De Verenigde Staten, 1930-1939 de Crisis

In de jaren twintig leek het alsof de gloriedagen eindelijk waren aangebroken. De toekomst zag er rooskleurig uit en zelfs de armste sloeber kon met wat ondernemingszin miljonair worden. De aandelenkoersen leken niet te stoppen door dit optimisme. Het geld was goedkoop en er bestond de mogelijkheid om aandelen te kopen zonder deze volledig te hoeven betalen: ‘trading on margin’ Het ontbrekende bedrag van deze aandelen werd de koper geleend door de effectenmakelaar en de aandelen fungeerden als onderpand voor de lening. Zolang de koersen stegen was er geen vuiltje aan de lucht.

In het najaar van 1929 ging het echter mis. De koersen begonnen te haperen en het optimisme nam af. Niemand wist toen nog dat de koersen even lang zouden dalen als dat ze waren blijven stijgen. De neergang van de beurs luidde het begin van de crisis en de depressie in.

Er zijn meerdere redenen voor de crisis aan te wijzen. Allereerst was de inkomstenverdeling in de V.S. zeer slecht verdeeld en werd tevens bevorderd door slecht overheidsbeleid. 5 procent van de bevolking ontving 30 procent van het nationaal inkomen. In de tweede plaats waren er veel malafide bedrijven met een slecht management. Verder was er sprake van een slechte economische politiek. De import werd gesaboteerd en de export werd fanatiek bevorderd door de overheid. Al laatste argument is de onkundigheid van de deskundigen.

In eerste instantie was president Hoover niet ontmoedigd door de crisis. Hij dacht door middel van belastingverlagingen en het stimuleren van economische praktijken de beurs weer op koers te krijgen. Het mocht echter niet baten. Omdat Hoover de mening toegedaan was dat de overheid niet mocht dicteren, werd er niet ingegrepen. De werkelozen moesten maar bij de lokale overheid aankloppen voor hulp. De lokale autoriteiten waren daartoe niet in staat. Eigenlijk wist niemand wat er aan de crisis gedaan moest worden.

Hoover werd voor een deel verantwoordelijk gehouden voor de economische malaise. Zijn halsstarrige weigering om in te grijpen zorgde voor een ongekende werkeloosheid. Hoover zou de laatste president zijn die weigerde op nationaal niveau de werkeloosheid aan te pakken.

Franklin D. Roosevelt

Vreemd genoeg grepen de Democraten niet de kans om de falende Hoover in de verkiezingsstrijd aan te pakken. De Democratische kandidaat Franklin Delano Roosevelt was zelfs van mening dat Hoover te veel geld had uitgegeven aan de crisis. Het Democratische programma was wellicht nog conservatiever dan het Republikeinse. Tijdens de verkiezingen overheerste thema’s zoals de Prohibitie en de Volkenbond. De economische crisis werd naar de achtergrond verplaatst. De Democraten hadden hoge verwachtingen van een samenwerking tussen het bedrijfsleven en de overheid en trachten tevens een betere verstandshouding tussen de grote belangengroepen tot stand te brengen.

Roosevelt werd getypeerd als een vrolijke flierefluiter die een onbezorgde jeugd en voldoende kansen tot ontwikkeling had gehad. In 1928 werd hij gouverneur van New York en toen de crisis zich aandiende zette hij zich in voor de werkelozen. Hij was een voorstander van een balanced budget en was bereid te experimenteren als de omstandigheden daarom vroegen. Bovendien was hij een begenadigd politicus en wellicht de beste president ooit.

De New Deal, de eerste honderd dagen

Toen Roosevelt het presidentiële ambt aanvaarde liet hij meteen de banken die nog open waren sluiten en gaf ze de opdracht op een zo kort mogelijke termijn een plan te ontwerpen om een einde te maken aan de depressie. Het plan dat hieruit voorkwam stelde de Reconstruction Finance Corporation in staat door middel van grote leningen het particuliere bankwezen te rehabiliteren.

Hierna ging Roosevelt met een sneltreinvaart verder. In 100 dagen realiseerde hij een omvangrijk pakket van maatregelen die bekend zouden worden als de New Deal.

• Federal Emergency Relief Act – Er werd een gelijknamige organisatie opgericht die financiële steun verleende aan de werkelozen.
• Argicultural Adjustment Administration – Voorkomend uit de hierboven genoemde act en gericht op de hulpverlening aan de boeren. Door middel van subsidies en productiebeperking moesten de prijzen van de landbouw weer op acceptabel niveau komen.
• Tennessee Valley Authority – Dit openbare lichaam had als doel een reeks stuwdammen te bouwen op de rivier de Tennessee. Hieruit kon energie gewonnen worden.
• Home Owners Loan Corporation – Organisatie die overheidsgaranties verstrekte aan hypotheekbezitters.
• Federal Deposit Insurance Corporation – Organisatie die de banktegoeden van kleine spaarders verzekerde.
• National Industrial Recovery Act- Deze wet moest de economie stabiliseren en weer op gang brengen.

Electorale triomfen

In het verkiezingsjaar 1936 genoot Roosevelt grote populariteit. De armen en de middenklasse zagen in dat de New Deal politiek broodnodig was om de economie weer op gang te helpen en de Amerikaanse sociale orde te stabiliseren. 1936 is ook het jaar dat de Republikeinen hun positie van natuurlijke meerderheidspartij verloren aan de Democraten. De Republikeinen ontbrak het in 1936 aan een degelijk programma en aan behoorlijke politieke leiding. De democraten boekten vooral in de grote industriesteden een grote overwinning.

De New Deal in moeilijkheden

In 1936 was Roosevelt op het hoogtepunt van zijn macht. Deze macht nam af toen hij een mislukte poging deed het Supreme Court te hervormen. Hij stelde voor om zelf rechters te mogen benoemen, wanneer de zittende rechters de leeftijd van zeventig jaar passeerden. Zodoende konden de ouderen extra steun krijgen. Dit voorstel leidde tot grote verontwaardiging bij vriend en vijand. Men was bang dat Roosevelt zich tot een dictator zou ontpoppen.

Door dit voorval jaagde Roosevelt conservatieve democraten en de Republikeinen in het harnas. Deze vormden in de Senaat en het Huis van Afgevaardigden een coalitie die structureel alle voorstellen voor uitbreiding van de New Deal blokkeerden. Dit zorgde voor een paradoxale situatie. Het merendeel van de Amerikaanse kiezers had gestemd op een president die beloofde de staat te herzien en een moderne welvaartstaat te creëren. Een minderheid van de bevolking wist door de coalitie in de Senaat en het Huis van Afgevaardigden de uitvoering van deze beloften tegen te houden.

Zo ontstond een status-quo. Roosevelt’s voorstellen werden geblokkeerd, maar de conservatieve coalitie was niet sterk genoeg om hetgeen Roosevelt had opgebouwd met zijn New Deal weer af te breken.

In 1937 had Roosevelt de financiële steun voor de werkeloosheid sterk verminderd om een ‘balanced budget’ te realiseren. Dit had echter tot gevolg dat de economie weer in een recessie raakte. Pas in het voorjaar van 1938 werden de hulpvoorzieningen weer in gang gezet.

In 1938 was de crisis nog niet opgelost. De coalitie in het Congres verhinderde verdergaande maatregelen en de werkeloosheid bedroeg maar liefst 9 miljoen werkelozen. Een deel van de middenklasse wendde zich teleurgesteld van Roosevelt af en nieuwe vakbonden kregen steeds meer macht. Na 1938 concentreerde Roosevelt zich voornamelijk op de buitenlandse politiek.

New Deal, conclusie

Het doel van de New Deal om de economische crisis op te lossen is nooit gehaald. Toch kan gezegd worden dat Roosevelt het maximale heeft gedaan, gezien de omstandigheden en politieke verhoudingen, om het tij te keren. Ondanks de economische mislukking was de New Deal op andere terreinen erg nuttig. Het verschaftte de Verenigde Staten met een assortiment politieke prioriteiten die ze nog vele jaren mee zou dragen. Er werd afgerekend met de ideologie van de Progressive Movement. Roosevelt had ervoor gezorgd dat het volk weer perspectief zag in de toekomst van Amerika. De president was de spil van de politiek geworden.

De New Deal is in de geschiedenis wisselend beoordeeld. In de jaren vijftig werd het afgeschilderd als een bijna revolutionaire breuk met het verleden. In de jaren zestig werd juist op de continuïteit van het beleid van Hoover en Roosevelt benadrukt. In wezen heeft de New Deal de bestaande orde intact gelaten. De New Deal heeft getracht een beter evenwicht tussen de verschillende belangengroepen te creëren.

Oorlogsmobilistatie

Doordat de economie in de aanloop van 1940 in de ban van de oorlog raakte, kroop ze weer langzaam omhoog. Twee personen zijn verantwoordelijk voor het succes van de New Deal: Adolf Hitler en de Japanse regent Tojo.

Toen Frankrijk ten val kwam in de Tweede Wereldoorlog werd in de Verenigde Staten een begin gemaakt met de uitbouw van het productieapparaat. Deze door de overheid gereguleerde uitbreiding haalde de economie uit zijn slop. In 1941 hadden de Amerikanen nog weinig militair materieel. Veel fabrieken waren nog in aanbouw en het militair materieel dat aanwezig was werd naar Engeland verscheept.

De aanval op Pearl Harbor zorgde voor lichte paniek binnen het productieapparaat. De militairen bestelden zoveel materiaal dat er overal in de economie tekorten ontstonden. In 1944 was de oorlogsproductie zo enorm geworden dat er al langzaam teruggeschakeld moest worden. 30 procent van de Amerikaanse industrie was toen ingeschakeld ten behoeve van de oorlog.

De oorlog dwong oude industrieën tot verbetering van de productietechnieken. Bovendien werden er vanuit niets nieuwe industrieën gebouwd. In slechts twee jaar tijd had de mobilisatie van de economie het werkeloosheidsprobleem opgelost. In de jaren veertig was er geen andere natie die de industrie van de Verenigde Staten kon bijbenen.

De snelle uitbreiding van de economie leidde voor een toename van de koopkracht van de Amerikaanse bevolking. Overwerk werd goed betaald en alle gezinsleden konden werk vinden.