Pompeï: bedolven stad als toeristische attractie

Pompeï was ooit een stad aan de voet van de vulkaan Vesuvius. De stad verdween onder een massa as door een uitbarsting van de Vesuvius. Als belangrijke attractie voor toeristen trekken de overblijfselen van de stad al jaren ongeveer 2,5 miljoen bezoekers per jaar. Pompeï lag ongeveer tien kilometer ten zuidoosten van de vulkaan aan het toentertijd bevaarbare riviertje de Sarno. De stad lag op ongeveer vijfhonderd meter van de zee maar is na de uitbarsting op twee kilometer komen liggen. Door de oorspronkelijke ligging werd het een belangrijk knooppunt van wegen en groeide uit tot een bloeiende stad. Maar daardoor werd de stad ook een begerenswaardige prooi voor de omliggende staten.

Van Osken naar Romeinen

Pompeï werd vanaf de zevende eeuw voor Christus bewoond door de Osken. Rond vijfhonderd voor Christus werd de stad ingenomen door de Etrusken en later door de Samnieten die alles vanaf de Apennijnen tot aan de Thyrreense zee veroverd hadden. In 310 voor Christus werd Pompeï aan de nieuwe Romeinse staat toegevoegd doordat de Romeinen de Samnieten versloegen onder leiding van dictator Sulla. In 62 na Christus werd de stad getroffen door een aardbeving en in 79 volgde als fataal natuurgeweld de vulkaanuitbarsting van de Vesuvius. Maar die ramp bracht met zich mee dat Pompeï daardoor een van de best bewaarde Romeinse steden is geworden omdat hij bedolven werd onder het puin waardoor eeuwenlang niemand bij de overblijfselen kon komen.

Werelderfgoedlijst van UNESCO

Pas aan het eind van de zestiende eeuw werden de eerste overblijfselen van Pompeï ontdekt. Vanaf de achttiende eeuw worden er archeologische opgravingen verricht. De blootleggingen geven sinds die tijd een goed beeld van het Romeinse dagelijkse leven van eertijds. Door zijn bijzondere cultuurhistorische waarde staat de stad op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO.

Schaakbordvorm

Het oudste deel van de in schaakbordvorm uitgebouwde stad is het zuidwestelijk deel. De stadsmuur van drie kilometer lang had acht poorten. Van twee van die poorten is de oorspronkelijke naam bekend, de Porta Salina en de Porta Urbulana. De hoofdstraat loopt van oost naar west en heet Via dell’Abbondanza wat Straat van de Overvloed betekent. In de Romeinse tijd werden er ook villa’s buiten de stadsmuren gebouwd zoals de Villa dei Misteri. De eigenaar van die villa bedreef wijnbouw.

Atrium en peristylium

De meeste huizen waren voorzien van een atrium wat een binnenplaats is. In het verlengde daarvan bevond zich vaak een binnentuin in de vorm van een niet overdekte ruimte, een peristylium, omgeven door zuilengalerijen. De woonvertrekken en de werkvertrekken lagen rond het atrium en peristylium. Van de bovenverdiepingen is zeer weinig bewaard gebleven. Een aantal huizen was verbonden met een werkplaats. De voorname huizen waren versierd met fresco’s op de muren en mozaïeken op de vloeren. Ook zijn er bronzen ornamenten teruggevonden.

Theaters

In de uiterste zuidoosthoek bevindt zich het Amfitheater. Dit theater werd gebruikt voor gevechten met wilde dieren en voor gladiatorengevechten. De typische bouwmethode van dit theater bestaat uit een grote kuil met daarin de arena. Het uitgegraven zand werd gebruikt om wallen rond die kuil te maken die aan de buitenkant zijn verstevigd met een ommuring. De zitplaatsen voor de armen waren van hout en via de buitenkant van die ommuring bereikbaar. Voor de rijken waren er aparte ingangen en gangen via welke ze hun vooraan gelegen stenen zitplaatsen konden bereiken. Naast het Amfitheater is er nog een groot theater voor toneelvoorstellingen en politieke bijeenkomsten. Dat theater ligt eveneens in een kuil die bestaat uit een natuurlijke uitholling van een heuvel. Het had een ronde orchestra met daar omheen, in de vorm van een hoefijzer en verdeeld over drie ringen, 28 rijen zitplaatsen.

Andere bouwwerken

Naast die theaters zijn in Pompeï veel overblijfselen te vinden van andere bouwwerken zoals badhuizen en tempels. In de zuidwesthoek bevindt zich een hal voor handel en rechtspraak, de Basilica en aan de oostkant de overdekte markt, Macellum. Pompeï kende ook veel bakkerijen die te herkennen zijn aan de cilindervormige maalstenen en de stenen bakovens. Ook zijn er resten teruggevonden van beroepsbeoefenaars als een ijzerhandelaar en aan de straatkant gelegen winkels. Aan de straatkant lagen tevens cafetaria’s en kroegen waarin bordelen waren gevestigd.

Lees verder

• Van hypocaustum tot centrale verwarming