eind moest komen aan het New Deal-experiment. Roosevelt moest ook zijn prioriteiten verleggen door de oorlogsdreiging van Nazi-Duitsland in Europa en dat van het keizerrijk Japan in Azië. De buitenlandse politiek kreeg nu voorrang boven alles.