Luctor et emergo slaat oorspronkelijk niet op de zee

Zoals alle provincies heeft ook de provincie Zeeland een eigen wapen. Zo’n wapen bestaat uit een schild met een of meer beeltenissen er op en soms ook een wapenspreuk. Bij een aantal wapens bevinden zich ook uitwendige versieringen. Het Wapen van Zeeland werd officieel vastgesteld bij Koninklijk Besluit op 4 december 1948. De wapenspreuk die daarbij hoort luidt Luctor et Emergo wat ik worstel en kom boven betekent. Wie aan Zeeland denkt met het vele water en de spreuk Luctor et Emergo zal menen dat de spreuk met de strijd tegen het water te maken heeft. Toch is dat niet de oorspronkelijke betekenis van de wapenspreuk.

Strijd tegen de Spanjaarden

De uitleg van de betekenis van de spreuk zou volgens rijksarchivaris dr. P. Scherft deze zijn: In 1585 ging het slecht met de strijd tegen de Spanjaarden. Waarschijnlijk met politieke bijbedoelingen lieten de Zeeuwse staten een penning slaan met aan twee zijden een tekst die eigenlijk doorlopend gelezen moet worden. De tekst luidt aan de ene kant Autore Deo, favente Regina en aan de andere kant Luctor et Emergo. De doorlopende vertaling betekent: Door het gezag van God en de gunst der koningin worstel ik en kom ik boven. Met de koningin wordt Elizabeth van Engeland bedoeld. Het worstelen heeft dus oorspronkelijk niets met de zee te maken maar met de strijd tegen de Spanjaarden. De spreuk Luctor et Emergo is ook op veel oude munten te vinden en op een wandtapijt met een afbeelding van Willem van Oranje en het Zeeuwse wapen.

Omschrijving van het wapen

Het schild, als belangrijkste onderdeel van het wapen, bestaat eigenlijk uit twee gescheiden delen. Het bovenste gedeelte bevat de bovenhelft van een leeuw en het onderste een zestal golven om en om blauw en wit. Bij het huidige wapen lijkt het alsof de leeuw uit het water oprijst maar bij het oorspronkelijke wapen was dat niet het geval. Oorspronkelijk is de leeuw in zijn geheel afgebeeld zoals bij zoveel Nederlandse wapens en met symboliek die slaat op strijdkracht, heldhaftigheid en macht. Doordat de leeuw slechts voor de helft is afgebeeld, met daar onder de zes golven blauw en wit, lijkt het alsof hij uit het water oprijst maar het zijn echt twee verschillende onderdelen. Het water heeft daarbij een duidelijke relatie met Zeeland als waterland.

Luctor et Emergo

Naast het belangrijkste onderdeel van het wapen, het schild, heeft het enkele uitwendige versierselen zoals een versierde kroon boven op het schild. Als schildhouders dienen twee leeuwen. Onder het schild bevindt zich eveneens een uitwendig versiersel dat op een tak lijkt met daarop een wit lint met de wapenspreuk Luctor et Emergo dat dus slechts een onderdeel is van de oorspronkelijke spreuk.

Het wapen en de vlag van Zeeland

Het wapenschild kom gedeeltelijk ook voor op de vlag van de provincie Zeeland die in 1948 is ontworpen. Op die vlag is het schild opgenomen met daarboven als uitwendig versiersel de kroon. De leeuwen als schildhouders ontbreken evenals de uitwendige versiering onder het schild. Ook is de spreuk niet opgenomen op de vlag wat wellicht om praktische redenen is gedaan. De vlag bestaat verder uit een rechthoek met vier blauwe golvende banen en daartussen drie witte met centraal daarop het schild en de kroon. Aanvankelijk was het de bedoeling om het aantal golvende banen gelijk te houden aan die van het schild (zes banen) maar uiteindelijk werd om esthetische redenen gekozen voor zeven banen met aan de bovenzijde en onderzijde een afstekende blauwe baan.

Lees verder

• Wapenschilden als herkenning en statussymbool
• Wapenspreuken van Nederland, België en Frankrijk